3-amaliy ish Mavzu: Togʻ jinslarining solishtirma ogʻirligini aniqlash usullarini oʻrganish

3-amaliy ish
Mavzu: Togʻ jinslarining solishtirma ogʻirligini aniqlash usullarini oʻrganish.

Tog jinslarining solishtirma ogirligi xajm birligidagi bir xil jinslarining ogirligidir. Tog jinslari kattik, suyuk va gazsimon jinslardan iborat bulib, xar birining solishtirma ogirligi aloxida anik. Kattik jinslarning solishtirma ogirligi kuyidagi formuladan topiladi.

Bunda – G_t jinsi ogirl. =xajmi
Tog jinslarining solishtirma ogirligi ogirligi laboratoriyada piknometrik usul bilan aniklanadi. Bunda piknometr suvga tuldiriladi va bir kismi kattik jins bilan tuldiriladi. Piknometr shisha kolba bulib, bugzida chizikchasi bor. Ushbu chizikcha piknometrning nominal xajmi 25,50, 100, 150 millimetr buladi.
Kerakli jixozlar: tog jinslari namunalari, analitik va texnik tarozi, piknometrlar, ugircha, yacheykalari 0,5 mmlik elak, piknometrni tuldirish uchun pipetka, xokandoz, disterlangan suv, suvda eriydigan tog jinslari uchun kerosin, spirt, YI xlorli uglerod.
Ishni bajarish tartibi:
Ogirligi 60-100gr keladigan 1 necha namuna ajratib olinadi. Kuruk va bush piknometr ogirligi 0,01 gr aniklikda ulchanadi. 30-40 grlik namunalar tayyorlanib olinib, ugirchada poroshok xoligacha maydalanadi va elakdan utkaziladi. Maydalanagan tog jinslarini piknometrga solib, piknometr bilan birgalikda ogirligi ulchanadi.
Sungra piknometr disterlangan suv bilan tuldirilib, chaykaladi va 30 minut davomida kaynab turgan vannada botiriladi.
Sung pipetka yordamida bugzigacha disterlangan suv bilan tuldiriladi va tarozida tortiladi.
Aralashma tukib tashlanib, piknometr yuvib kuritiladi va disterlangan suv bilan tuldirilib, tarozida tortiladi. Tog jinslarining solishtirma ogirligi kuyidagi formuladan aniklanadi.
1gr disterlangan suvning xajmi 1 sm³ bulib, kisib chikarilgan disterlangan suvning ogirligi tog jinslari kattik fazasining xajmiga teng buladi. Laboratoriya sharoitida tog jinslari govakliklarini aniklash.
Govaklik deb- kattik jismning zarrachalari orasidagi bushliklar majmuasiga aytiladi. Tog jinslarining govakligi suyuklik va gazlar bilan tuldirilgan bulib, tog jinslardagi suyuklik va gaz mikdorini aniklashda kullaniladi. Umumiy govaklik koeffitsienti Melcher usulida aniklanadi. Bunda 1- solishtirma ogirlikni, sung xajmiy ogirlikni aniklash lozim.