A zərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti “Karyera planlanması və inkişafı” kafedrası Fənn: Yumşaq bacarıqlar (Soft Skills)

2. Rəy vermə, geri dönüş bacarığı
Karyeranızın bir nöqtəsində işinizlə bağlı rəy bildirmək və ya qəbul etmək lazım gələ bilər. Bunu effektiv etdiyiniz zaman rəy bildirmək və almaq bir insanın və ya şirkətin böyüməsi üçün faydalıdır. Bu yazıda biz effektiv rəyin nə olduğunu, necə veriləcəyini, necə alınacağını və iş yerində istifadə etmək üçün nümunələri müzakirə edəcəyik. Effektiv rəy müsbət (tərif kimi), mənfi (düzəldici fəaliyyət kimi) və ya neytral (ümumi müşahidə kimi) ola bilən, lakin həmişə alıcı üçün faydalı olan girişin verilməsi üsuludur. Alıcılara arzu olunan nəticələrə töhfə verən fikir və ya tövsiyələr təqdim edir. Effektiv rəy vermək istəyirsinizsə, hərəkətləri və performansı dəyişdirmək, təkmilləşdirmək və ya saxlamaq üçün lazım olan istiqamətdə dəstəkləyici, həvəsləndirici və konkret olmağı hədəfləməlisiniz. İş yerində rəy vermək və almaq üçün digər səbəblərə aşağıdakılar daxildir: İlham verən böyümə: İşçilər davranışlarının ətrafdakılara necə təsir etdiyinə dair rəy aldıqda yeni perspektiv əldə edirlər. İnsanlara məqsəd vermək: Geribildirim insanlara vacib etdiklərini xatırladaraq, insanların özlərini faydalı və dəyərli hiss etmələrinə kömək edir. İşçilərin məşğulluğunun yaxşılaşdırılması: Bir araşdırmaya görə, işçilər həftədə ən azı bir dəfə rəy aldıqda, iş yerinə daha çox cəlb olunurlar. İş münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi və möhkəmlənməsi: Kommunikasiya kanalları həmyaşıdlara rəy bildirərkən və ya qəbul edərkən açıqdır və bu, problemləri idarəolunmaz hala gəlməmişdən əvvəl həll etməyə kömək edə bilər.
İş yerində necə rəy bildirmək olar:
Effektiv rəy verməyi bilmək iş yeri üçün vacib bir bacarıqdır. Effektiv rəyi necə təqdim etmək olar:
Məqsədinizi bilin-Hər şeyi müsbət və konstruktiv saxlamaq üçün rəy bildirmək üçün əsaslı səbəbin olması vacibdir. Əldə edəcəyiniz nəticədən xəbərdar olun və sizi həqiqətən maraqlandıran yerdən rəy bildirin (məsələn: həmkarınıza kouçluq etmək və ya mentorluq etmək istəyi və onlara dəstək olmaq və böyüməsini izləmək öhdəliyi).
İnsana deyil, davranışa diqqət yetirin-Geribildirim kiminsə necə göründüyünə, düşündüyünə, kim olduğuna və ya nəyə inandığına deyil, davranışa yönəlməlidir. Şəxsiyyət, intellekt və ya digər şəxsi identifikatorlar haqqında şərh verməkdən çəkinmək və bunun əvəzinə söhbəti müzakirə tələb edən vəziyyətə yönəltmək vacibdir.
Davranışın sizə necə təsir etdiyinə diqqət yetirin-Əhəmiyyətli olan yalnız hiss etdiyinizi və ya nəyi bəyəndiyinizi və nəyi bəyənmədiyinizi müzakirə etməkdir. Məsələn, insana bildirə bilərsiniz ki, bir şey etdikdə və ya dedikdə, bu, sizə müəyyən bir şəkildə təsir edir.
Suallar verin-Söhbətə suallarla başlamaqla siz digər şəxsi müzakirəyə dəvət edirsiniz. Suallar vermək həm də sizə onların vəziyyəti başa düşmələrini qiymətləndirmək və perspektivlərini eşitmək imkanı verir.
