A21 Avezbayev S

Yer egaligini (yerdan foydalanishni) tashkil etish — bu butun 
yeri tuzilayotgan hududga taalluqli b lib, yer egaliklarini va yer-
dan foydalanishlarni tuzishni, qayta tuzishni, tartibga solishni 
(takomillashtirishni) va yerlarni joylarda ajratishni z ichiga 
oladigan yer tuzish ishlari tizimidir. 
Yer egaliklarini (yerdan foydalanishlarni) tuzish — xohlagan 
yerlarda yangi x jalikning yoki korxonaning mos yer maydonini 
yaratishdir.. 
Yer egaliklarini (yerdan foydalanishlarni) qayta tuzish — x ja-
likiar maydonlarini, joylashishini, shaklini va sonini sezilarli 
zgartirishdir. 
Yer egaliklarini (yerdan foydalanishlarni) tartibga solish — yer 
uchastkalarining lchamlarini (joylashishi, maydoni, chegaralari) 
maqsadli yaxshilashdir. 
Lekin x jaliklararo yer tuzish tadbirlar tizimi sifatida faqat yer 
egaliklarini va yerdan foydalanishlarni tashkil etish bilan tugamay-
di. Bulardan tashqari yer, xalq xo*jaligi tarmoqlari orasida, 
tarmoqlar ichida, x jalik obyektlari, yer fondlari orasida taqsim-
lanadi. Bu x jaliklararo yer tuzishni ijtimoiy-iqtisodiy tadbirga 
aylantiradi. 
X jaliklararo yer tuzish faqat unga haqiqiy zarurat tu ilgan-
da, obyektiv sabablar bor boiganda va boshqa hech qanday tad-
birlar zarur natijani bermaganda tkaziladi. Yer egaligi (yerdan 
foydaianish) tur un boiishi kerak, aks holda, u oqilona va sama-
rali boimaydi. 
Yer egaliklari (yerdan foydalanishlar) tur unligi — uzoq vaqt-
lar ichida x jaliklararo yer tuzish usuHari bilan zgartirish kiri-
tish zaruratini keltirib chiqaradigan sabablar y qligidan obyektiv 

---

kelib chiqadigan, uning maydonini va chegaralarini zgarmas 
saqlashdir. 
X jaliklararo yer tuzishning omillari — x jaliklararo yer 
tuzishni tkazish zaruratini keltirib chiqaruvchi sabablar va 
sharoitlardir. Ularning eng asosiylari — fabliyati uchun yer 
uchastkasi talab qilinadigan yangi x jalikni (korxona, muassasa, 
tashkilot) tashkil etish, ya'ni yangi yer egaligini (yerdan foydala-
nishni) tuzish, yerlar fondini yaratish, hududiy tuzilmalarning 
yangi chegaralarini belgilash hisoblanadi. Bu omil barcha 
toifalardagi yerlarda va barcha tarmoqlarda z ta'sirini k rsatadi. 
Boshqa, quyidagi omillar faqat qishloq x jaligiga m ljallan-
gan yerlarda, qishloq x jalik korxonalarida z ta'sirini k rsatadi: 
— yerdan foydalanuvchilar, yer egalari va ijarachilar yer may-
donlari joylashuvidagi noqulayliklar; 
— x jalik yer maydoni va tarkibining ishlab chiqarish ta-
lablariga va yerdan samarali foydalanish b yicha q yilgan vazi-
falarga mos tushmasiigi; 
— ishlab chiqarish ixtisosligi, hajmi va boshqa sharoitlarning 
zgarishi natijasida yer maydonining ishlab chiqarishga mosligi-
ning buzilishi; 
— x jaliklar yerlari tarkibining irrigatsiya, melioratsiya yoki 
boshqa tadbirlar natijasida keskin zgarishi; 
— xo*jaliklararo va q shma korxonalar tuzish; 
— zgarib turuvchi iqtisodiy sharoitga mos keladigan x jalik 
yuritishning yangi turlarini tashkil etish zarurati; 
— qishloq x jalik korxonalarining ijtimoiy rivojlanishi; 
— suvdan foydalanishdagi noqulayliklarni tugatish; 
— yer va boshqa tabiiy resurslar muhofazasi, tabiatni 
q riqlash tadbirlarini tkazish zarurati. 
X jaliklararo yer tuzish quyidagi tamoyillarga mos tarzda 
ikaziladi: 
— respublikamizning yer t risidagi qonunlariga qattiq amal 
qiiish, x jaliklar yer maydonlarining tur unligini va chegaralari-
ning aniqligini ta'minlash; 
— yerdan ilmiy asoslangan holda, ratsional va samarali foy-
uuianishni va qishloq x jaligining yerdan foydalanishdagi ustu-
voiligini ta'minlash; 
• x jaliklarga oldilariga q yilgan vazifalarini bajarishlari, 
!-,Hjb Lhiqarish samaradorligini oshirish va x jalikning ijtimoiy 
-.1 • -;ij'f53 

---

— qishloq x jalik korxonalarida ichki yer tuzishni t ri 
tashkil qilish va qishloq x jaligidan boshqa tarmoq korxonalarida 
yerdan foydalanishni t ri rejalash uchun hududiy sharoit 
yaratish; 
— yemi va tabiiy resurslarni muhofaza qilish uchun sharoit 
yaratish; 
— su orma dehqonchilik mintaqalarida suvdan samarali, tabi-
atga zarar yetkazmasdan foydalanish uchun hududiy sharoit 
yaratish.