4 Qiymətləndirilmiş variantlar


Açıq və qapalı dövrəli idarəetmə sistemləri



Yüklə 0,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/3
tarix31.01.2017
ölçüsü0,61 Mb.
#6912
1   2   3

4.9.2 Açıq və qapalı dövrəli idarəetmə sistemləri 

 

Açıq dövrəli sualtı hidravlik sistemin əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, hər hansı sualtı 



klapanlar bağlandıqda və ya axının tənzimlənməsi üçün istifadə olunan ştuserlər işlədikdə, 

quyudakı təzyiqin idarə olunması üçün flüid dəniz mühitinə buraxılır. Şəkil 4.3 açıq və qapalı 

dövrəli idarəetmə sistemləri üçün tipik axın hərəkət sxemini göstərir. 

 

Şəkil 4.3 Tipik açıq dövrəli və qapalı dövrəli hidravlik sistemlər 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Açıq dövrəli sistemdə dənizə buraxılma təzyiqin idarə olunması üçün hidravlik flüidin dənizə 

atılmasına səbəb olmaqla, intiqallı klapanın daxilindəki yay klapanı qapalı  vəziyyətə 

qaytardıqda baş verir. Qapalı dövrəli sistemdə hidravlik flüidlər buraxılmır,  əvəzində isə  əks 

xətlərlə geriyə üst tikiliyə göndərilir. Hidravlik flüidin əks xəttinə  əlavə olaraq, qapalı dövrəli 

MİİK


SEM 

Üst tikililər 

Sualtı 

SİM 


Nasos 

Akkumulyator 

Akkumulyator

Ötürücü 


klapan 

Şərti işarələr: 

           Hidravlik maye 

           Elektrik siqnalı 

 

SEM – Sualtı Elektron Modulu 



MİİK – Maili istiqamətləndirilmiş     

idarəetmə klapanı 

SİM – Sualtı idarəetmə modulu 

 

Əks kanal 



Təchizat 

xətti 


Sualtı kabel 

Titrəyiş 

akkumulyator

Əks 


kanal 

MİİK


Dənizə 

atqılar 


SEM 

Üst tikililər 

Sualtı 

SİM 


Nasos 

Akkumulyator 

Akkumulyator

Ötürücü 


klapan 

Şərti işarələr: 

           Hidravlik maye 

           Elektrik siqnalı 

 

SEM – Sualtı Elektron Modulu 



MİİK – Maili istiqamətləndirilmiş     

idarəetmə klapanı 

SİM – Sualtı idarəetmə modulu 

Sualtı kabel 



AÇIQ DÖVRƏ 

QAPALI DÖVRƏ

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/13



sistem funksiyası  əks xətdə  təzyiq artımının məhdudlaşdırılması olan atqı akkumulyatorunu 

da əhatə edir. 

 

Klapan qapalı olan zaman ondan qayıdan quyudakı  təzyiqin idarə olunması üçün hidravlik 



flüidi idarə etmək üçün nasosun qapalı dövrəli layihəyə inteqrasiya olunmasını nəzərdə tutan 

qapalı dövrəli hidravlik sistemdə modifikasiya da nəzərə alındı. Bu texnologiyanın məqsədi 

qapalı dövrəli sistemin daxilində klapanlar üçün işləmə vaxtını yaxşılaşdırmaqdır. Lakin bu 

texnologiya ilkin işlənmə mərhələlərindədir (bu gün yalnız bir neçə qurğuda istifadə olunur) və 

yalnız bir təchizatçıya məxsusdur. Etibarlılığı sübut olunmadığına görə, bu variant nəzərə 

alınmadı. 

 

4.9.2.1  İstismar qabiliyyəti və işləmə vaxtları 

 

Açıq və qapalı dövrəli sistemlərin istismar qabiliyyəti klapanın işləmə vaxtı 



xarakteristikalarının müqayisə olunması ilə müəyyənləşdirilib. Şəkil 4.4 açıq dövrəli sistemdə 

təzyiqin necə  dəyişməsi və qapanma siqnalı alındıqdan sonra klapanın necə  işləməsini  

göstərir. 

