2-lekciya. Tema: Turmıs háreketi qáwipsizliginiń huquqıy tiykarları Jobası

211-statya. Miynetti qorğaw talapları. Barlıq kárxanalarda qáwipsizlik hám gigiena talaplarına juwap beretuğın miynet jağdayları jaratılğan bolıwı kerek. Bunday jağdaylardı jaratıp beriw jumıs beriwshiniń májbúriyatına kiredi.
Miynetti qorğaw talapları usı Kodeks, miynetti qorğaw haqqındağı nızamlar hám basqa normativ hújjetler, sonday-aq texnikalıq standartlar menen belgilenedi.
Jumıs beriwshi miynetti qorğaw talapların buzğanlığı ushın juwapker boladı.
Jaslar miynetin qorğaw. Respublikamızda jaslardı siyasiy paydalı miynetke jalp etiw, olardı jumısqa jaylastırıw máselelerine ayrıqsha itibar qaratılğan. Ásirese óspirim jasına jetpegen jaslardı jumısqa qabıl etiwdegi kepillikler hám imtiyazlar Ózbekstan Respublikası miynet kodeksiniń 239- moddasında tómendegishe atap ótilgen:
239-statya. On segiz jasqa tolmağan shaxslardı jumısqa qabıl etiwdegi kepillikler. Belgilengen minimal jumıs orınları esabınan jumıs orınlarına jumısqa jaylastırıw tártibinde máhelliy miynet organı hám basqa organlar tárepinen jiberilgen, on segiz jasqa tolmağan shaxslardı jumıs beriwshi jumısqa qabıl etiwi shárt.
Belgilengen minimal jumıs orınları esabınan jumısqa qabıl etiwden bas tartıw qadağan etiledi hám bunday bas tartıw ústinen sudga múrájat etiwi múmkin.
On segiz jasqa tolmağan barlıq shaxslar dáslepki medicinalıq kórikten ótkennen keyin ğana jumısqa qabıl etiledi hám keyinshelik olar on segiz jasqa tolğannan keyin hár jılı májbúriy tárizde medicinalıq kórikten ótkerilip turılıwı kerek.
240-statya. On segiz jasqa tolmağan shaxslardıń miynet huquqları. On segiz jasqa tolmağan shaxslar miynetke huquqıy múnásibetleri de úlken jastağı xızmetkerler menen teń huquqda boladı, miynetti qorğaw, jumıs waqtı, dem alıslar hám basqa miynet shártleri tarawında olar ushın miynet haqqındağı nızamlar hám basqa normativ hújjetlerde belgilengen qosımsha imtiyazlardan paydalanadı.
Miynet kodeksine muwapıq 16 dan 18 jasqa shekem bolğan óspirimler ushın bir háptedegi jumıs saatı 36 saat, 15-16 jasta bolsa 24 saatqa shekem qısqartılğan (242-statya). 18 jasqa tolmağan óspirimlerdi jumıs waqtınan tısqarı da dem alıw kúnlerim jumıs isletiw múmkin emes (245- statya). 16-18 jastağı óspirimler ushın tasıytuğın hám jıljıtatuğın júktiń salmağı er ballar ushın 13 kg, qızlar ushın 7 kg nan artıq bolmawı kerek. Óspirimler ushın úzliksiz tasıytuğın hám jıljıtatuğın júktiń muğdarı 4,1 kg nan kóp bolmawı kerek, 14-15 jastağı óspirimler ushın bolsa norma 2 mártege shekem kemeytiriledi.
Jaslar jumısqa 16 jastan qabıl etiwge ruxsat etiledi, ayırım jağdaylarda 15 jasqa tolğan shaxslar ata-anasınıń biriniń yamasa olar ornın basıwshı shaxsdan jazba ráwishtegi razılığı menen jumısqa qabıl etiliwi múmkin. Jaslardı miynetke tayarlaw maqsetinde orta bilim mektepleri, kásip-óner kolledjleri hám oqıwshıların 14 jasqa tolğannan keyin ata-anasınıń biriniń yamasa olar ornın basıwshı shaxstıń razılığı menen óspirimlerdiń ósiwine zıyan keltirmeytuğın hám tálim alıw processin buzbaytuğın jeńil jumıslardı, oqıwdan bos waqıtlarında orınlaw ushın jumısqa kabıl etiwge jol qoyıladı.