66
aylanish sistemasi
sxemasi:
1- olib
keluvchi
jabra arteriyasi; 1
1
-olib
ketuvchi
jabra arteriyasi; 2-
uyqu arteriyasi; 3-orqa aorta; 4-qorin aorta; 5-o`pka arteriyasi; 6-kyuvyerev
oqimi; 7-oldingi
kardinal
vena;
8-orqa kardinal
vena;
9-orqa kovak vena;
10-
jigarning qopqa sistemasi;
10
1
-jigar
venasi;
11-o`pka venasi; 12-jigar qopqa venasi; 13-ichak osti venasi; 14-kapillyar
tarmoqlari.
Katta qon aylanish doirasi chap yurak qorinchasidan boshlanib, arterial qon,
arteriyalar orqali butun gavdaga tarqaladi va u yerda venoz qonga aylanib, venalar
orqali o`ng yurak bo`lmasiga keladi. Shuni ta’kidlash kerakki, qushlarda aorta yoyi
gavdaning o`ng tomoniga, sutemizuvchilarda esa chap tomoniga qayrilgandir.
Ularda arterial sistema venoz sistemaga hech qachon qo`shilmaydi.
O`ng yurak qorinchasidan boshlanadigan kichik qon aylanish doirasidan
venoz qon o`pka arteriyasi orqali o`pkaga oqib keladi va u yerda arterial qonga
aylanadi hamda o`pka venasi orqali chap yurak bo`lmasiga quyiladi. Chap
qorinchadan
aorta
yoyi
boshlanadi.
CO
2
–ga to`yingan qon orqa kardinal vena va
oldingi kardinal vena orqali o`ng yurak bo`lmasiga va undan o`ng yurak
qorinchasiga tushadi.
Suvda hamda quruqlikda yashovchilar va sudralib yuruvchilarga xos bo`lgan
oraliq etap aralash qon aylanishidan va batamom alohidalashmagan doirali qon
aylanish sistemasidan iborat. Qisqasi ularning chap bo`lmasidan kislorodga boy
bo`lgan
qon
va
o`ng
bo`lmasidan
CO
2
ga
boy
bo`lgan
qon
yurak
qorinchasiga
tushib aralashadi.
Qizil qon tanachalari, ya`ni eritrotsitlar qonni oksidlaydi, chunki ular
kislorod tashuvchilar hisoblanadi. Oq qon tanachalari, ya`ni leykotsitlar esa
gavdaga tushgan mikroorganizmlarni qiradi. Bundan tashqari qonda amyobasimon
hujayralar ham bo`lib, uni trombotsitlar deyiladi. Trombotsitlar qonning ivishida
muhim ahamiyatga
ega.
Dostları ilə paylaş: 