 

Şəkil 4.4. Açıq dövrəli Sistemdə nümunəvi klapan bağlama və təzyiq dəyişmə 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Şəkil göstərir ki, klapan işləndiyi zaman quyudakı təzyiqin idarə olunması üçün hidravlik flüid 



dənizə atıldıqda, dərhal pozulan sistem daxilində ilkin olaraq cüzi əks təzyiq artımı yaranır. 

Təhlükəsizlik üçün vacib olan HIPPS klapanının bağlanması  məqsədilə  tələb olunan işlərin 

modelləşdirilməsi göstərdi ki, açıq dövrəli sistem üzrə ardıcıl olaraq altı saniyə bağlanma 

vaxtına nail oluna bilər. 

 

Şəkil 4.5 qapalı dövrəli sistem daxilində bağlanma üçün siqnal alınan andan klapanın işləmə 



vaxtını göstərir 

 

Klapan



ın mövqe

yi 


Tam açıq 

Tam qapalı 

Ə

ks kanal


ın t

əzyi


qi 

Ətraf mühit 

təzyiqi 

1. Klapanı bağlamaq üçün MİİK-na göndərilən 

siqnal. MİİK dərhal reaksiya verir. 

2. Hidravlik sistem reaksiya verir. 

Sistem təzyiqində cüzi artım. 

5. Klapan 

tam 

qapalıdır. 



4. Əks kanalın təzyiqi sürətlə 

ətraf mühit təzyiqinə enir 

3. Klapan dərhal bağlanır. 


Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/14



Şəkil 4.5 Qapalı dövrəli Sistemdə nümunəvi klapan bağlama və təzyiq dəyişmə 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

Qapalı dövrəli sistemdə  əks təzyiq sistemdə artır və bu da bağlanma vaxtının ləngiməsinə 



gətirib çıxarır. Bu onunla bağlıdır ki, quyudakı təzyiqin idarə olunması üçün hidravlik flüid əks 

xətlə  sıxılıb çıxarılır və bu da axını  məhdudlaşdırır. Sistem bu təsiri ləğv etmək üçün atqı 

akkumulyatorunu  əhatə etdiyi halda, bu ləngimənin qarşısı tam alına bilməz. HIPPS 

klapanının modelləşdirilməsi göstərdi ki, qapalı dövrəli sistem üçün 250 saniyəlik bağlanma 

vaxtı ehtimal olunur. Bu, layihənin təhlükəsizlik meyarı ilə müəyyənləşdirilmiş  30 saniyəlik 

maksimum reaksiya vaxtından çoxdur. 30 saniyəlik reaksiya vaxtı, təhlükəsizlik həddi ilə, 

HIPPS-in 15 saniyəlik hesablanmış bağlanma vaxtını təmin edir.  

 

Bundan əlavə, qapalı dövrəli sistemin əsas çatışmazlıqlarından biri sistemin flüidi geriyə səthə 



qaytarılmasını  tələb etməsidir. Dayaz suda aparılan işlər üçün bu adətən sadə bir 

əməliyyatdır, lakin daha uzunmüddətli və  dərin işlənmələrdə boru müqavimətinə  və/və ya 

əlavə hidrostatik başlığa qarşı kifayət qədər enerji əldə olunmur (su təzyiqi).  Bu problemi həll 

etmək üçün iki variant mövcuddur: 

 

 Buraxıcılarda yay uzunluğunun artırılması. Lakin bu tələb olunan idarəetmə sistem 



təzyiqlərinin artmasına və klapanın açma vaxtlarının artmasına səbəb olur;  və 

 

Əks xətlərin diametrinin artırılması, çünki bu boru məhdudiyyətlərini azaltmağa kömək 



edəcək. Bu, ŞD2 üçün variant hesab olunmur. Çünki bu, ŞD2 sualtı idarəetmə sistem 

komponentlərinin  ŞD Müqavilə Sahəsinə mövcud gəmi və  nəqletmə marşrutlarının 

istifadəsi ilə hazırlanmasını, nəql edilməsini və quraşdırılmasının icrasını qeyri-mümkün 

edir.  


 

HIPPS klapanları üçün açıq dövrəli sistemi və bütün digər klapanlar üçün qapalı dövrəli 

sistemi cəlb edən hibrid sistemi variantı da araşdırıldı. Lakin bu, mümkün variant hesab 

olunmadı. 

