2015 Number 2, Volume 1, 2015

91 | Elxan Mikayılov

.

 Milli standartlaşdırma sisteminin qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsində 

 rolu: mövcud vəziyyət və beynəlxalq təcrübə   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

qablaşdırma  tullantıları,  oyuncaqlar,  şəxsi  mühafizə  avadanlıqları  və  s.  məhsulların 

uyğunluğuna  nəzarət  edir.  Bazara  ümumi  nəzarət  üzrə  əsas  səlahiyyətli  orqan  İqtisadiyyat 

Nazirliyinin İstehlakçıların Mühafizəsi Departamentidir [4, s. 96].  

Göründüyü kimi, ÜTT-nin üzvü olan MDB dövlətlərində də artıq bu cür dəyişikliklər 

edilərək  yeyinti  məhsullarına  dair  tələblər  və  onların  tətbiqi  standartlaşdırma  sistemindən 

ayrılmışdır.  Ölkəmizdə  bəzi  ÜTT  üzvü  olan  MDB  dövlətləri  nümunə  gətirilərək  texniki 

reqlamentlərin hələ də yeyinti məhsullarına şamil edilə bilməsi əsas gətirilir. Bu məsələyə də 

aydınlıq  gətirək.  Yeyinti  məhsullarının  qeyd  etdiyimiz  kimi  qablaşdırılması,  saxlanması, 

markalanması  və  bu  kimi  məsələlərə  dair  texniki  reqlament  tələb  müəyyənləşdirə  bilər. 

Ukraynanın  Texniki  tənzimləmə,  standartlar  və  uyğunluğun  qiymətləndirilməsi  proseduraları 

haqqında  qanununda  qeyd  olunur  ki,  bu  qanun  sanitar  tədbirlərdə  müəyyən  olunmuş  yeyinti 

məhsullarının təhlükəsizliyinə dair tələbləri əks etdirə bilməz, lakin qismən  və  ya bütövlükdə 

terminologiya, qablaşdırma, nişanlama, istehsal prosesi və ya metoduna aid ola bilər. Ukrayna 

Avropa  Birliyinin  Yeni  Yanaşma  Direktivləri  əsasında  40-dan  çox  texniki  reqlament  qəbul 

etmişdir.  Bu  texniki  reqlamentlər  sırasında  yalnız  biri  yeyinti  məhsullarına  aiddir  ki,  o  da 

yeyinti məhsullarının nişanlanması haqqındadır [5, s. 42].  

Ukraynanın ÜTT-yə üzv olması üzrə İşçi Qrupunun hesabatında bildirilir ki, Ukrayna 

məcburi sertifikatlaşdırmanın tətbiq olunduğu məhsul kateqoriyalarının daha da  azaldılması və 

məhdudlaşdırılması üzrə ÜTT qarşısında öhdəlik götürmüşdür [3, s. 5].  

Bu  sahədə  Rusiya  təcrübəsinə  nəzər  yetirək.  Hazırda  Rusiyada  24  texniki  reqlament 

qəbul  olunmuşdur.  Texniki  reqlamentlərdə  həmçinin  məhsulun  hansı  yolla  uyğunluğunun 

qiymətləndirilməsi  tələbi  göstərildiyi  üçün,  müvafiq  texniki  reqlamentlərin  hələ  qəbul 

olunmadığı  məhsullar  üçün  məcburi  sertifikatlaşdırmanın  və  ya  uyğunluq  bəyannaməsinin 

tətbiq olunduğu  məhsulların siyahısı qüvvədədir. Müvafiq texniki reqlamentlər qəbul olunana 

qədər, məhsula dair məcburi tələbləri ehtiva edən milli standartlar, sanitar norma və qaydaları, 

tikinti  norma  və  qaydaları  və  digər  müvafiq  normativ  aktlar  əsas  götürülür.  Rusiya 

Federasiyasının  təcrübəsinə  nəzər  salsaq  görərik  ki,  qida  ilə  əlaqədar  hazırkı  texniki 

reqlamentlər texniki tələblərlə yanaşı sanitar və fitosanitar tələbləri də ehtiva edir. Lakin eyni 

zamanda,  məsələn  süd  və  süd  məhsulları  üzrə  texniki  reqlamentin  uyğunluğun 

qiymətləndirilməsi  ilə  bağlı  maddəsində  qeyd  olunur  ki,  sözügedən  məhsulların  texniki 

reqlamentdəki  məcburi  tələblərə  uyğunluğunun  qiymətləndirilməsi  əhalinin  sanitar  və 

epidemioloji  firəvanlığının  təmin  olunması  üzrə,  istehlakçıların  hüquqlarının  müdafiəsi  və 

baytarlıq  sahəsində    nəzarəti  həyata  keçirən  federal  icra  hakimiyyəti  orqanları  və  sadalanan 

dövlət  nəzarətlərini  həyata  keçirmək  üçün    səlahiyyətləndirilmiş  icra  hakimiyyəti  orqanları 

tərəfindən dövlət nəzarəti formasında aparılır [3, s.6].   

Rusiya  ÜTT  qarşısında  texniki  reqlamentlərində  təkrarlanan  sertifikatlaşdırma 

tələblərinin  aradan  qaldırılması  ilə  bağlı  öhdəlik  götürmüşdür.  Həmçinin,  1  iyul  2010-cu  il 

tarixindən  Rusiya  sənaye  məhsulları  üçün  təkrarlanan  sertifikatlaşdırma  tələbini  aradan 

qaldırmışdır.  Eyniylə, Rusiyanın üzvü olduğu Avrasiya  Gömrük  İttifaqının (Rusiya, Belarus, 

---

AzJESS 

Azərbaycanın İqtisadi və Sosial Araşdırmalar Jurnalı                                                           Number 2, Volume 1, 2015