A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V

Testlar:
1. Katta odam terisihi umumiy s a th i... ga teng.
A) 1,5-2 m2
B ) 1-2 m 2
C) 2,5-3 m 2
D) 0,5-1 m2
2. Ism 3 terida 40 ta ter bezlari joylashadi.
A) 80
B) 60
C) 50
D) 40
3. Birlamchi soch qatlami xomilaning necha oyligida
rivojlanadi?
A) ikki
V) uch
C) to ‘rt
D) olti
4. 
Q a y si olim b o ‘y u zu n lig ig a q arab b arch a o d a m la r n i uch
guruhga ajratadi.
A) Linney
V) Aristotel
C) Darvin
D) Martin
Odam skeleti
Tayanch tushunchalar va bilimlar: 
umurtqa pog‘ona, qo‘l- 
oyoq suyaklari, kalla skeleti, odam skeletini odamsimon maymunlar 
skeietiga o ‘xshashligi va tafovutJari.
Odam va odamsimon maymunlar skeletida bir qancha o ’x- 
shashlik bor. Ularning har ikkalasi ham umurtqa pog‘ona, ko'krak 
qafasi, kalla suyagi, qo‘1 oyoq suyaklaridan tuzilgan (2-rasm). 
Shu bilan birga tarixiy iarayonda odamning tik yurishga o ‘tishi 
hamda bosh miyasining evolyutsiyasi bilan bog‘liq holda ko‘pgina 
tafovutlar paydo bo‘lgan.
23

---

Birinchidan odamning kalla suyagida miya qismi, odamsimon 
maymunlarnikiga nisbatan ancha katta.
Ikkinchidan maymunlarda umurtqa pog‘ona egilgan holda. 
odamlarda esa S shaklida bo‘ladi.
Uchinchidan odamning ko‘krak qafasi yassi. Odamsimon 
maymunlarda to'rtoyoqlab yurganligi sababli oldinga chiqqan.
To‘rtinchidan odamda oyoq suyaklari uzun, qo‘l suyaklari 
kalta, odamsimon maymunlarda esa aksincha qo‘l suyaklari 
nihoyatda uzun, oyoq suyaklari kalta.
2-расм . O dam va odam sim on m a y m u n la r ta n a skleti. I - o d a m ; 
2-g o rilla ; 3 -o ra n g u ta n ; 4 gibbon.
U m u rtq a pog‘onasi. Odamlarda umurtqa pog‘onasi 33-34 
umurtqalardan tashkil topgan. Ularda 7 ta bo‘yinda, 12 ta ko‘krakda 
5 ta belda, 5 ta dum g‘azada, 4-5 ta dumda rudiment hoiatda 
bo‘ladi. Odamsimon maymunlarda umurtqa pog'onasining ay rim 
qismlaridagi umurtqaiar soni turlicha bo ‘ladi (2-jadval).
24

---

2