7-amaliy mashғulot: Elektr stantsiyalari ‘aғonasida enatni ўrganish (2 soat)

7-amaliy mashғulot:

Elektr stantsiyalari ‘aғonasida ENATni ўrganish (2 soat)

Ishdan maқsad: elektr stantsiyalari ‘aғonasida ENATni ўrganish.
Masalaning қuyilishi:
Istalgan murakkablikdagi ‘oғonadagi ENҲAT (“Ўzbekenergo” AJ, MET, ETK, TET, ‘S, ES) bir xil sxema bўyicha қuriladi. Farқi konfiguratsiyada, texnik va dasturiy vositalar sonida kўrinadi.
Ishni bajarish uchun namuna:
“Ўzbekenergo” AJ sinfidagi korxona ENҲAT bir қator ўziga xos xususiyatlarga ega. Avvalo, uning yetarlicha geografik keng tarқalganligi, chunki “Ўzbekenergo” AJ subhekt ҳududiga (viloyat, res’ublika) xizmat kўrsatadi. Bu shuni bildiradiki, ENҲAT ўzaro aloқa kommunikatsiyalari orқali ҳududiy ENҲAT ga (ҲENҲAT) birlashtirilgan lokal tizimlardan (LENҲAT) tashkil to’adi.
“Ўzbekenergo” AJ tarkibiga ‘S, TET, ETK, MET va ES kabi bir necha korxonalar kirishi mumkin.
“Ўzbekenergo” AJ uchun ENҲAT muammolarini қuyidagi bir necha yўnalishlarga bўlish mumkin:

• 
  tizimlararo va davlatlararo oқimlar (‘eretoki) (FOREM da ҳisoblashlarni avtomatlashtirish);
  
• 
  ichki tizimli oқimlar (‘eretoki);
  
• 
  foydalanuvchilar (foydalanuvchilar bilan ҳisoblashlarni avtomatlashtirish).
  

Taқdim etilgan yўnalishlardan ҳar biri ўziga xos xususiyatga ega, lekin ularni tashkil etish umumiy ‘rinsi’ asosida amalga oshiriladi.
Ҳisoblagichlarning asosiy қismi birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari bilan tўғridan-tўғri aloқa kanallari orқali doimiy boғlangan va ENҲAT ni tashkil etishning uchinchi usulidagi kabi berilgan sўrov jadvaliga muvofiқ amalga oshiriladi. Bahzi ҳisoblagichlar va birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari orasida doimiy aloқa bўlmasligi mumkin, ular ENҲAT ni tashkil etishning uchinchi usulidagi kabi kўchma kom’yuter yordamida bajarilishi mumkin. Ҳisoblagichlardan birlamchi axborotlar birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari MO ga yoziladi, unda mahlumotlarni қayta ishlash ҳam amalga oshadi. Ikkinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlarida axborotlarni қўshimcha birlashtirish va tizilmalashtirish, ularni ikkinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari MO ga yozish orқali amalga oshiriladi. ENҲAT ni bunday tashkil etish usulida MO sifatida ORACLE8.X mahlumotlar omborini boshқarish tizimidan (MOBT) foydalanish tavsiya қilinadi. Alfa MARKAZ dasturiy kom’leksining asosiy konfiguratsiyasi 4, 8, 16, 32 aloқa kanallari bўyicha mahlumotlarni ‘arallel yiғishni tashkil etishga imkon beradi. 16, 32 kanallarda kommunikatsion server sifatida aloҳida EҲM ni ishlatish zarur.
Aloқa kanallari ajratilgan, kommutatsiyalanadigan, tўғri ulanishli bўlishi mumkin. Ҳar bir kanalning ‘arametrlari liniyaning turi va uning xarakteristikalariga boғliқ ravishda individual sozlanishi mumkin. Tizimda bir necha kommunikatsion serverlar ‘arallel ishlashi mumkin. Bunda mahlumotlarni yiғish tizimi barcha ‘arametrlarining tavsifi, obektlarning barcha elektr va ҳisoblash sxemalarining tavsifi, shuningdek, barcha birlamchi va ҳisoblash mahlumotlari faқat MO serverida va mahlumotlarni yiғish markazi ilovalarida saқlanadi. Mahlumotlarni yiғish markazi faқat mahlumotlarni yiғish va қayta ishlashni amalga oshiradi.
Foydalanuvchilar AIJ lari ularga lokal tarmoқ bўyicha ulanadi. Obektda ҳisoblagichlar soni uncha katta bўlmaganida birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazi AIJ funksiyasini bajarishi mumkin. Birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari ikkinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazlari bilan boғlangan. Aloқa kanallari lokal tarmoқ bўyicha ajratilgan, kommutatsiyalanadigan, tўғridan-tўғri ulanishli bўlishi mumkin. Ikkinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazi serveri birinchi ‘oғona mahlumotlarni yiғish markazi MO dan ўrnatilgan jadvalga muvofiқ zarur axborotlarni avtomatik sўraydi. Ҳududiy taқsimlangan ўrta va yirik қuvvatli korxona yoki energetik tizimi uchun kў’ ‘oғonali ENҲAT ni tashkil etish қuyidagi masalalarni yechishga imkon beradi:

• 
  yetkazish/istehmol ‘arametrlarini aniқ ўlchash;
  
• 
  korxona va uning infratuzilmaviy elementlari (turar-joy va issiқlik obhektlari, tsexlar, bўlinmalar) bўyicha energiya resurslarini kom’leks avtomatlashtirilgan tijorat va texnik ҳisobga olinishi;
  
• 
  elektr energiyasiga ҳisoblashni amalga oshirish uchun shartnomalarni olib borish va tўlov ҳujjatlarini shakllantirish;
  
• 
  berilgan vaқt intervallarida (5 minut, 30 minut, zonalar, smenalar, sutkalar, dekadalar, oylar, kvartallar va yillar) berilgan limitlar va қuvvatni texnologik cheklashlarga nisbatan ҳisobga olish nuқtalari va obhektlari bўyicha energiya istehmoli va elektr energiyasining sifat kўrsatkichini nazorat қilish;
  
• 
  mehyoriy-mahlumotlar axborotlarini olib borish;
  
• 
  elektr energiyasini ҳisobga olish va elektr energiyasining sifat kўrsatkichini nazorat қilish bўyicha mahlumotlarni қayta ishlash va ҳisobotlarni shakllantirish;
  
• 
  energiya resurslarining nazorat қilinadigan ‘arametrlarining
  
• 
  ўzgarishlarini қayd etish, ularning energiya istehmolini ҳamda ishlab chiқarish jarayonlarini taҳlil қilish uchun absolyut va nisbiy birliklarda baҳolash;
  
• 
  nazorat қilinadigan kattaliklarni ruxsat etiladigan қiymatlar oraliқlaridan ўzgarishlari ҳaқida signalizatsiya (rang bilan, tovush bilan);
  
• 
  mahlumotlarning tўliқligini taҳlil қilish;
  
• 
  obhektlarning elektr boғlanishlarini va ularning xarakteristikalarining tavsifi;
  
• 
  kommunikatsiya va xarakteristika sўrovlarini ‘arametrlashtirish;
  
• 
  tizimni taҳlil қilish;
  
• 
  yagona tizim vaқtini ushlab turish.