2-Amaliy mashg’ulot

A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y
Z
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25

Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Axborotlarni shifrlash uchun ochiq matnni belgilab olamiz. a=3, b=4 deb qabul qilamiz. Bu yerda n=26 ga teng.
   

Ochiq matn	T	A	L	A	B	A
{\displaystyle x}t (tartib raqami)	19	0	11	0	1	0

2. 
   t ning har bir qiymati uchun (3*t + 4) qiymatni toping. Har bir belgi uchun (3*t + 4) qiymatni topgandan so'ng, (3*t + 4) ning qolgan qismini 26 ga bo'ling. Quyidagi jadvalda shifrlash jarayonining ko'rsatilgan:
   

M_sh(t) = (a*t+b)(mod n) (2)

Ochiq matn	T	A	L	A	B	A
{\displaystyle x}t (tartib raqami)	19	0	11	0	1	0
3*t+4	61	4	37	4	7	4
(3*t+4) (mod 26)	9	4	11	4	7	4

3. 
   Shifrlash jarayonining so'nggi bosqichi har bir raqam uchun mos keladigan harfni almashtirishdir.
   

Quyidagi jadvalda Affin tizimida Sezar usulida xabarni shifrlashning barcha bosqichlari keltirilgan.

A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25

(3*t+4) (mod 26)	9	4	11	4	7	4
Shifr matn	J	E	L	E	H	E

Shifr matn = JELEHE

4. 
   Shifrlangan axborotni deshifrlash
   

Affin tizimida shifrlangan axborotni qayta akslantirish uchun albatta kalit a,b va alvafit tartibi, sonini bilish kerak bo’ladi.
Deshifrlash uchun:
M_dsh(t) = (a^-1)*(t+n-b) ( mod n ) formuladan foydalanamiz. Bizda a=3 teng bo’lgani uchun (a^-1) =9 ga teng bo’ladi.

Shifr matn	J	E	L	E	H	E
t(tartib raqami)	9	4	11	4	7	4

5. 
   t ning har bir qiymati uchun 9*(t +n- 4) qiymatni toping. Har bir belgi uchun 9*(t +n- 4) qiymatni topgandan so'ng, 9*(t+n - 4) ning qolgan qismini 26 ga bo'ling. Quyidagi jadvalda deshifrlash jarayonini ko'rsatilgan:
   

Shifr matn	J	E	L	E	H	E
t(tartib raqami)	9	4	11	4	7	4
9*(t +26- 4)	279	234	297	234	261	234
9*(t+26-4) (mod 26)	19	0	11	0	1	0
Ochiq matn	T	A	L	A	B	A

Topshiriq variantlari:
Talaba yuqoridagi shifrlash usulini qo’llagan holda o’z ismi, familiyasi, otasini ismini shifrlash va deshifrlash amaliy ishini bajaradi. Bajargan ishi bo’yicha hisobot yozadi.
Hisobotda quyidagi axborotlar bo’lishi zarur:

• 
  Amaliy ish nomi va raqami
  
• 
  Amaliy ishni bajargan talaba FIO, guruh raqami.
  
• 
  Amaliy ishni bajarish ketma ketligi.
  
• 
  Amaliy ishda olingan natijalar (jadval, rasm, grafika va hk)
  
• 
  Amaliy ish xulosasi.