 

 Qapalı dövrəli klapanların işləmə vaxtı açıq dövrəli HIPPS klapanları ilə müqayisədə 



əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Nəticədə, bütün quyu və manifold klapanları bağlanma 

siqnalını aldıqda, quyu və HIPPS arasında təzyiq artımı yaranacaq Bu, HIPPS -nin 

etibarlılığına təsir edəcək və beləliklə, hibrid sistem təhlükəsizlik meyarlarına cavab 

verməyəcək;  və 

 Qapalı dövrəli sistemdə olduğu kimi, əks xətlərin hazırlanması, quraşdırılması və nəql 

edilməsi mümkün ola bilən variant hesab olunmur. 

 

 

Klapan



ın 

Tam açıq 

Tam qapalı 

Ə

ks kanal



ın t

əzyi


qi 

Vaxt 


Ətraf mühit 

təzyiqi 


1. Klapanı bağlamaq üçün MİİK-na göndərilən 

siqnal. MİİK dərhal reaksiya verir. 

2. 

Hidravlik 



sistem 

reaksiya 

verir. Əks 

kanalın 


təzyiqi 

artır 


5. Klapan 

tam 


qapalıdır. 

4.  Əks kanalın təzyiqi  ətraf 

mühit təzyiqinə enir 

3. Əks kanalın təzyiqinə görə gecikmədən sonra 

klapan bağlanmağa başlayır.

 

Gecikmə 



Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/15



 

4.9.2.2 Etibarlılıq 

 

Həm açıq, həm də qapalı dövrəli sistemlər etibarlı  və özünü doğrultmuş texnologiya hesab 



olunur. Lakin sintetik əsaslı qapalı dövrəli sistemin quyudakı  təzyiqin idarə olunması üçün 

hidravlik flüidləri potensial çirklənməyə, xüsusən də  dəniz suyu və mikrohissəciklərə qarşı 

daha həssas hesab olunur, bu isə göstəricilərin pisləşməsinə  gətirib çıxarır. Açıq dövrəli 

sistemin su əsaslı flüidləri həmin yolla dəniz suyunun təsirinə məruz qalmır və toplanan həcm 

proporsiya şəklində flüidlərlə birlikdə çıxarılır. 

 

4.9.2.3 Maddi-texniki təchizat və quraşdırma 

 

Platformadan quyulara və manifoldlara bütün kimyəvi, hidravlik və elektrik təchizatını  əhatə 



edən sualtı kabel birləşmələri nəzarət altında istehsal olunur və atlıkarınca vasitəsilə davamlı 

materiallar nəql olunur. Qapalı dövrəli sistem sualtı kabel birləşmələri daxilində həm təchizat, 

həm də əks hidravlik xətlərini tələb edir və nəticədə qapalı dövrəli sistem kabel birləşmələrinin 

çəkisi açıq dövrəli sistem ilə müqayisədə daha çoxdur. Kabel birləşmələrinin təkmilləşdirilməsi 

üzrə mümkün olan yeganə metod kanal sistemi vasitəsidir. Buna görə də, nəqletmə gəmiləri 

en və çəki üzrə məhdudiyyətlərə malikdirlər. Qapalı dövrəli sistem kabel birləşmələrinin kanal 

sistemi vasitəsilə nəql edilə bilməsinin mümkünlüyü ehtimal edilmir.     

 

4.9.2.4  Ətraf mühitlə bağlı məsələlər 

 

Açıq sistem üçün su əsaslı təzyiqin idarə olunması üçün flüidlər aşağıdakılar nəticəsində suya 



atılacaq: 

 

 Quyuların axınlarına nəzarət etmək üçün tələb olunan klapan buraxıcılarının hərəkətləri 



və ya ştuser əməliyyatları. Ştuser əməliyyatları təzyiqin idarə olunması üçün buraxılan 

flüidin böyük həcmini  əhatə edəcək. Normal istismar şəraitində qapalı dövrəli sistem 

quyudakı təzyiqin idarə olunması üçün flüidlərin buraxılması üçün nəzərdə tutulmayıb 

 Maili 


istiqamətləndirilmiş idarəetmə klapanından (MİİK) atılmalar - klapan və ya ştuser 

buraxıcılarının hərəkətləri ilə bağlı atılmalardan əlavə atılmalar da MİİK-də daimi əsasla 

yaranacaq. Hasilat sisteminin istismar tamlığını saxlamaq üçün layihə müddəti ərzində 

fəaliyyəti davam etdirəcək yüksək etibarlı klapanların seçilməsinə ehtiyac var.  

 

HIPPS təhlükəsizlik meyarlarına cavab verilməsi və karbohidrogenlərin potensial olaraq 



nəzarətsiz dəniz mühitinə axıdılmasının minimuma çatdırılmasının təmin edilməsi üçün sualtı 

idarəetmə sisteminin ayrılmaz hissəsidir. HIPPS üçün maksimum 30 saniyə  işləmə vaxtı (o 

cümlədən, təhlükəsizlik həddi) müəyyənləşdirilmişdir. Nəzərə alın ki, HIPPS-in hesablanmış 

bağlanma vaxtı 15 saniyədir. Açıq və qapalı dövrəli sistemlərin təhlilində nümayiş etdirildiyi 

kimi, qapalı dövrəli sistem bu meyarlara cavab verə bilmir. 

 

4.9.2.5 Xülasə 

 

Açıq dövrəli hidravlik idarəetmə sisteminin seçilməsinin əsas səbəbləri aşağıdakılardır: 



 

 

ŞD2 üçün ona görə hidravlik sistem seçilib ki, elektrik sistemi sınaqdan keçirilməyib və 



bununla da sistemin sıradan çıxması riski qəbul olunmaz dərəcədə yüksəkdir; 

 Qapalı dövrəli sistem sualtı hasilat sisteminin daxilində lay flüidlərinin təcrid olunması 

və tutulmasının təmin olunması üçün klapanın kritik bağlanma vaxtları, yeni dəniz 

platformasında dağılma və artıq təzyiq hallarının qarşısının alınması üzrə təhlükəsizlik 

meyarlarına cavab vermir; və 

 

Nəqletmə və quraşdırma ilə bağlı maddi-texniki təchizat materiallarının Xəzər dənizinə 



daxil olan kanal sistemi, eləcə də Xəzər dənizində mövcud olan quraşdırma gəmiləri ilə 

bağlı məhdudiyyətlərə görə qapalı sistem kabel birləşmələrini qeyri-mümkün edir.  

 


Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/16



4.9.3 Açıq dövrəli sistemin təzyiqin idarə olunması flüidinin seçilməsi 

 

Açıq dövrəli sistem üzrə bu qərarı  dəstəkləmək məqsədilə  ətraf mühitlə bağlı  ən az təsirə 

malik təzyiqin idarə olunması flüidin seçilməsi üçün iş aparıldı. OSPAR ölkələrində, Meksika 

körfəzində və Avstraliyada qəbul olunmuş dörd namizəd flüid nəzərdən keçirildi: 

 

 Castrol 



Transaqua 

HC10; 


 Castrol 

Transaqua 

HT2; 

 

Niche Products Pelagic 100; və 



 MacDermid 

Oceanic 


HW760R. 

   


BK-nin normativ sisteminə və qəbul olunmuş dənizə atılma normalarına uyğun olaraq, bütün 

flüidlər ətraf mühitə ən az təsir göstərən “Qızıl” kimi təsnif edilir

5

. Təchizatçı tərəfindən təmin 



olunan flüidin tərkibinə dair məlumatlar  əsasında, məhsulun tərkibinə  aşağıda qeyd olunan 

hər hansı komponentlərin daxil olmamasına əminlik üçün ilkin yoxlama həyata keçirildi: 

 

 Bioakkumulyativ; 



 Dayanıqlı; və ya 

 Xüsusi 

və ya xroniki təsirlər yaratmaq ehtimalı. 

 

Bütün namizəd flüidlər ilkin yoxlama prosesini uğurla keçdi və beləliklə, toksiklik sınağının ilkin 



proqramına daxil edildi. Toksiklik sınaqlarının həyata keçirilməsi üçün OSPAR yosun və 

otyeyənlər cinsləri ilə birbaşa müqayisə oluna bilən Xəzər növlərindən istifadə olundu

6

 

(Cədvəl 4.1). Bütün sınaqlar OSPAR sınaqlarında olduğu kimi, həmin keyfiyyət 



təminatı/keyfiyyətə  nəzarət (KN) prosedurları  əsasında həyata keçirildi. Sınaqların tərtibi və 

icrası OSPAR sınaqlarından yalnız istifadə olunan növlərlə və Xəzər dənizi suyunun istifadəsi 

ilə  fərqləndi. Sınaq  şəraitləri, avadanlıq və davamiyyət bütün digər hallarda OSPAR 

prosedurlarına uyğun idi. 



