A. I. Karshibayev n. O. Ataullayev b. Sh. Narzullayev

Rejalashtirish
-bu reja tuzish bilan tugaydigan jarayon. Rejada
kamida uchta komponent mavjud (2.3-rasm):

---

---

97
1.Aniq va tushunarli ijrochilar bilan maqsadlarni shakllantirish.

Maqsadlar jamoa a'zolarining ma'lum bir vaqt ichida erishib bo'lishlarini
aniqlashga imkon berish uchun yetarli darajada aniq tartibda shakllantirish
kerak.
2. Muayyan harakatlarning tavsifi (faoliyati). Maqsadlarga erishish
uchun nima qilish kerakligini ko'rsatish kerak.
3. Rejalashtirilgan tadbirlarni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan
resurslarni baholash. Kim va nima qilish kerakligini aniqlash, qancha
mablag` va qancha muddat ketganligini bilish lozim.
Rejaning istalgan komponenti favqulodda vaziyatni rejalashtirishi
mumkin.
Rejalashtirish ketma-ketlikdagi va takroriy o'tishlarni o'z ichiga olgan
interaktiv jarayondir va bu quyidagicha ko‘rinishga egadir.
а)
б)
2.3. Rasm Rejaning asosiy komponentlari (a) va rejalashtirish 
turlari (b) 
Rejaning asosiy
komponentlari
Harakatlar
tavsifi
Resurslarni
baholash
Maqsad
Rejalashtirish

Balans

Ijtimoiy, shaxsiy ishtiroki va
boshqa odamlarning hissasini
rag‘batlantirish
Analitik, tadqiqiy, hisobiy,
individual fikrlash

---

---

98
Rejalashtirishda ikki jihat mavjud .

1. Fikrlash, hisoblash va shaxsiy fikrlashni o'z ichiga oluvchi analitik
jihat.
2. Tashkilot doirasida va tashkilot tashqarisida boshqa shaxslarning
shaxsiy ishtirokini rag'batlantirish.
Rejalashtirish jarayonida bu jihatlar o'rtasida muvozanat bo'lishi
kerak, bu rejaning barcha tarkibiy qismlarini ishlab chiqishni ta'minlaydi
va jamoaning boshqa a'zolarini qaror qabul qilish jarayoniga jalb qiladi.
Bir vaqtning o‘zida rejalar quyidagi darajalarga bo'linadi: uzoq
muddatli (strategik), o'rta muddatli (ishlab chiqarish ko'rsatkichlarini
rejalashtirish, ishlab chiqarish, loyihalar), qisqa muddatli (operatsion
rejalashtirish, joriy davrdagi vazifalar).
Yechilishi kerak bo'lgan vazifalar uchun rejalashtirishni uch guruhga
bo'lish mumkin:
Birinchi 
guruh:
Strategik,
normativ
rejalashtirish.
Ushbu
rejalashtirishda korxonaning vazifasi, strategik maqsadlari, tashqi va ichki
omillarni hisobga olgan holda ularga nisbatan harakatlarga umumiy
yondashuvlar ishlab chiqiladi.
Ikkinchi guruh:
Umumiy printsiplar harakatlarning miqdoriy
prognozlariga (mahsulotlarning energiya zichligini prognozlash) ishora
qiluvchi biznesni rejalashtirishni o'z ichiga oladi, nima qilish kerakligini
belgilaydi, resurslarni va ularning manbalarini hisoblaydi.
Uchinchi guruh:
Tezkor rejalashtirish, bu guruhda - muayyan
loyihalar, muayyan vaqt davomida ish birliklari mavjud bo’lishi lozim. (o`z
ichiga standartlar, protseduralar, muddatlar va resurslarni oladi).
Rejalashtirish quyidagi bosqichlarga ajratiladi.
Birinchi bosqich:
maqsadlarni aniqlash. Bu bosqichda nimaga
erishish kerakligi aniqlanadi. Maqsadlarni belgilashda SMART tizimdan
foydalanish kerak, bunda maqsadlar o'lchanadigan, aniq, erishadigan,
natijaga yo'naltirilgan va vaqt bilan aniqlanadigan bo`lishi kerak.
Maqsadsiz misollar bo`lib quyidagilar hisoblanishi mumkin: energiya
tejash xodimlarning qiziqishini oshiradi, talabalarning intellektual
potensialini ro'yobga chiqaradi.

---

---

99
Ikkinchi bosqich:

variantlarni yaratish va baholash. Ushbu bosqichda
belgilangan maqsadlarga erishishning turli yo'nalishlari nimani anglatishi
kerak, ularning qaysi biri optimaldir. Ushbu bosqichda qo'llaniladigan
uslublar sifatida quyidagilar bo'lishi mumkin: miya bo'roni usuli, peer-
reviewed usuli, xodimlarni jalb qilish, variantlarni baholash mezonlarini
ishlab chiqish, maqbul variantni tanlash.