5 mavzu. Davlat budjeti, soliqlar va davlat qarzi (2 soat) Reja: Davlat budjetining mohiyati va funksiyalari

4. Davlat budjetining soliqlarga ko`ra tarkibi.Soliq yuki
.
O`zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan soliq siyosati iqtisodiyotni 
modernizayiya qilish va texnik qayta qurollantirishda soliqlarning rolini oshirish, 
ularning rag`batlantiruvchi funksiyasini kuchaytirish, soliqlarni unifikatsiya qilish, 
iqtisodiyotga soliq yukini pasaytirish, soliq stavkalarini pasaytirish kabi 
yo`nalishlarda olib borilmoqda. Ushbu ma‘ruzaning beshinchi savolida 
ko`rganimizdek to`g`ridan-to`g`ri soliq stavkalarining pasaytirilishi, kichik biznes 
sub‘ektlari uchun soddalashtirilgan soliq tizimining joriy etilishi iqtisodiyotga 
rag`batlantiruvchi ta‘sir ko`rsaktmoqda.
Soliq islohotlari to`g`ridan to`g`ri soliqlarning stavkalarini kamaytirish, resurs 
to`lovlari va mulk solig`i bo`yicha tushumllarning davlat budjetidagi ulushini 
oshirishga qaratilgan.
2000-2016 yillarda soliq siyosati makroiqtisodiy barqarorlik va barqaror 
iqtisodiy o`sishni ta‘minlash, iqtisodiyotda tuzilmaviy o`zgarishlarni amalga 
oshirish, tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish va aholi moddiy turmushining 
muntazam yaxshilashib borishi maqsadlarini ko`zlab amalga oshirildi.
Shu yillarda davlat soliq siyosati iqtisodiyotda soliq yukini yanada 
kamaytirish, soliq solish tartibini soddalashtirish, soliq ma‘murchiligini 
takomillashtirishga yo`naltirildi.
Iqtisodiyotni erkinlashtirish, investitsiyalarni va tadbirkorlik faoliyatini 
rag`batlntirish uchun soliq imtiyozlarini joriy etish, soliq stavkalarini kamaytirish 
natijasida soliq bazasi kengaydi , oqibatda budjetga soliq tushumlari ko`padi, 
daromadlar tarkibida ijobiy siljishlar ro`y berdi.
Keyingi yillardagi soliq siyosatining asosiy yo`nalishlarida soliq yukini 
muntazam kamaytirib borish tendensiyasi kuzatilib kelinmoqda, o`z navbatida 
ushbu holat 2016 yilda ham kuzatildi va iqtisodiyotga ijobiy ta‘sir etdi.

---

8.1.-rasm ma‘lumotlaridan ko`rinadiki, soliq yuki darajasi Respublikamizda 
izchillik bilan kamayib bormoqda. Agar ushbu ko`rsatkich 2000 yilda YaIMga 
nisbatan soliq yuki 28,0%ni tashkil etgan bo`lsa, 2008 yilga kelib 4,8 punktga 
(23,5%), 2014 yilda esa 8,0 punktga kamaydi va 2016 yilda YaIMga nisbatan 
20,6%ni tashkil etdi.
50