305
14-BOB. ISHLAB CHIQARISH JARAYONI AUDITI
14.1. Ishlab chiqarish jarayonining mazmuni.
Ishlab chiqarish jarayoni - bu kishilarni o’zlarining iste’moli uchun zarur
bo’lgan moddiy va ma’naviy ne’matlarni yaratishga qaratilgan maqsadga muvofiq
faoliyatidir. Moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish, turli xizmatlar ko’rsatish
jarayoni kishilar iqtisodiy faoliyatining asosiy tomonidir. Ma’lumki, har qanday
ishlab
chiqarish, birinchi navbatda, mehnat jarayonidir yoki boshqacha qilib
aytganda, tabiatdagi bor narsalarning ko’rinishini o’zining iste’moli uchun
muvofiq holga keltirish uchun qilingan mehnat faoliyatidan iboratdir.
Ana shu
mehnat jarayonida kishilar, eng avvalo, tabiat bilan,
uning kuchlari va ashyolari
bilan hamda bir-birlari bilan o’zaro ma’lum munosabatda bo’ladilar. Ishlab
chiqarish jarayonida bo’ladigan bu munosabatlarning shakllari va xususiyatlarini
o’rganish hamda ularni bilgan holda ishlab chiqarishni ongli tashkil etish oliy
maqsadga, ya’ni cheklangan iqtisodiy resurslardan
unumli foydalanilgan holda
kishilarning o’sib boruvchi ehtiyojlarini qondirish maqsadiga erishishning birdan-
bir yo’lidir.
Moddiy ne’matlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko’rsatishning ichki
qonuniyatlari va uning rivojlanish xususiyatlari ko’pgina iqtisodchi olimlar
tomonidan ko’rsatib berilgan. Ular mehnat kishilar yashashining umumiy asosidir
deb ta’riflaydilar. Demak, mehnat iste’mol qiymatlarini yaratuvchi sifatida, foydali
mehnat sifatida kishilarning yashashi uchun hech qanday ijtimoiy shakllarga
bog’liq bo’lmagan holda
abadiy tabiiy zaruriyatdir, mehnat bo’lmaganda kishi
bilan tabiat o’rtasida modda almashinuvi ham mumkin bo’lmas edi. Kishilar
o’zlarining ongli maqsadga muvofiq unumli mehnati bilan tabiat moddalarining
shakllarini o’zgartiradilar va iste’moli uchun zarur bo’lgan
mahsulotni vujudga
keltiradilar. Mehnat jarayonida kishilar bilan tabiat o’rtasida moddalar almashinuvi
bilan birga insonning o’zi ham har tomonlama kamol topib boradi, ya’ni kishilar
o’zining mehnatga bo’lgan qobiliyatini, bilimini oshiradi va ularni amalda
306
qo’llashni kengaytirib boradi.
Shunday qilib, ishlab chiqarish jarayoni iste’mol
qiymatlarni vujudga keltirish uchun maqsadga muvofiq qilinadigan harakatdir,
tabiat yaratgan narsalarni kishi iste’moli uchun o’zlashtirib olishdir, kishi bilan
tabiat o’rtasidagi modda almashuvining umumiy shartidir, kishi hayotining abadiy
tabiiy sharoitidir.
Dostları ilə paylaş: