3 mavzu: Ma`lumotlar bazasi modellari. Mohiyat – aloqa modeli.

Bunday tuzilmalar tarmoqli graflar bilan tavsiflanadi. Tarmoqli strukturalarda element ixtiyoriy boshqa element bilan boglanishi mumkin. Ya’ni, tarmoqli bir necha kichkina ob’ektlardan to`plangan yirik ob’ekt deb qarash mumkin.

Ushbu chizmada boglanishlarni tarmoqli modelda tasvirlanishi keltirilgan.

Tarmoqli MB turida ma’lumotlar bilan quyidagi ishlarni bajarish mumkin.

• MB yozuvlarini qidirish
• Yangi yozuvni yaratish
• Joriy yozuvni olib tashlash
• Joriy yozuvni tiklash
• Yozuvni bog`lanishga qo`shish
• Yozuvni boglanishdan olib tashlash
• Bog`lanishlarni o`zgartirish

Relyatsion model

• Relyatsion modelda ma`lumotlar jadval ko`rinishida taqdim etiladi
• Jadval qatorlari – ma`lumotlar, ustunlari esa alohida maydonlar hisoblanadi.

Xizmatchi nomeri	F.I.SH	Unvoni	Tugilgan yili	Mutaxassis kodi	Mansab	Maosh
ID	FISH	UN	TY	MK	MB	MSH
2518	Valiev S.P.	t.f.n.	1985	PM	DOTS	260000
2567	Soliev I.T.	t.f.d.	1987	EVM	Prof.	360000
3245	Aliev S.I.	t.f.n.	1988	PM	Ilm.xodim	280000
3267	Boriev A.O.	Akad.	1982	ASU	Prorek.	400000

Relyatsion ma`lumotlar bazasi

• Relyatsion MB – o‘zaro bog‘langan jadvallardan iborat. Har bir jadval bir turdagi ob’ektlar to`g‘risida ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi. Barcha shunday jadvallar to‘plami MB tashkil etadi.
• MB tashkil etuvchi jadvallar tashqi xotira kataloglarida fayl ko‘rinishida joylashadi va bu fayllarni boshqa xujjatlar kabi ko‘chirishimiz mumkin.
• Ammo MB jadvallari boshqa hujjatlarga qaraganda ko‘p foydalanuvchili ma’lumotlarga murojat qilish rejimini tashkil etadi.

PS – predmet soha;

• PS – predmet soha;
• ILM – infologik model;
• DLM – datalogik model;
• MFM – ma’lumotlarni fizik modeli;
• AT – axborot tizimi;

Infologik model diagrammasini qurish

Infologik model diagrammasini qurish

	Bu shakl yordamida diagramma ob`yektlari belgilanadi.
	ob’ekt atributlari belgilanadi. Ular ob’ektlar bilan yo‘nalishsiz chiziqlar yordamida birlashtiriladi.
	ob’ektlar orasidagi aloqalarni belgilanadi.
< >	A va B ob`yektlar orasida 1:1 bog‘lanish bo‘lsa yo‘nalishsiz chiziq bilan bog‘lanadi.
<< >	(М:1) bog`lanishlarni ko`rsatish uchun ishlatiladi.
< >>	1 : M (birga ko`p) bog`lanishlarni ifodalaydi.
<< >>	A va B ob’ektlar o‘rtasida M: N bo‘lsa ularni ulovchi chiziq orqali bog‘lanadi.

Nazorat savollari

Nazorat savollari

• Ma’lumot baza modeli nima
• Ierarxik (shajara) modeli ma’lumot modeli va uning asosiy xarakteristikalari
• Tarmoqli model ma’lumot va uning asosiy xarakteristikalari

Mashqlar.

• Ierarxik modelga misol ketiring va uni sxemasini chizing.
• Tarmoqli modelga misol ketiring va uni sxemasini chizing.
• Berilgan ierarxik (shajara) modeli ma’lumot modeli jadval ko‘rinishda tasvirlang