4-bob. Sixron mashina

4-BOB. SIXRON MASHINA
4.1. Asosiy formulalar va tenglamalar
Sinxron mashina statori aylanuvchan magnit maydonining va rotorning aylanish chastotasi

n 					60  f		.
				p
Simmetrik yuklamada uch fazali generatorning quvvati
P2  3 U  I cos .
Generatorning aylanish momenti
M  P		/   9,55 P / n .
ЭМ									11
Uch fazali generator quvvatlar muvozanat tenglamasi
P  P	P P								3R I^2.
2ЭМ				ЭЭМ				1
Stator chulg`amidagi pazlar soni
Z  2  q  p  m ,

bu erda q - pazlar soni, qutb va fazaga to`g`ri keluvchi pazlar soni; uch fazali chulg`am uchun fazalar soni m  3.

Sinxron mashina statori birlamchi chulg`amining E.Yu.K si

E1  4, 44  f1  Ф  w1  K1 .

Sinxron generator uchun E.Yu.K tenglamasi

U1  E0  Ec  I1  R1 ,

bu erda E₀ - generatorning asosiy E.Yu.K si, V; E_c - yakor reaksiyasi va sochilma

oqimning E.Yu.K. si, V; I1 - stator chulg`amining toki, A; R1 - stator chulg`amining aktiv qarshiligi, .

4.2. Namunaviy masalalar yechish 3
4.2.1. Tarmoqqa berayotgan chastotasi f  50Hz va qutblaning soni 30 ta bo`lgan

generator rotorining ya`ni magnit maydoning aylanish tezligi nimaga teng.

Yechish. Generator qutblaning soni 30 ta bo`lsa, 2 p  30, juft qutblarining soni


p 15 ta bo`ladi. Magnit maydoning aylanish tezligi
 60 f  60 50 
n1 200 ayl / min


p 15
4.2.2. Krasnoyarsk, Sayano-Shushensk, Rog`un va Nurek gidroelektrstansiyalaridagi sinxron generatorlarining stator chulg`amlarida induksiyalanayotgan EYuKlarning chastotasi ƒ  50 Hz. Rotorlarining aylanish tezliklari 90, 112, 167 va 200 ayl/min. Juft qutblar sonini toping.
Berilgan

ƒ  50 Hz	p 		60 f
n  90, 112, 167, 200 ayl / min
				n
				6050
p  ?	p1					 33
			90
	p2	 27
	p3  18
	^p4	 15

4.2.3. Sinxron generatorining qismalaridagi kuchlanish 15 kV, faza toki 1000 A bo`lib quvvat koeffisenti cos  0,94. Stator chulg`amlari yulduz sxemasida ulangan. Simmetrik yuklamada generatorning tashqi zanjirga berayotgan quvvati aniqlansin.
Yechish. Generatorning tashqi zanjirga berayotgan quvvati
P  mUI cos   3  15  1  0, 94  24, 4kW
1

4.2.5. Sinxron mаshinа qo`zg`atish chulg`ami mаydoni			shаklining			koeffitsiyenti
kF 1, 05 , qutb о`qidаgi induksiyaning rаdiаl tаshkil etuvchisi					^B		 0 , 7 5T lbo`lsa,
havo bo`shlig`idagi qo`zg`atish maydoni induksiyasi B 1m аniqlаnsin.
Yechish. Qo`zg`atishmаydoni induksiyasi B 1m  k F  B		 1, 05  0, 75  0, 79Tl
4.2.6. Аyon qutbli sinxron mаshinа qutb	Bо`linmаsi	  23sm ,			hisobiy			uzunligi
l 12sm , qo`zg`atish mаydoni shаklining	koeffitsiyenti			kF 1, 07 ,			qutb	O`qidаgi
induksiyaning rаdiаl tаshkil etuvchisi	B  0, 72Tl bo`lsa, qo`zg`tish							mаydoni
oqimining аsosiy gаrmonikаsi topilsin.

Yechish. Hаvo bо`shlig`idаgi induksiyaning аsosiy gаrmonikаsi аmplitudаsi
B_{ 1m}  k _F  B_  1, 07  0, 72  0, 77Tl
Qo`zg`atishmаydoni oqimining аsosiy gаrmonikаsi
B_{F 1m}  (2 / )    l_  B_{ 1m}  (2 / )  23  12  0, 77  1, 35  10^2 Bb
4.3. Mustaqil yechish uchun masalalar


4.3.1. To`rt qutbli sinxron mashinaning quyidagi parametrlari berilgan: fazadagi

O`ramlar soni  105,	qisqartish	koeffistienti kk	 0,951,		tarqalish koeffistienti
kT1  0, 954 , yakor chulg`ami toki I		18 A. Uch fazali yakor chulg`ami MYuKning
asosiy garmonikasi amplitudasi aniqlansin.
4.3.2. Ikki qutbli turbogeneratorning quvvati				S n  31250 kVA. Faza kuchlanishi
U n. f  6060 V bo`lib, yakor chulg`ami fazasidagi				O`ramlar		soni1 16 , qisqartish
koeffitsienti kk  0,966 ,	tarqalish koeffistienti kTK  0,956. Yakor chulg‟ami MYuK

ning asosiy garmonikasi amplitudasi topilsin.
4.3.3. Ayon qutbli sinxron mashinaning quyidagi parametrlari berilgan: maydon

shakli koeffistientlari:		bo`ylama		o`q bo`yicha		kd  0, 9 ko`ndalang			o`q
bo`yicha kq  0, 58 ,	bo`ylama		o`q	bo`yicha	yakor		magnit	maydoni
indukstiyasi Badm  0,51 Tl ,		ko`ndalang		o`q bo`yicha yakor magnit maydoni
indukstiyasi Baqm  0,38 Tl .		Yakor	MYuK ning bo`ylama				va ko`ndalang		tashkil

etuvchilari hosil qilgan indukstiyaning asosiy garmonikalari topilsin.
4.3.4. Gidrogenerator yakor chulg`amidagi magnit o`qimining bo`ylama va ko`ndalang o`qlar bo`yicha tashkil etuvchilari F_adm  0, 265 Vb va F_aqm  0,05 Vb. Juft

qutblar soni 2r  24, fazadagi o`ramlar soni <sub>1</sub> 130, chulg`am koeffistienti k_ch1  0,94,

generatorning aylanish chastotasi n 125 ayl / min. Magnit oqimi

Fadm va Faqm lar hosil

qilgan EYuK lar topilsin.

4.3.5. Nominal uklamada turbogeneratorning faza kuchlanishiU n. f

230V ,

minal toki I n 1800 A ,

cosn  0,8 .

Yakor

Chulg`ami

fazasining

aktiv

qarshiligi R  0,00162 ,

to`la

induktiv

qarshiligi

x1  0, 211 

bo`lsa,

qo`zg`atish

EYuKni toping.

4.3.6. Turbogenerator qo`zg`atilgan bo`lib, yuklamada tok I

 2150 A , cos  0,8 .

U n .1  0, 4 kV. Yakor

Chulg`amining

aktiv

va

asosiy

(bosh)

induktiv

qarshiligi: R  0,0015 , x  0,17 ,

induktiv

sochilma

qarshiligi x  0,015 .

Qo`zg‟atish EYuK ni aniqlang.

4.3.7. Gidrogeneratorning to`la

quvvati S n  26 MV  A ,

cosnom  0,8. Mexanik

isrof Pmex  88 kW ,

yakor chulg‟amidagi eletr

isrofi PЭ1 185kW, magnit

isroflar

Pm Pmk 138,5kW ,

qo`zg`atgichni

harakatga

keltirishga

sarflanayotgan

quvvat

Pf / f  167kW. Generatorning to`la quvvati va F.I.K. topilsin.

4.3.8. Uch fazali sinxron generatordan yuklama Pnom  26MW quvvatni olmoqda,

generatorning elektromagnit quvvati

Pэм  26, 2MW ,

stator po`lat o`zagidagi magnit

isrof Pm 150kW , faza toki I

1790 A .

Yakor chulg‟amining aktiv qarshiligi topilsin.


4.3.10. Ayon qutbli sinxron generatori nominal salt ishlash tavsifiga ega bo`lib,
bo`ylama o`qi bo`yicha ^U n finduktiv qarshiligi x_d  2,5 . Salt ishlash rejimida (nominal kuchlanish) MYuK ga mos keluvchi qisqa tutashuv toki va qisqa tutashuv nisbati (QTN) aniqlansin.