22-mavzu. Valuta kursi reja : Valyuta va jaxon valyuta tizimi tushunchasi

Pd
r = -----
Pt
Bu erda: r — xorijiy valyutaning milliy valyutadagi baxosi;
Pd — ichki baxolar darajasi; Pt — chet eldagi baxolar darajasi.
. Valyuta kurslarining oshishi mamlakatlar eksport imkoniyatlarini yomonlashtiradi. Valyuta kurslarining bekarorligi tashki iktisodiy alokalarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Uning tebranishi xalkaro bitimlarda noaniklik va taxlika darajasini ko‘paytiradi. Shu sababli valyuta kursi xam mamlakat ichida va xalkaro munosabatlarda tartibga solishning muxim ob’ekti xisoblanadi. Davlat bevosita tartibga solish vositasi sifatida valyuta intervensiyasi va diskont siyosatidan foydalanish mumkin.
Diskont siyosatida bank xisob stavkasini oshirib yoki tushirib chet el kapitallari kirishi yoki chikib ketishiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Tartibga solishning ko‘prok universal usuli valyuta intervensiyasi xisoblanadi. Bunda Markaziy banklar taklifi etarli bo‘lmagan, kursi esa yukori bo‘lgan chet el valyutalarini sotadi, ularni taklif ortikcha va kursi past bo‘lganda sotib oladi. Bu bilan talab va taklifni tenglashtirib, milliy valyuta kursi tebranish chegarasini cheklaydi.
Valyuta intervensiyasini ko‘llash zaxira valyuta fondining mikdori bilan cheklanadi, shu sababli valyutalarni sotish, albatta, ularni sotib olish bilan almashtirib turilishi lozim.
18.5. Makroiktisodiy siyosatning nominal va real valyuta kurslariga ta’siri

Real valyuta kurslari jamgarma va sarmoyalar o‘rtasidagi farkni ko‘rsatuvchi vertikal to‘gri chizik va sof eksport mikdorini ko‘rsatuvchi, o‘ngdan pastga egilgan egri chizik kesishgan nuktada tenglikka erishadi (33-chizma). Ushbu nuktada xorijga kredit berish sifatida ko‘rsatilgan milliy valyuta taklifi, xorijliklarning ushbu mamlakatdan sof eksportni sotib olishi uchun zarur bo‘ladigan milliy valyuta talabi bilan kesishadi. Bu shuni bildiradiki, real valyuta kursi kapital bilan bo‘ladigan operatsiyalar bo‘yicha milliy valyuta taklifini joriy operatsiyalar uchun unga bo‘lgan talabni tenglashtiradi.

Davlat xarajatlarining oshishi (yoki soliklarning kamayishi) milliy jamgarmalarni kamaytiradi va (S-I) egri chizik chapga suriladi (34-chizma). Bu siljishlar xorijiy investitsiyalar uchun milliy valyuta taklifining kamayishini ko‘rsatadi.
e

S-I

Real valyuta
kurslari Real almashtirish kursining
muvozanat nuktasi

Xn(Ye)
Sof eksport Xn