A21 Avezbayev S

2. Ishchi loyihalashning obyektlari va bosqichlari 
Yer tuzishda ishchi loyihalashning obyekti sifatida, odatda, 
hududida u yoki bu tadbirni tkazish belgilangan aniq x jalik 
uchastkasi, kontur, yer turi xizmat qiladi. Eng katta samaraga 
ishchi loyiha obyekti sifatida daraxtzorlar va yer massivi, almash-
lab ekish, dala, yaxshilanishi kerak boigan yaylov va pichanzor 
uchastkasi va sh. . xizmat qilgan vaziyatlarda erishiladi. 
Ishchi loyihalarni ishlash amaliyotida loyihalash obyektlari 
k proq hududning muhandislik jihozlanishini ta'minlaydigan 
x jalikning ishlab chiqarish va ijtimoiy infratizimi elementlari 
boiadi. Ularga, birinchi navbatda, x jalikdagi ichki yoilar, asosiy 
poda yoilari, dala shiyponlari, ihota va boshqa turlardagi himoya 
476 

---

---

3. Ishchi loyihalar turlari va ularni klassifikatsiyalash 
Ishchi loyihalar umumiy va xususiy belgilarga, ishlar mazmu-
nida va ularni bajarish ketma-ketligida farqlarga ega b ladi. 
l/larni klassifikatsiyalash asosida yeming funksional roii hamda 
muhandislik tadbirlarining maqsadlari, texnologik jarayonlaming, 
yer tuzish loyihalarida yechiladigan masalalar t plamining umu-
miyligi yotadi (45-jadval) 
45-jadval 
Yerning funksional roli b yicha ishchi loyihalarni 
klassifakatsiyalash 
Yerning 
funksional roli 
1 
Asosiy ishlab 
chiqarish vositasi 
Kenglik asos 
(bazis) 
Ishchi loyihalarning 
har xil guruhlari 
2 
Yerlarni yaxshilash va 
ularning unumdorligini 
oshirish 
Yer turlarini tashkil 
etish va ularning 
hududlarini tuzish 
Hududni ishlab chi-
qarish infratizimi ele-
mentlari bilan muhan-
dislik jiozlash 
Ishchi loyihalarning 
turlari 
3 
Tabiiy yaylovlar va pichanzorlarni 
yaxshilash 
Zaxini opchirish (sh rini yuvish) 
talab etiladigan yerlarda madaniy-
texnik ishlar 
Su orish yoki zaxini qochirish. 
Kam unumli yerlarni unumdor 
qatlam bilan qoplab yaxshilash 
Sh rxoklarni (qumliklarni) z-
lashtirish 
Yerlarni melioratsiya tarmo ini 
qayta qurib, kapital tekislash 
Su oriladigan madaniy 
yaylovlarni yaratish va ularning 
hududlarni tashkil etish 
Daraxtzorlarni yaratish va ularning 
hududlarini tashkil etish 
Almashlab ekish dalalarini ichki 
tuzish 
X jalikdagi ichki y llarni va y l 
inshootlarini qurish va qayta 
qurish 
Asosiy poda y llarini qurish. Suv 
manbalarini qurish 
K llar va suv havzalarini qurish 
Limanlami qurish 
478 

---

45-jadvalning davomi 
l 
zida almashtirib 
b l m a y d i g a n 
chekiangan tabiiy 
resurslarni ifo-
d a l a y d i g a n 
mehnat predmeti 
2 
Yerlarni muhofaza qi-
lish, ularning xususiy-
atlarini tiklash va yer 
turlarining x jalik qiy-
matini tiklash 
3 
Yerlarni rekultivatsiyalash. Ihota 
daraxtlarini yaratish 
Jarliklarni yassilash 
Tikroq qiyaliklarni terrasalash 
Selga qarshi inshootlarni qurish 
Eroziyaga qarshi gidrotexnik in-
shootlarni qurish