8 –tema: Jeke hám ǵalabalıq qorǵaniw qurallarınan paydalaniwdi úyreniw. Jumistiń maqseti

8 –tema: Jeke hám ǵalabalıq qorǵaniw qurallarınan
paydalaniwdi úyreniw.
Jumistiń maqseti: Jeke hám ǵalabalıq qorǵalıw qurallarınnan paydalanıw haqqında kónlikpeler payda etiw.

1. 
   Jeke hám ǵalabalıq qorǵaniw quralları.
   

ÓQniń aspektlerine sáy júdá kóp basqarıw quralları bar. Bular qatarına xalıqtiń bilimli, kásipti tańlaw hám úyretiw, adamlarda ıntızam mádeniyatın tárbiyalaw, basqarıwshı shaxslarǵa ( sub`ektlerge) psixik tásir, jeke hám jámáát qorǵaw ( SHHV hám JHV) hám de texnikalıq quralları sıyaqlılar kiredi. Ózbekstan Respublikasınıń «Miynetti qorǵaw haqqinda»ǵi Nızamına muwapıq kárxana administraciyası jumısshı hám xizmetkerlerdi biypul jeke qorǵaniw quralları menen taminlewi, olardı saqlaw, juwıw, keptiriw, dezinfektsiyalaw hám ońlaw jumısların islewi kerek. Barlıq qorǵaniw quralları isletiliwine qaray jámáát qorǵaniw quralları hám jeke qorǵaniw qurallarına bólinedi. Jumıstıń qáwipsizligin mashinalardıń konstruktsiyasi, islep shıǵarıw processin shólkemlestiriw, arxitektura -rejelestiriw sheshimleri hám jámáát qorǵaw quralların qollaw menen taminlewdin ́ iláji bolmaǵan táǵdirde jeke qorǵaw qurallarınnan paydalanıladı. Qorǵaniw quralları texnikalıq estetika, ergonomika talaplarına juwap beriwi, qorǵaw natiyjeliligi joqarı, isletiwde qolay, texnologiyalıq processte islenip atirǵan jumıs túrine sáy boliwi kerek. Sol jumıs ushın mólsherlengen hám qabıl etilgen tártipte tastıyıqlanǵan texnikalıq hújjetleri bolmaǵan jeke qorǵaniw quralların qóllaw qadaǵan etiledi. Olar wazıypası, islew múddeti kórsetilgen jollama hám de saqlaw hám isletiw qaǵıydaları menen támiyinlenedi.
Jeke qorǵaw quralları ( JQQW) wazıypalarına qaray tomendegilerge bólinedi:
- qorǵawshi kostyumlar ( pnevmokostyumlar. iǵalliqtan qorǵawshi kostyumlar. skafandrlar);
- dem alıw aǵzaların qorǵaw quralları ( protivogazlar. respiratorlar. hawa shlemleri. Hawa niqaplari);
- koriomalar ( kombinezon. varim kombinezon. sırımaq. shalbar, kostyum. Xalat, plash, postin, aljapqısh, jeńsizler);
- arnawli ayaq kiyim ( etik. qo'nishi kelte etik. Batınka, qo'nishli batınka. ayaq kiyim, gewish, botinka);
- qóllardi qorǵaw quralları ( qolǵaplar );
- basti qorǵaw quralları ( kaska. shlem. shapka. shlyapalar);
- juzdi qorǵaw quralları ( qorǵaw niqaplari);
- kózdi qorǵaw quralları ( qorǵaw kóz áynekleri);
- esitiw aǵzaların qorǵaw qurallar ;
- saqlaniw úskeneleri ( saqlaniw remenleri, dielektrik gilemsheler, qol sháńgekleri. Manipulvatorlar, dize, tirsek hám jelkeni qorǵaw úskeneleri);
- qorǵawshi dermotologik qurallar ( juwilatuǵin pasta, krem, maylar).
Jeke qorǵaw quralları menen tamiyinlew, olardı waqıtında almastırıw, remontlaw hám olardı wazıypaları boyınsha isletiw boyinsha kárxana administratoriyatina tómendegi wazıypalar júklenedi:
1. Jumısshı hám xizmetkerlerge jeke qorǵaw quralların beriw boyınsha qadaǵalaw hám de esabat jumısların shólkemlestiriw. olardan jumıs waqtinda tuwrı paydalaniwdi, buzılǵan, pataslanǵan jaǵdaylarda bolsa olardı qóllawdı qadaǵan etiwdi baqlaw.
2. Jeke qorǵaw quralların belgilengen múddetlerde úzliksiz túrde sınaqtan ótkeriw, onıń sazlıǵın tekserip turıw hám de olardıń qorǵaw ózgeshelikleri tómenlegen. ayna hám basqa bólimlerdi waqıtında almastırıw hám tekserilgen qurallarǵa kelesi sınaq múddeti haqqinda tamǵa qoyıw.