 

Cədvəl 4.1 Xəzər toksiklik sınağı növlərinin xülasəsi 

 

Sınaq növləri 



Növü 

OSPAR ekvivalenti 

Sınaq 

Temperaturu (ºC) 

Sınağın Müddəti 

Calanipeda 

aquae dulcis 

Otyeyənlər 



Acartia tonsa 

20 (+/- 2ºC) 

48 saat 

Chaetoceros 

tenuissimus 

Yosun 


Skeletonema costatum 

20 (+/- 2ºC) 

72 saat 

 

Nəticələrin etibarlılığını təmin etmək üçün üç ayrıca hal üzrə dörd namizəd məhsul sınaqdan 



keçirildi.  Bu nəticələr Cədvəl 4.2-də xülasə şəklində təqdim olunur. 

 

                                                      

5

 Təhlükə əmsalları 6 kateqoriyadan 1-nə aid edilir, “QIZIL” ən aşağı (az) təhlükə kateqoriyasıdır.



 

6

 OSPAR ekotoksiklik sınaq prosedurunun təsviri üçün Fəsil 2-yə istinad edin



 

Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/17



Cədvəl 4.2 Toksiklik sınağının nəticələri 

 

 Flüidlər 



Zooplankton 48saat ÖK50

1

 (mq/l) 

Fitoplankton 72 saat EK50

2

 (mq/l) 







Orta 

göstərici 







Orta 

göstərici 

HC10 6,199 

6,160 

6,373 


6,244 2,694 2,732 

2,460 2,629 

HT2 6,496 

6,306 


6,553 

6,452 2,836 2,414 

2,256 2,502 

100C 3,642 

3,803 

3,434 


3,626 607 659 

581 616 


HW760R 5,244 5,943 6,306  5,831 

582 


678  640 

633 


Qeydlər 

1. ÖK50 - “Ölümcül Konsentrasiya 50” müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində sınaqdan keçirilən orqanizmlərin 50 %-nin 

ölümünə səbəb olmaq üçün maddənin hesablanmış konsentrasiyasıdır. 

2. EK50 – “Effektiv Konsentrasiya 50” maddənin elə bir konsentrasiyasıdır ki, o müddət ərzində sınaqdan keçirilən 

orqanizmlərin yarısına müəyyənləşdirilmiş qeyri-ölümcül təsir göstərir. Ölçülən təsirlərə əsasən hasil olan cavan 

orqanizmlərin sayı, çoxalma müddəti və s. daxildir.

 

Cədvəl 4.2 HC10 və HT2  məhsullarının eyni dərəcədə, və uyğun olaraq, aşağı toksikliyə 



malik olmasını göstərir. Toksiklik sınaqlarının nəticələrinə və məhsulun texniki göstəricilərinə 

əsasən, HC10 ŞD2 sualtı idarəetmə sistemi üçün təzyiqin idarə olunması flüidi kimi seçildi. 



 

Toksiklik sınaqlarının nəticələrindən ekotoksikoloji risk qiymətləndirməsinin həyata keçirilməsi 

üçün istifadə olunub. Riskin qiymətləndirilməsi prosesinin ilkin mərhələsi təzyiqin idarə 

olunması flüidinin təsirə məruz olmayan konsentrasiyasını müəyyən etmək idi.  

 

Seçilmiş flüid üçün təsirsiz konsentrasiya təhlükəsizlik  əmsallarının toksiklik sınağının 



nəticələrinə tətbiq edilməsi ilə hesablandı. Davamlı MİİK atqıları üçün 100 əmsalından istifadə 

olundu. Aralıq klapanlardan çıxan atqılar üçün sınağın davamiyyəti nisbətində hadisələrin 

qısa davamiyyətini (maksimum 45 saniyə)  əks etdirmək üçün 10 təhlükəsizlik  əmsalından 

istifadə olundu. Bu təhlükəsizlik  əmsallarının tətbiqi bioloji zərərə yol verməmək üçün tələb 

olunan flüidin durulaşdırılması dərəcəsinin hesablanması üçün əsas təmin etdi. 