Aydın olun-Xüsusi, ətraflı nümunələrdən istifadə etmək, alıcıya vəziyyətin nə olduğunu və hansı davranışları dəyişdirmək və ya davam etdirmək lazım olduğunu aydın şəkildə başa düşməyə kömək edir. Həmçinin, siz konkret olduğunuz zaman, söhbət həll edilməli olan dəqiq məsələyə və ya vəziyyətə yönəlir.
Vaxtında olun-Müəyyən bir davranış baş verdikdən sonra mümkün qədər tez zamanda vrilən rəy çox faydalıdır. Problemlərin daha əvvəl həll edilməsi şəffaflığı təmin edir və kiməsə gələcək səyləri təkmilləşdirmək üçün dərhal lazımi tədbirlər görmək şansı verir. Bundan əlavə, vaxtında tərif vermək müsbət performansı gücləndirir.
Anın fərqində olun-Rəy bildirmək üçün ən yaxşı vaxt emosiyaların yüksək olduğu vaxtlar deyil. Ən yaxşısı, alıcının rəyi eşitməyə daha açıq olduğu və onu konstruktiv və faydalı şəkildə vermək üçün düzgün emosional vəziyyətdə olduğunuz bir anı gözləməkdir.
İş yerində geridönüş necə əldə olunur?
Geribildirim almağı öyrənmək iş yerində böyümənizi davam etdirmək üçün rəy bildirmək qədər vacibdir. Bu, təcrübə ilə inkişaf etdirə biləcəyiniz bir bacarıqdır.
Konstruktiv rəyi qəbul etməyin bəzi yolları bunlardır:
Tez-tez rəy soruşun. Əgər rəy soruşsanız, onu aldığınız zaman sürprizi aradan qaldırır, beləliklə, öyrənmək və təkmilləşdirmək üçün verilən məsləhətlərdən istifadə etməyə daha açıq ola bilərsiniz.
Etibar etdiyiniz və işperformansınızı dəqiq qiymətləndirə bilən insanlara açıq suallar verin. Geribildirim istəmək üçün bəzi əlverişli vaxtlar yeni işin başlanğıcında ola bilər və bir layihəni tamamladıqdan sonra təqdimat verin və ya iclasda iştirak edin və ya ev sahibliyi edin.
Konstruktiv rəylərə açıq olun. Bütün rəy formalarından müsbət istifadə etməyə çalışın. Daha yaxşı nəticələrə səbəb ola biləcək davranışınız dəyişdirməyin yollarını düşünün.
Haradan başlayacağınıza əmindeyilsinizsə, təkliflər soruşun.
Rəyi emal etmək üçün vaxt ayırın. Lazımi dəyişiklikləri etməzdən əvvəl eşitdikləriniz üzərində düşünmək üçün bir az vaxta ehtiyacınız ola bilər.
Verilən rəyi diqqətlə dinləməyə və onu yazaraq və hədəflər yaratmaq üçün
istifadə edərək hərtərəfli emal etməyə çalışın. Bu taktika təkmilləşmə üçün irəliləyişinizi izləmək üçün də faydalıdır.
Böyüməyə hazır olun. Rəyi cari performansınızla bağlı tənqiddən daha çox böyümək üçün bir fürsət kimi düşünün. Böyümə təkmilləşdirməyə, irəliləməyə və məqsədlərə çatmağa kömək edir.
Səhvlərinizin sahibi olun və irəliləyin. Uğur həm də uğursuzluqlarınızdan öyrənməyi əhatə edir. Səhv etdiyinizi etiraf edin, özünüzü bağışlayın və hər şeyi fərqli şəkildə sınamağa qərar verin.
Rəy üçün minnətdar olun. Nəinki dinlədiyinizi və başa düşdüyünüzü göstərmək üçün sizə rəy bildirən şəxsə təşəkkür edirin, həm də onların dediklərini qəbul etdiyinizi nümayiş etdirin. Onların məsləhətlərini nəzərə almağı və dəyişikliklərin həyata keçirilməsi üzərində işləməyi planlaşdırdığınıza əmin olmaq üçün lazım olduqda təkmilləşdirmə üçün fikirlərinizi bölüşməyə çalışın. Minnətdarlığınızı bildirməklə siz başqalarına rəylərə açıq olduğunuzu göstərirsiniz və onlar gələcəkdə sizə yaxınlaşmağadaha çox hazır olacaqlar.