3. Tazalaw. Juwiw, remontlaw, degazatsiyalaw.Dezaktivatsiyalaw, zıyansizlandiriw, shańsızlandiriw jumısların waqıtında ámelge asırıw.jumısshı hám xizmetkerlerdi jeke qorǵaw quralları menen waqıtında tamiyinlew kárxana administratorina, baqlaw bolsa kásiplik awqam komitetine júklenedi.
Miynetti qorǵaw boyınsha ilájlardı islep shıǵıwda insanda ámeldegi bolǵan tábiy qorǵaw sistemaların esapqa alıw kerek. Insandaǵı bul tábiy qorǵaw sistemaları óndiristegi dárejesi onsha joqarı bolmaǵan qáwipli hám zıyanlı faktorlardan jumısshılardı belgili sharayatlarda jeterlishe qorǵay aladi. Biraq bul tábiy qorǵaw sistemaları hár bir adamlarda hár túrlı rawajlanǵan boladı. Sol sebepli, belgili islep shıǵarıw uchastkasına jumısshılardı jiberip atirǵanda da, qorǵaw ilájların islep shıǵıwda da áne sol jaǵdaydı esapqa alıw kerek boladı.
Evolyutsiya processinde insanda sırtqı ortalıqtıń oǵan tásir etiwshi hár túrlı faktorlarına salıstırǵanda jetilisken qorǵaw sistemaları rawajlanǵan. Olar organizmge zıyanlı mikroblardı kiriwinden, saqlaydı, hár túrlı qáwipsizlikler hám zıyanlılıqlar bar ekenligi haqqında waqıtında eskertedi. Bul qorǵaw sistemaları ishinde sezim organlari basqalarǵa salıstırǵanda zárúrli rol oynaydı.
Kóriw bolsa ámeldegi qáwipti ólshemi, forması, reńi, keńisligi jaylasıwı, háreket baǵdarı hám qáwiplik dárejesi haqqında qısqa minutta maǵlıwmat beretuǵın zárúrli analiz organı esaplanadı.
Kózdiń tábiy qorǵawı qabaq hám jas suyıqlıǵı esaplanadı. Kirpikke tiyiw sol minuttada qabaqtıń jabılıwına sebep boladı hám ol kózdi kúshli jaqtılıqtan hám mexanik jaralaniwdan qorǵaydi.
Joqarida belgilengenlerge qaramastan kózniń tábiy qorǵanıwına mudamı ıseniw múmkin emes. Kózdiń shaq perdesine shańlı hawa, hár túrlı mayda bóleksheler hám ximiyalıq zatlardıń otırıwı shaq perdeni buldiratadi, kóriw qabilettin joytiwǵa hátte kózde aq daqlar payda bolıwına alıp keliwi múmkin. Soniń ushın kózdiń tábiy qorǵaw qábiletin qorǵaw ushın qosımsha injenerlik-texnikalıq qurallardan paydalanıw kerek.
Kóriw qábileti de hámme adamlarda birdey bolmaydı. Ayirim adamlar jaqtılıqta jaqsı kórse, geyparalar qaranǵilıq túsiwi menen hesh nárseni kórmeydi. Tap sonıń menen birge ayırım adamlar kórgen zatların reńin, ólshemin hám formasın áyne oyda sawlelendire almaydı yamasa aylanba háreketdegi detallardi aylanıw chastotasın qáte bahalayadı.
Esitiw de qáwipden xabar beretuǵın zárúrli hám paydalı qorǵaw sisteması esaplanadı. Insandı hár túrlı dawıslardı esitiw qábileti onı hár túrlı anıq qáwiplerden qorǵaydi.
Qáwipden xabardar etiw boyınsha, insandı náwbettegi qorǵaw sisteması iyis biliw esaplanadı. Onıń nátiyjesinde insan hár túrlı zıyanlı hám qáwipli iyislerden waqıtında qorǵaladı. Nátiyjede olar hár túrlı zıyanlı gazlardıń iyisin sezbey qaladı. Yaǵniy neft bazada isleytuǵınlar neft ónimleri puwin sezbeydi.
Dám biliw de qáwip haqqında xabar beretuǵın qorǵaw sisteması esaplanadı. Insan dám biliwi arqalı suwdaǵi hám awqatdaǵı ashshi hám shorlaniwdi waqtinda anıqlaydı.
Seziw arqalı da insan hár qıylı qáwipli hám zıyanlı faktorlardan waqıtında qorǵaladı. Seziw qáwipli dene beti, temperaturası, ǵedúr-budirliǵi hám elektr zaryadınan insandı xabardar etedi. Seziw insanniń teri qatlamı arqalı ámelge asadı.
Teri qanǵa hár túrlı ximiyalıq zatlardıń kiriwiniń aldın alıp organizm záhárleniwiniń aldın aladı. Teri organizmdi ıssılıqtan hám mexanik jaraqatlaniwdan qorǵaydi.