 

Ekotoksikoloji risklərin qiymətləndirilməsini dəstəkləmək üçün təzyiqin idarə olunması üçün 



flüidin atılması ssenariləri təyin edildi və flüidin yayılması modelləşdirildi. Buraya həm davamlı 

atqılar (MİİK-lərdən), həm də aralıq atqılar (fontan armaturu və manifold klapanları işlək olan 

hallarda) daxil idi.  Modelləşdirmənin nəticəsi təsirsiz həll edilmədə  xətti ölçü və “axınlar”ın 

həcmi kimi göstərildi. 

 

Ekotoksikoloji riskin qiymətləndirilməsi nümayiş etdirdi ki: 



 

 

MİİK atqıları üçün (bir fontan armaturu və ya manifold üzrə bütün MİİK-ləri daxil edən), 



axınlar qrafiki olaraq görünmək üçün çox kiçik idi və maksimal həcm təxminən 5m3 idi. 

Bu, bir metrdən bir az artıq radiusa bərabərdir. Qiymətləndirmə daimi təsirə  məruz 

qalma mülahizəsinə  əsaslanıb. Axının kiçik ölçüsü və  sızma daxilində konsentrasiya 

qradiyentinin olması o deməkdir ki, təcrübədə potensial təsirin radiusu atqı nöqtəsindən 

bir metrdən az məsafədə olacaq.  

 Buraxıcı klapanlardan çıxan maksimal axının həcmi 84m3 oldu. Təsirsiz səviyyədən 

yuxarıda olan konsentrasiyalarda maksimal axın davamlılığı isə təxminən 18 dəqiqə idi. 

Qısamüddətli toksiklik sınaqları (0,5 saat) göstərdi ki, bu davamlılıq və  təsirə  məruz 

qalma müddəti üçün toksiklik standart sınaq müddətlərindən (48-72 saat) 4-5 dəfə az 

olmuşdur. Beləliklə, maksimal həcmin daha real təxmini qiyməti orta hesabla 20 m

3

-dən 


aşağı olardı. 

 

Bu nəticələr əsasında riskin qiymətləndirilməsi göstərdi ki, su əsaslı  təzyiqin idarə olunması 



flüid atqısı atqı sahələrindən çox kiçik məsafə daxilində  ətraf mühitə minimal təsir göstərə 

bilər (MİİK-lər və buraxıcı klapanlar). 



Şahdəniz 2 Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Fəsil 4 


Qiymətləndirilmiş variantlar 

 

Noyabr 2013-cü il 



Yekun variant

 

4/18



 

4.10 Qazma 

 

Quyunun sınaqdan keçirilməsi quyunun icra xüsusiyyətlərinin qiymətləndirilməsi məqsədilə 

yerinə yetirilir və yalnız layihə üçün zəruri olduğu müəyyən edildiyi təqdirdə, nəzərdən keçirilir. 

Quyunun sınaqdan keçirilməsinin müddəti quyudakı qum qatlarının bir-biri ilə necə bağlı 

olmasından asılı olacaq. Qazma məhlulu “şlamlarının” və perforasiya nəticəsində yaranan 

qırıntıların kənarlaşdırılması  məqsədilə ilk növbədə ilkin təmizləmə axın müddəti təmin 

olunacaq. Ondan sonra quyuda müxtəlif klapanlar vasitəsilə və müxtəlif sürətlərlə bir müddət 

sabit axın təmin olunacaq. Daha sonra isə  təzyiqin bərpa olunması  məqsədilə quyu 

dayandırılacaq. Təzyiqin bərpası (TB) üçün tələb olunan vaxt, kollektordakı qum qatlarının bir-

biri ilə nə dərəcədə yaxşı bağlı olmasını nümayiş etdirəcək və “qırılma xassəsinin” kollektorun 

xassələrinə nə dərəcədə təsir etməsi barədə məlumat təmin edəcək. 

 

Kollektorun xassələri və stabilliyi barədə məlumatların əldə olunmasına əlavə olaraq, parafinin 



formalaşdırdığı temperaturların tədqiqi üçün flüidlərin nümunələri götürüləcək. Bu, potensial 

olaraq sualtı avadanlığın layihələndirilməsinə təsir edəcək. 

