2-ma’ruza. Bir fazali o’zgaruvchan tok zanjirlari. Mavzu rejasi

2. Induktivlik g‘altakga L: kichik aktiv qarshilikni hisobga olmagan holda, o‘zgaruvchan kuchlanish beramiz (2.7-rasm).

2.7.a.b-rasm
G‘altakdan o‘zgaruvchan tok i o‘tshni boshlaydi, oqibatda EYuK o‘zinduksiya xosil bo‘ladi. (2.7 a-rasm)

Statsionar holatlarda EYuK o‘zinduksiya qiymati manba tomonidan berilayotgan kuchlanish bilan bir miqdorda bo‘ladi
(2.14)
Ularni induktivlikda kuchlanishni tushishi (kamayishi) deb nomlaymiz va u_L deb belgilaymiz:
Tengsizlikni ko‘rinishida yozamiz
(2.25)
Tengsizlikni ko‘rinishida yozamiz
(2.26)
Va zanjirdagi tokni aniqlashtirish uchun integrallaymiz:

Zanjirda o‘zgarmas tashkil etuvchi tok yo‘qligiuchun, const=0.Shunday qilib,
(2.17)
(2.18)
Ko’rib turganingizdek, qarshilik, induktivlik ortishida, o’lchami ahamiyatlidir.
(2.19)
Va ularni induktiv qarshilik deb nomlaydi. Agar L genrida oladigan bo‘lsak, unda X_L Omda bo‘ladi. Induktiv qarshilik takrorlanish o‘zgaruvchan tok o‘sish bilan o‘sadi. Doimiy tokga induktivlik qarshilik qilmaydi. Induktiv g’altakda tokk kuchi va kuchlanishning vector diagrammasi(2.8-rasm).

2.8-rasm.
Induktivdan oqayotgan tok berilayotgan kuchlanishdan u_L 90⁰ ga qolib ketadi (2.8-rasm).
Sig‘imi C bo‘lgan kondensatorga o‘zgaruvchantok berilgan bo‘lsin, bu tok natijasidan kondensator boshqattanzaryad oladi va takrorlanishi ν = ω/2π, natijada o‘zgaruvchan tok hosil bo‘sin(2.9-rasm)

2.9-rasm.
(2.20)
Bu yerdan: q = CU_m cosωt Xosilasi dq/dt zanjirdagi tokni beradi
(2.21)
(2.22)
X_c = 1/ωC agar sig‘imi C farad olinsa, unda X_c Omda bo‘ladi. Doimiy tok (ω=0) bo‘lishi uchun cheksiz kata qarshilik bo‘lish kerak. O‘zgariuvchan tok takrorlanish o‘sishi bilan kondensator qarshiligi kamayadi. Agar kondensatordan oqayotgan tok berilayotgan kuchlanishdan 90⁰ ga o‘tib ketyapti. Shundan kelib chiqsa sig‘im vektor toki vektor diagrammasida +π/2 radian aylangan (2.10-rasm.).

2.10-rasm.