7- ma’ruza Kurakli nasoslarning turlari, Markazdan qochma, O’qiy va diagonal nasoslarning tuzilishi va ishlash printsipi

Кo’p pog’onali markazdan qochma nasoslar
Ko`p pogonali nasoslarda uzatilayotgan suyuklik bitta vapga urnatilgan bir nechta ishchi gildiraklardan ketma-ket utadi (5- rasm). Ishchi gildiraklarning suyuklik uzatishi bir xil, lekin nasosning bosimi esa ishchi gildiraklar bosimlari yigindisiga teng buladi. Suyuklik uzatishi va bosimi buyicha ko’p pogonali nasoslar Q= 1-1000 m/soat va N=40-2000 m gacha chegaralarda ishlab chikariladi.
Bosimi pogona tarzida ortib borishini xisobga olib, bu nasoslar ko’p pogonali (ya’ni ruscha mnogostupenchatыy seksionnыy) deb nomlanib, MS, M, MD yoki yangicha SNS, SN xarflari bilan belgilanadi (bu erda, D-«dvuxstoronniy» suzini birinchi xarfi bulib, birinchi gildiragiga ikki tomonlama suyuklik kiradi, SNS-«sentrobejnыy nasos seksionnыy» suzlarining birinchi xarflari). Ko’p pogonali MS (SNS) nasosidagi suyuklik xarakati sxemasi 2.7-rasmda kursatilgan.



6 rasm. Ko’p pogonali MS (SNS) nasosidagi suyuklik xarakati sxemasi:
1- val; 2-ishchi gildirak: 3-yunaltiruvchi moslamalar; 5 va 6 bosimli va surish salniklari; 16-oziklantiruvchi kuvurcha; 17- gidravlik zichlash xalkasi
Ko`p pogonali nasosning kobigi bir nechta sekdiyalardan tashkil topgan bulib, (2.8 va 2.9-rasmlar) ishchi gildiraklar soni seksiyalar soniga teng buladi. Bu nasoslarda ishchi gildiraklar soni 2 tadan 10 tagacha bulishi mumkin. Seksiyalar oraligini rezina prokladka bilan zichlanadi. MS turdagi nasoslarning kamchiligi: FIK yukori emasligi; kobikning vertikal tekislikda ochilishi'va ochib berkitishning murakkabligi; o’qiy kuchlarning nomuvozanatligi. O’qiy kuchlarni muvozanatlash maksadida qo`shimcha avtomatik ishlovchi kuch engillashtiruvchi 1 gidravlik lappaklar xam urnatiladi (2.9-rasm).
MS turdagi nasoslarning kamchiliklarini bartaraf kilish maksadida kobigi gorizontal tekislikda ochiladigan M, MD (SN) nasoslari yaratilgan (2.10-rasm). Bu nasoslar ishchi gildiraklari kirish kismi bir-biriga karama-karshi juft xolda joylash- tirilganligi sababli o’qiy kuchlar muvozanatlashgan.






7 rasm. Ko’p.pogonali MS turdagi nasosning buylama kesimi:
1-gidravlik kuch engillashtiruvchi lappak; 2-uzatkich; 2-nasos seksiyalari; 4-seksiyalarni sisib turuvchi bolt; 5-surgich; 6-yunaltiruvchi moslamalar; 7-podshipniklar

Qoldik o’qiy kuchlarni tayanch podshipniklari uziga qabul qiladi. Suyuklik birinchi va ikkinchi gildiraklarda chikkandan keyin uchinchi gildirakka tashki QUVUR orkali uzatiladi (2.11- rasm). MD turdagi nasoslarda birinchi ishchi gildiragi ikki tomonlama suyuklik kiradigan shaklda bulganligi sababli yaxshi kavitatsion xususiyatlarga ya’ni surish tarmogida ortikcha (6 m gacha) bosimga ega buladi. SHuning uchun MD turdagi iasoslar issiklik elektr stansiyalari kozonlariga issik suvlarni xaydash uchun qo’llaniladi.

2.11 rasm. M va MD (SN) turdagi markazdan kochma nasoslarda suyuklik xarakati sxemasi:
a-M nasosi; b-MD nasosi, 1,2,3,4-ishchi gildiraklarni tartib raqamlari

8 rasm. M (SN) turdagi nasos agregatining tashki kurinishi: 4- kobidning pastki tayanch kismi; 5-kopkogi; PT-tashki uzatunchi kuvur; VP-surgich; NP-uzatkich

M va MD turdagi nasoslarda suyuklikni ishchi gildirakka kirishi va undan olib ketishi spirapsimon kanallar orkali amalga oshirilganligi sababli gidravlik karshiliklar kamayib, FIK yukori buladi. K,obigi gorizontal tekislikda ochiladigan ushbu nasoslarning kamchiligi: kobigining tuzilishi murakkab, besunakay va ulchamlari katta (8-rasm).