A zərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Layihə işi unec biznes Məktəbi Fənn: Kiber Hüquq Müəllim

Kiber Təhlükəsizliyin Əsasları və Prinsipləri
Məxfilik prinsipi, yəni müəyyən məlumatların icazəsiz şəxslər üçün əlçatan olmayacağına zəmanət.
Məlumatların bütövlüyü prinsipi, yəni məlumatların icazəsiz dəyişdirilməyəcəyinə zəmanət.
Əlçatanlıq prinsipi, yəni səlahiyyətli istifadəçilər üçün lazım olan istənilən vaxt məlumat və ya resurslardan istifadə etmək imkanı.
Kibertəhlükəsizliyin Əsas Məqsədləri

Ən sadələşdirilmiş anlayışda məlumatın mühafizəsi əsas məqsədi toplanması, işlənməsi, saxlanması və ötürülməsi zamanı onun təhlükəsizliyini təmin etmək (yəni bütövlüyü və məxfiliyini qorumaq) olan əməliyyatlar toplusu kimi müəyyən edilir. İnformasiya təhlükəsizliyi ən dar mənada informasiyanın xüsusiyyətlərindən biri kimi, onun ətraf mühit amillərinin (insan hərəkətləri və təbiət hadisələri) dağıdıcı təsirlərindən və daxili təhlükələrdən qorunma səviyyəsini nəzərdə tutur.

Geniş mənada kiberməkan da təhlükəsizliy dedikdə informasiya təhlükəsizliyinə potensial təhdidlərin bərabərləşdirilməsinə və minimuma endirilməsinə, habelə onların mənfi nəticələrinin aradan qaldırılmasına yönəldilmiş təşkilati, qanunvericilik və texniki tədbirlər kompleksi başa düşülür. İnformasiya məlumatlarının qorunmasının mahiyyəti mümkün təhdidlərin, zərərli mənbələrin, təhlükə yaradan şərtlərin və informasiyaya zərər verə biləcək kritik səbəblərin tapılması, müəyyən edilməsi və aradan qaldırılmasından ibarətdir.
Kiberməkan informasiyanın mühafizəsi üsul və vasitələrini nəzərdən keçirməzdən əvvəl informasiya məlumatlarının mühafizəsinin əsas sahələrini müəyyən etmək lazımdır. Bunlara daxildir:

• 
  zərərli şəraitin, vəziyyətlərin və xarici və daxili amillərin təsirlərinin risklərini minimuma endirmək üçün qabaqlayıcı tədbirlər;
  
• 
  mümkün təhlükələrin mümkün qədər tez aradan qaldırılması üçün tədbirlərin görülməsini təmin etmək üçün təhlükələrin mümkünlüyünün davamlı monitorinqi və təhlili əsasında potensial təhlükələrin müəyyən edilməsi;
  
• 
  informasiya məlumatlarının təhrif edilməsinə, oğurlanmasına, zədələnməsinə, bütövlüyünün və məxfiliyinin pozulmasına yönəlmiş qanunsuz hərəkətlərin operativ şəkildə müəyyən edilməsi;
  
• 
  təhlükənin aradan qaldırılması üçün cinayət və qanunsuz hərəkətlərin lokallaşdırılmasının müəyyən edilməsi;
  
• 
  status-kvonun bərpası, qanunsuz hərəkətlərin törətdiyi nəticələrin və yaranan təhlükələrin bərabərləşdirilməsi.