2- ma’ruza Birikmalar. Rezbali birikmalarning aso­siy turlari. Vintli juft nazariyasi. Rezbani mustahkamlikka hisoblash. Vint sterjeni (bolt)ni yuklanish turlicha ta’sir etganda

2- ma’ruza Birikmalar. Rezbali birikmalarning aso­siy turlari. Vintli juft nazariyasi. Rezbani mustahkamlikka hisoblash. Vint sterjeni (bolt)ni yuklanish turlicha ta’sir etganda

• 
  2- ma’ruza
  

• 
  Birikmalar. Rezbali birikmalar. Rezbali birikmalarning aso­siy turlari. Vintli juft nazariyasi. Rezbani mustahkamlikka hisoblash. Vint sterjeni (bolt)ni yuklanish turlicha ta’sir etganda (cho’zilgan, sirib tortilgan kuch ostidagi) mustahkamlikka hisobi.
  

• 
  2- soat
  

• 
  Mashina yoki mexanizmlarni tayyorlash jarayonida ularning ayrim detallari o’zaro birikmalar vositasida biriktiriladi. Natijada ajraladigan yoki ajralmaydigan birikmalar hosil bo’ladi.
  
• 
  Uzel yoki mashinani ayrim bo’laklarga ajratish uchun ularni biriktirib turgan birikma sindirilsa, bunday birikmalar ajralmaydigan, agarda birikmalarni sindirish shart bo’lmay ularni tarkibiy qismlarga oson ajratilsa, birikmalar ajraladigan birikmalar deb ataladi.
  
• 
  Ajralmaydigan birikmalarga payvand, parchin mixli, yelimli va tig’izlik asosidagi birikmalar misol bo’la oladi.
  
• 
  Ajraladigan birikmalar jumlasiga esa rezbali, shponkali, shlisli, rasmdor, ponali va boshqa turdagi birikmalar kiradi.
  
• 
  Birikmalarni loyihalash o’ta ma’suliyatli masalalardan biri hisoblanadi. Bunga sabab, mashinalarda yuz beradigan sinishlar va buzilishlar aksariyat hollarda birikish joylarida yuz beradi.
  

• 
  Rezbali birikmalar juda keng tarqalgan ajraladigan birikmalardir. Ularni rezba bilan ta’minlangan boltlar, vintlar, shpilkalar, gaykalar, prujinalovchi shaybalar vositasida hosil qilinadi. Rezbali birikmalarning asosiy elementi rezbadir.
  
• 
  Agar silindrik yoki konussimon sirtda uchburchak, trapesiya, to’g’ri to’rtburchak va shunga o’xshash yassi rasmli vint chizig’i (1-rasm) bo’ylab har doim vintning o’qidan o’tadigan holatda siljitsak, bu rasm rasmga mos rezbani tashkil qiladi (2-rasm).
  

• 
  2-rasm. Uchburchak profilli rezba
  

• 
  1-rasm. Vint chizig’ining tarkib topishi va rezbaning ko’tarilish burchagiga oid tarh.
  

• 
  Vint chizig’ining yo’nalishi bo’yicha o’naqay va chapaqay, kirimlar soniga ko’ra bir kirimli va ko’p kirimli, vazifasiga ko’ra mahkamlash, mahkamlash-jipslashtirish va harakatni uzatish rezbalariga bo’linadi. Mahkamlash rezbalari rezbali birikmalarda qo’llaniladi va ular uchburchakli profilga ega bo’lib, katta ishqalanish, yuqori mustahkamlikka va texnologiklikka egadir. O’z-o’zidan bo’shab ketish hollaridan mustasno.
  
•