 

Quyunun sınaqdan keçirilməsi müddətinin  əsas hissəsi TB ilə bağlıdır. Lakin hər bir TB 



müddətindən sonra lay flüidlərinin yandırılması  həyata keçiriləcək. Yandırılmaya alternativ 

olan variantlar məqsədəuyğun hesab olunmur, çünki lay flüidləri  əsasən qaz formasında 

olacaq. Buna görə də, yandırılma lay flüidlərinin kənarlaşdırılması üçün texniki cəhətdən ən 

praktiki və təhlükəsiz metoddur. 

 

BP  şirkəti qlobal olaraq yandırılan qaz emissiyalarının minimuma qədər azaldılması barədə 



öhdəlik daşıyır. Bu öhdəlik  ŞD2 Layihəsi üzrə quyunun planlaşdırılması zamanı  nəzərə 

alınmışdır. Quyunun sınaqdan keçirilməsi,  Şəkil 4.6-də göstərildiyi kimi, Quyunun Sınaqdan 

Keçirilməsi üzrə Zəmanət Prosesinə uyğun olaraq həyata keçiriləcək. 

 

Quyunun Sınaqdan Keçirilməsi üzrə  Zəmanət Prosesi yandırılan qazların havaya 

buraxılmasının minimuma qədər azaldılması və eyni zamanda, quyunun sınaqdan keçirilməsi 

barədə  məlumatların maksimuma qədər artırılması  məqsədilə dörd əsas mərhələdən 

ibarətdir. BP şirkəti quyunun sınaqdan keçirilməsi prosesi zamanı havaya buraxılan 

emissiyalar üzrə  hədəflər müəyyən etmişdir.  Əgər hər hansı  sınaq zamanı bu hədəflərdən 

kənara çıxılaraq daha çox emissiyaların atılması planlaşdırılarsa, Ekspert Məsləhət Qrupu 

tərəfindən ciddi bir baxış keçirilməsinin təmin olunması üçün təsdiq prosesi aparılmalıdır ki, 

hədəfləri aşan atqıların  əsaslandırılması araşdırılsın. Quyunun Sınaqdan Keçirilməsi üzrə 

Zəmanət Prosesinin məqsədi quyunun sınaqdan keçirilməsinin planlaşdırılmasına, səmərəli 

şəkildə yerinə yetirilməsinə  və emissiyaların minimuma qədər azaldılmasına təminat 

verməkdir. 



 

Şahdə

Ətraf M


Qiymə

 

Noya



Yeku

Şək

 

4.11



 

ŞD2


optim

müh


 

Bu o


layih

nətic


Bölm

əniz 2 Layihəs

Mühitə və Sos

ətləndirilməsi 

abr 2013-cü il 

un variant

 

kil 4.6 Quyun

1   Əsas Va

2 qurğuların

mallaşdırılac

hüm dəyişikli

optimallaşdır

hələndirmə 

cələnərsə,  Ş

mə 5.16-da q

si 

sial-İqtisadi Sa



nun Sınaqda

ariantın Op

nın layihəsi

caq. Lakin Əs

klərin olacağ

rma ŞD2 Əsa

variantına 

ŞD2 üzrə  Də

qeyd olunduğ

ahəyə Təsirin 

an Keçirilmə

ptimallaşd

 Layihənin 

sas kimi qəb

ğı ehtimal ed

as kimi qəbu

(ƏMSSTQ-d

əyişikliklərin 

ğu kimi).  



əsi üzrə Zəm

dırılması 

müəyyənlə

ul edilmiş lay

ilmir. 


ul edilmiş lay

də qiymətlə

İdarə Olun

manət Prose

əşdirmə  mə

yihə variantın

yihə variantı 

əndirildiyi ki

ması Proses

Qiymətlənd

esi 

ərhələsi  ərz

n hazırkı layi

üçün əsas k

mi) dəyişik

sinə riayət  e

Fəs

dirilmiş variant



zində daha

ihəsinə hər h

kimi qəbul ed

klik edilməs

ediləcək (Fə

sil 4 


tlar 

4/19


 

a da 


hansı 

dilmiş 


i ilə 

əsil 5 

Yüklə 0,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin