2. Zoologiya fani obyektlari va predmeti

Tayanch  iboralar:

Zoologiya tushunchasi; hayvonot dunyosining paydo bo‘lishi va rivojlanishi, xayvonot dunyosi turlari soni; Zoologiya faniga asos solgan qadimgi dunyo olimlari; Aristotel ishlari; uyg‘onish davri olimlari: K.Gesner, K.Linney, J.B.Lamark, K.Ber, Ch.Darvin, E.Gekkel, I.Mechnikov, I.Skryabin va b.q.r. Morfologiya; anatomiya;  gistologiya; tsitologiya; embriologiya; molekulyar biologiya; sistematika; filogeniya; paleozoologiya; ekologiya; fiziologiya; protozoologiya; gelmintologiya; entomologiya; araxnologiya; ixtiologiya; ornitologiya; mammalogiya; hayvonot dunyosi sistematikasi asoslari; K. Linney sisitematikasi; tur; urug‘; oila; turkum; sinf; tip va hokazolar. Kladogramma; Kladistika.

 

 

         Kirish

         Zoologiya qisqacha ifoda etganda, hayvonlar to‘g‘risidagi fandir, aslida esa u hayvonlar dunyosining xilma-xilligi, tuzilishi, hayoti, sistematik guruhlari o‘zaro qarindoshlik munosabatlari va kelib chiqishi (filogeniyasi) hamda geografik tarqalishi to‘g‘risidagi fandir. (grekcha: zoo - “hayvon”, logos – “fan”). Bugungi kunda zoologiya fani tarixan shakllangan va butun dunyoda qabul qilingan 2 bo‘lim - umurtqasizlar va umurtqalilar zoologiyasidan iborat.

          Zoologiya fanining asosiy o‘rganadigan obyekti va predmeti – Hayvonot dunyosidir. Shuning uchun zoologiya fanining maqsadi va vazifalari – hayvonot dunyosini planetamizda tutgan o‘rni, biosfera va insoniyat hayotidagi ahamiyatini o‘rganishdan iboratdir.

         Eramizdan bir mlyard yilcha muqaddam eng sodda shaklda paydo bo‘lgan va uzoq davrlar mobaynida murakkab takomillanish jarayonlari asosida rivojlanib, hozirgi davrda yer planetasining deyarli hamma qismini egallagan hayvonlar dunyosi nihoyatda xilma-xildir. Hozirgi paytda turli muhitda yashayotgan va o‘zining sodda yoki murakkab tuzilishi, yohud katta-kichikligi bilan bir-biridan keskin farqlanadigan hayvonot dunyosi 1 mln 500 mingdan oshiqroq turni o‘z ichiga oladi.

Odamzod hayotining dastlabki rivojlanishi, hayvonot dunyosi bilan mustahkam bog‘langan holda borgan. Turli arxeologik qazilmalar odamzodning rivojlanishi va hayotida turli xil hayvonlar katta o‘rin tutganligidan dalolat beradi. Odamzod ibtidoiy rivojlanish davrlarida turli xil umurtqasizlar, baliqlar va sut emizuvchi hayvonlarni ovlab hayot kechirgan bo‘lsa, keyinchalik ba’zi sut emizuvchi hayvonlarni  o‘ziga o‘rgatib, xonakilashtira borgan.

F. Engelsning ko‘rsatishicha mazkur hodisa, ya’ni hayvonot mahsuloti (go‘sht, hayvon oqsili)dan foydalanish insonning shakllanishida ahamiyatga ega bo‘lgan. Shuning uchun ham qadimgi davr odamlarida bir qancha hayvonlarning tuzilishi, hayoti hatto ularning o‘zaro munosabatlari va xulq-atvori to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘plana borganligi aniqlangan.