2 saat. Menedjment funktsiyaları

3.3 Sho’lkemlestiriw strukturaların joybarlastırıw
Menedjmenttin’ sholkemlestiriw du’zilisleri o’ndiristi payda etiw ha’m sol o’ndiriske tuwra keliwshi basqarıw apparatın jaratıwdan ha’m bazar ekonomikası sharayatında basqarıwdın’ ha’r bir zvenosın islep shıg’arıw, xojalıqtın’ sotsiallıq ha’m finanslıq xızmetin basqarıw boyınsha barlıq funktsiyaların orınlaw za’ru’rliginen kelip shıg’adı.
Maqset basqarıw teoriyasının’ tiykarg’ı kategoriyalarınan biri esaplanadı. Basqarıw maqsetin jaratıw basqarıwdın’ baslang’ısh, og’an erisiw bolsa juwmaqlawshı basqıshı esaplanadı. Anıq bir ka’rxana ushın basqarıw maqseti anıq bir o’nim tu’rin en’ kem resurslar qa’rejetler sarıplap ko’p mug’darda ha’m joqarı sapada o’nim o’ndiriwden ibarat.
Maqset basqarıw sho’lkemlerinin’ ja’ma’a’t aldına qojilg’an maqsetlerine erisiwdi talap etedi. Basqarıwdın’ ha’r bir sisteması o’zinin’ maqsetlerine (sho’lkemlestirilgen, ekonomikalıq, marketing, texnik, sotsial) iye, sonlıqtan maqsetlerdin’ bir birine tuwrı kelmey qalıw mashqalası payda boladı. Sho’lkemdi basqarıwdın’ ha’r qıylı da’rejeleri ulıwma maqsetke juwap beriwi bir birin toltırıp turıwı za’ru’r.
Ha’r qanday sho’lkemlestiriw du’zilmelerinin’ sapası onın’ to’mendegi faktorlarg’a qansha ta’sir etiwi menen anıqlanadı:

• 
  sistemalıq qatnas, yag’nıy basqarıw obiekti ha’m subiektine ta’sir etiwshi, barlıq faktorlardı esapqa alıw za’ru’r;
  
• 
  Basqarıwdın’ oraylasıwı ha’m birinshi zvenolar g’a’rezsizliginin’ optimal birligi;
  
• 
  Joqarı basshılardın’ informatsiyalarının’ orınlawshıg’a tuwrıdan tuwrı barıwı ha’m waqıttın’ maksimal qısqarıwı;
  
• 
  Joybarlastırılıp atırg’an du’zilmede ha’r bir quramalıq bo’limnin’ funktsiyasının’ wazıypası ha’m huquqların durıs anıqlaw;
  
• 
  Basqarıw sistemasındag’ı o’zgerislerge juwap qaytarıwdın’ imka’niyatı;
  
• 
  Ha’r bir anıq jag’day boyınsha qaysı bo’limde informatsiya ko’p bolsa sol sorawdı sheshiwge status beriw.
  
• 
  Basqarıw apparatı du’zilmesinde tiykarg’ı talap onın’ operativligi bolıp tabıladı. Apparat du’zilisi sonsha da’rejede ijilgish ha’m a’piwayı bolıwı kerek. Sebebi basqarıw sistemasında qarar qabıl etiw ha’m onı a’piwayı a’melge asırıw kerek.
  
• 
  Operativ jumıs islewdin’ isenimliligine de baylanıslı. Bul degeni basqarıw apparatı informatsiya jetkiziwdin’ durıslıg’ına kepillik beriw, uzatılıp atırg’an informatsiyanın’ buzılıwına jol qoymaw kerek, basqarıw sistemasında baylanıstın’ u’zliksizligin ta’miyinlew kerek.
  

Apparat du’zilisi basqarıwdın’ u’nemli bolıwın ta’miyinlew kerek. Bunın’ ma’nisi, basqarıwdan keletug’ın na’tiyje basqarıw apparatına bolg’an qa’rejetlerdin’ minimallıg’ı arqalı erisiledi.
Apparat du’zilisinde islep shıg’arıw xarakterinin’ o’zi, onın’ tarmaqlı (o’zine ta’n islep shıg’arıw quramı, tayarlaw texnologiyası, islep shıg’arıw ko’lemi ha’m tu’ri, texnikalıq ta’miyinlew, miynet protsessi h.t.b.)
Sonday-aq basqarıwdın’ mexanizatsiyalang’an ha’m avtomatlasqan da’rejesi, jumısshılar mamanlıg’ı, olardın’ miynetinin’ o’nimdarlıg’ı, boysınıwshılar sanı ha’m basqarıwshı ta’repinen olardı qadag’alaw imkaniyatları ortasındag’ı baylanıslılıq ta’sir ko’rsetedi