Abdulla qodiRİYNİng satiRİk va yumoriSTİk ruhdagi KİCHİk asarlari tahliLİ. Rayhonova Gulnoza Jurnalistika fakulteti Filologiya va tillarni o‘qitish: O‘zbek tili yo‘nalishi
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Filologiya va tillarni o‘qitish: O‘zbek tili yo‘nalishi 3-kurs talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.6023793 Annotatsiya.
- Kalit so’zlar.
|
4 «Zamonaviy dunyoda ijtimoiy fanlar: nazariy va amaliy izlanishlar» nomli 11-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya ABDULLA QODİRİYNİNG SATİRİK VA YUMORİSTİK RUHDAGİ KİCHİK ASARLARİ TAHLİLİ. Rayhonova Gulnoza Jurnalistika fakulteti Filologiya va tillarni o‘qitish: O‘zbek tili yo‘nalishi 3-kurs talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.6023793 Annotatsiya. Ushbu maqolada Abdulla Qodiriy asarlarining naqadar serqirra va rang- barangligi, xususan, uning satirik va yumoristik ruhdagi kichik asarlari tahlili qilinadi. Kalit so’zlar. Muxbir, isrof, ro’za, xatm, zakot. So‘z insonning eng kuchli quroli. 1 Insondagi hech bir narsa so‘zchalik kuchli ta `sir kuchiga ega emas. So‘z bo‘lganda ham har qanday so‘z emas, balki badiiy, adabiy til me`yorlariga amal qilgan so‘zdir. Uni mahorat bilan go‘zal tarzda yetkazib beruvchi ijodkor esa u dunyodagi eng daxshatli texnik quroldan ham kattaroq kuchga ega bo‘ladi. Mana shunday qudratli qurolni ishlata olgan buyuk ijodkor, yozuvchilardan biri Abdulla Qodiriydir. Buyuk va zabardast ijodkorimiz bo‘lgan Abdulla Qodiriy XX asrning ko‘zga ko‘ringan, asarlari qalbimizdan joy olishga ulgurgan, fidoyi insondir. U butun umr halol, rostgo‘y va haqiqatparvar inson bo‘ldi, hattoki uning har bir asarining bosh qahramonlarini shunday bo‘lishiga da`vat etgan. Misol uchun uning birgina suddagi nutqiga ahamiyat beradigan bo‘lsak, unda shunday jumlalar bor: ”Men to‘g‘rilik orqasida bosh ketsa “ih” deydigan yigit emasman… Ko‘nglida shamsi g‘uboroti, teskarichilik maqsadi bo‘lmog‘on sodda, go‘l, vijdonlik yigitga bu qadar xo‘rlikdan o‘lim tansiqroqdir. Bir necha shaxslarning orzusicha ma`naviy o‘lim bilan o‘ldirildim. Endi, jismoniy o‘lim menga qo‘rqinch emasdir”. 2 Haqiqatdan ham, Abdulla Qodiriy haqiqatgo‘y, rost so‘zni so‘zlaydigan va shu yo‘ldan hech qachon qaytmay kurashgan buyuk so‘z san`atkoridir. U o‘z asarlarida ham hamisha shu haqiqato‘ylikni targ‘ib qildi. “Abdulla Qodiriyning prozasi va publisistikasi bugun ham o‘zbek yozuvchilari uchun foydali saboqlarga to‘la. Masalan, o‘z ijodida, ayniqsa, satirasida Abdulla Qodiriyning o‘zbek folklorlarida eng ko‘p tarqalgan qudratli vositalaridan juda keng va muvaffaqiyatli foydalana olgan. Abdulla Qodiriyning ko‘p foydalangan bunday vositalaridan biri—pichingdir”. 3 Ya`ni asarlarida piching va shunga o‘xshash kinoya va tashbehlarni o‘z me`yorida qo‘llay olgan ayniqsa satirik va yumoristik asarlarida. Yozuvchi “Turkistonning—ichi sonida “muxbirlarimizdan” bittasi bir narsani yozubdirki, o‘qib ko‘rib, naq muxbirning og‘zini yorib yuborgim keldi”—deb gap boshlaydi o‘zining “Og‘zingga qarab gapir” nomli xangomasida. Bu asar satirik ruhdagi asarning yorqin namunasi. Undagi voqealar yashirin emas, balki ochiq-oydin holatda kulgi ostiga olingan. Shu o‘rinda satira haqida aytib o‘tilishi o‘rinlidir. Satira lotincha so‘z bo‘lib, “qurama, har xil narsa” degan ma`noni ifodalaydi. Satira— komiklikning bitta turi bo‘lib, tasvir obyektini ayovsiz kulgi vositasi orqali anglashdir. Voqelikni badiiy aks ettirishning o‘ziga xos badiiy ko‘rinishi bo‘lib, unda jamiyatdagi bema`ni, asossiz, noto‘g‘ri hodisalar, illatlar fosh etiladi. Voqealarning real ko‘rinishini o‘zgartirib, 1 Yunon olimi Aristotel. 2 1926-yil iyundagi suddagi nutqidan. 3 . Izzat Sulton. SSSR fanlar akademiyasining muhbir a’zosi. 5 Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|