7-mavzu. Sanoat korxonalarining daromadi va foydasi

2-Mustaqil ish
Loyihani texnik-iqtisodiy asoslash
I.Investitsiya hajmini aniqlash

• 
  Bino-inshootlar, dastgohlarning ijara qiymati investitsiya hajmi
  
• 
  Material ishlab chiqarish zahirasi qiymati investitsiya hajmi
  
• 
  Tez yemiriladigan va arzon buyumlarning ijara qiymati investitsiya hajmi
  
• 
  Nazorat-o‘lchov asboblarining ijara qiymati investitsiya hajmi
  
• 
  Loyihani ishlab chiqarishga sarflangan investitsiya hajmi qiymati
  

II. Yillik daromad, iqtisodiy samaradorlikni aniqlang
III. Xarajatlarni qoplash muddatini aniqlang
1. Loyihani texnik-iqtisodiy asoslash

• 
  Loyihaning maqsadi, vazifalari, ahamiyati, hozirgi talablarga javob bera olishi
  
• 
  Loyihaning iqtisodiy samaradorligi, qo‘llanish sferalari
  

2. Investitsiya hajmini aniqlashish bo‘yicha sarflanadigan xarajatlarni quyidagi jadvallarda keltiramiz.


Material ishlab chiqarish zahiralarini sotib olish investitsiya hajmi

№	Materiallar nomi	Soni	Donasining bahosi	QQS (НДС)20%	Umumiy qiymati
1	Motor 3Kvt	1	200000	40000	240000
2	Kabel	4 m	20000	1600	9600
3	Ampermetor	1	5000	1000	6000
4	Voltmetor	1	5000	1000	6000
5	Boshqaruvpulti	1	100000	20000	120000
6	Toxagenerator	1	20000	4000	24000
7	Stend	1	20000	4000	24000
	Jami:	10	352000	71600	429600

Аrzon baholi inventarlar o‘lchov nazorat asboblarini
sotib olish investitsiya hajmi

№	Materiallar nomi	Soni	Donasiningbahosi	QQS (НДС)20%	Umumiy qiymati QQS bilan
1	Kusachka	1	4000	800	4800
2	Ombur	1	4000	800	4800
3	Otiverka	1	4000	800	4800
4	Testor	1	10000	2000	12000
5	Kalitlar to‘plami	1	20000	4000	24000
	Jami:	5	42000	8400	50400

Amortizatsiya ajratmasi АФ 20% tashkil qiladi.

А_отч=20%×ОФ/12

А_отч=0.2×50400/12А_отч=840
Joriy tamirlash va texnik hizmat uchun harajatlar АФ qiymatining 12%.
Р_т=12% · ОФ/12
Р_т=0.12 · 50400/12Р=504

№	Bajarilgan ishlar nomi	Lavozimi	Kunlar soni	Bir kunlik ish haqi	Bajarilgan ishning qiymati
1	Loyiha mavzusini shakllantirish va uni tasdiqlash	СНС	1	13800	13800
2	ITA tanlash va tanishish	МНС	2	7200	14400
3	Tadqiqot obyektini tahlili	МНС	1	7200	7200
4	Informatsion ta’lim bilan tanishish	МНС	1	7200	7200
5	Ishning dolzarbligini asoslash	МНС	1	7200	7200
6	Loyihaning texnologik jarayonlarini o‘rganish	МНС	1	7200	7200
7	Butlanuvchi elementlar bazasini tanlash	МНС	1	7200	7200
8	Materiallar va butlovchi qismlarga buyurtma	МНС	1	7200	7200
9	Materiallar va butlovchi qismlarni olish va tekshirish	МНС СНС	1 1	7200 13800	7200 13800
10	Yig‘ish usullarini ishlab chiqish	МНС	1	7200	7200
11	Tajriba o‘tkazish	МНС	1	7200	7200
12	Tajriba natijalarini tahlil qilish	МНС СНС	2 1	7200 13800	14400 13800
13	Mustahkamligini hisoblash	МНС СНС	1 1	7200 13800	7200 13800
14	Samarani ko‘rsatish	МНС СНС	1 1	7200 13800	7200 13800
15	BJD Mehnatni muhofaza qilish	МНС СНС	1 1	7200 13800	7200 13800
16	Taqriz berish	СНС	1	7200 13800	7200 13800
17	Ishni shakillantirish va himoya	МНС	1	7200	7200
	Jami		24		219000

Asosiy ish haqi – barchasi ishchilarning ish haqi va 40% miqdori va mukofot pulining yig‘indisi sifatida aniqlanadi.

