3- ma’ruza Yoyli qizdirish qurilmalari yoyli po‘lat eritish pechlari

3- Ma’ruza
Yoyli qizdirish qurilmalari yoyli po‘lat eritish pechlari.

Po’latning uta tozaligiga erishish uchun uni qayta eritish va yangi sharoitlarda rafinasiya qilish kerak.

Po’latni tozalash uchun:

1. 
   Metalldan nometall birikmalar va gazlarni tortib oluvchi shlak hosil qiluvchi materialni topish kerak
   
2. 
   Po’lat va shlak orasidagi intensiv va yaqin o’zaro ta’sirni ta’minlash kerak.
   
3. 
   Erigan metallni xavo va futerovka bilan uchrashishini oldini olish kerak.
   

Bu talablarni ta’minlay oladigan prosess elektr shlakli qayta eritish deyiladi.
1 2.1.-rasm. Elektr shlakli qayta
kuyish qurilmasi.

1. 
   elektrod
   
2. 
   katalizator /mis suv bilan sovutiladigan truba/
   
3. 
   suyuk ftorli shlak. /AN6 yoki NN-7/
   
4. 
   suyuk metalli vanna
   
5. 
   smetok
   
6. 
   olishtirgich
   
7. 
   taglik.
   

Po’lat eritish elektr yoy pechida olingan po’latdan uzunligi 68m bo’lgan elektrod 1₀ (dlina) eritib olinadi. Elektrodni taglikda (7) joylashtirilgan va suv sovutiladigan trubka-katalizatorga 2₀ tushiriladi.
Avvalo taglikka olinishi kerak bo’lgan po’lat parchasi – olishtirgich quyib qo’yiladi. Elektrod oxirini olishtirgichga qo’yiladi va pech’ fazosi suyuq ftorli shlak 3 bilan to’ldiriladi.
Elektrod sal ko’tariladi va unga va taglikka 4560V kuchlanish beriladi. Tok elektroddan shlak orqali katalizator devorlari va taglikka tomon oqadi. Shlak 1700⁰ gacha qiziydi. Elektrodning uchi shlakdan qiziydi va erishni boshlaydi.
Кristallizator va taglik sovutilgani uchun suyuk po’lat sovib qotishma (5) ni hosil qiladi va uning ustki qismida esa suyuk metall vannasi (4) vujudga keladi.
Eritish prosessi tugagach, ya’ni sarflanadigan elektrod erib bo’lgandan sung.pech’ o’chiriladi, katalizator aravachada chetga suriladi va undan kuyma ajratib olinadi.
Pechning elektr xolati tokning davriy pul’sasiyalar bilan xarakterlanadi. Ular tomchilar paydo bo’lish va elektrod oraligini o’zgarishi, ya’ni jaraenning nobarkarorligiga boғliq.
Elektroshlakli qayta kuyish pechlari VYoPga nisbatan arzon, chunki qimmat vakuumlash moslamasi va tok o’zgartkichlar yo’q.
Elektroshlakli qayta quyish pechlari bir-ikki-uch- va olti elektrodli bo’ladi. Eritiladigan elektrodlar soni va shakli ishlab chiqarish sharoitlari va elektr shlakli qayta kuyish pechi elektr sxemasiga boғliq.
Elektr shlakli qayta kuyish pechlari maxsus transformatorlar bilan ta’minlanadilar. Bu transformatorlar yuqori transformasiya koeffisienti va kuchlanishni yuk ostida o’zgartirish uchun kup pogonali (49 tagacha) qurilmaga ega. Transformatorlar quvvati 1600,2500 va 5000 kVa, ikkilamchi maksimal toki 21,28 va 50 kA ga teng. Quymalar 300 tonnagacha bo’ladi. EShКEPlar elektrod siljitish yuritmalari, kristallizator, taglik va taglikning aravachasi yuritmalari bilan jihozlanadi.
ESHКEPda qayta eritish jarayoni asosiy va yordamchi davrlarga bo’linadi. Asosiy davrda quyma eritilib, undan cho’kkan chiғanoғini yo’qotilishi kerak. Eritish yakunida chiғanoqni yo’qotish uchun asta-sekin vanna quvvati pasaytiriladi. Qayta eritish davrini davomiyligi metall va shlakni kimyoviy tarkibiga xamda quymani o’lchovlariga boғliq. Yordamchi davrda pechni eritishga tayyorlashadi va kristallizatorda suyuq shlak vannasi hosil qilinadi.