З_ос=СОТ · 0,4 + СОТ

З_осн=21900 · 1,4З_осн = 306600
Qo‘shimcha ish haqi – asosiy ish haqining 10% hisobida olinadi.

З_д=К_д · З_ос

З_д = 0,1 · 306600З_д = 30660
Mehnatga haq to‘lash fondi asosiy va qo‘shimcha ish haqlarining yig‘indisi sifatida aniqlanadi.

ФОТ = З_ос+З_д

ФОТ= 306600+30660ФОТ=337260
Ijtimoiy ehtiyojlarga harajatlar ФОТdan 27% miqdorida hisoblanadi.

О_фсс = 0,27·ФОТ

О_фсс=0,25·337260О_фсс = 84315
Transport harajatlari asosiy ish haqidan 20%

Р_тр = 0,2·З_ос

Р_тр=0,2·306600Р_тр = 61320
Elektr energiyasiga bo‘lgan harajatlar quyidagi formuladan aniqlanadi.

W=N·T·S
N – o‘rnatilgan quvvat, 3 kVt

T – ishlatilgan vaqt, 10 soat
S – 1 kVt/soat elektrenergiyani narhi, 194,8

W= 3·10·194,8W=5844

Investitsiya hajmi quyidagi formuladan aniqlanadi

К=МПЗ+ФОТ+А_оф+∑Р

bunda ∑Р=W+ Р_тр+ О_фсс+Р_т

∑Р=5844+61320+84315+504∑Р=151983

K=429600+337260+840+151983 K=919683
O‘rganilgan ishning harajat smetasi

№	Harajarlar nomi	Qiymati
1	Bajarilgan ishning qiymati	1146659.48
2	Ishlab chiqarish harajatlari	882045.75
3	Ishlab chiqarish tannarxi	848319.75
4	Davr harajatlari	33726
5	Material harajatlari	435444
6	Xom-ashyo	429600
7	Elektro energiya	58444
8	ФОТ	337260
9	Ijtimoiy sug‘urta	84315
10	Amortizatsiya	840
11	Boshqa harajatlar	21120.75
12	Asosiy ish haqi	306600

Bajarilgan ishning iqdisodiy samaradorligini aniqlash

№	Ko‘rsatkichlar nomi	O‘lchov birligi	Qiymati	Izoh
1	Bajarilgan ishning qiymati	so‘m	1146659.48	Tablitsa
2	Ishlab chiqarish harajatlari	so‘m	882045.75	Tablitsa
3	Investitsiya	so‘m	919683	Formula
4	Iqtisodiy samara	so‘m	264613.73	Formula
5	Qoplanish muddati	oy	3.47	Formula
6	Rentabellik	%	28.7722	Formula

Iqtisodiy samarani quyidagi formuladan aniqlaymi.

Э=(C1-C2) · Q
C1 va C2 – avvalgi va keyingi tannarx, C1=C2·1,3
Q – ishlab chiqarish hajmi
Э=(1146659.48-882045.75) ·1Э=264613,73
Rentabellikni aniqlaymiz

R=(Э·100%)/K

R=(264613,73×100%)/919683 R= 28,7722

1. 
   Qoplanish muddatini aniqlaymiz
   
2. 
   

T_ок=K/Э

T_ок=919683/264613,73T_ок=3,47
Э – iqtisodiy samara
K –kapital


O‘z-o‘zini nazorat qilish uchun savollar

1. Samarali ishlash deb nimaga aytiladi?

2. Samaradorlikning qanday turlari mavjud?
3. Iqtisodiy va ijtimoiy samaradorlikning qay biri birlamchi?
4.Samarali ishlash korxonaga nima beradi?
5. Samaradorlikni oshirish qanday omillarga bog‘liq?
6. Samaradorlikni baholash ko‘rsatkichlari?
7. Fond qaytimi va fond sig‘imi nima?
8. Foyda. foydani shakllantirish manbalari.
9. Foydani taqsimlash va uni ko‘paytirish yo‘llari.
10.Rentabellikning iqtisodiy mohiyati va uni hisoblash usuli.
11.Samaradorlikni oshiruvchi omillarni sanab chiqing.