dabaq, mal çuması, donuz çuması, sibir yarası, saqqo xəstəliyi törədiciləri və s.
(3) Bitkilər üçün:
taxılın pas xəstəliyi törədiciləri;
kartof fitoftorazası;
kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün zərərverici cücülər;
fitotoksikantlar, defoliantlar, herbisidlər və digər kimyəvi maddələr.
BAKTERIOLOJI (BIOLOJI) SILAH
BAKTERIOLOJI (BIOLOJI) ZƏDƏLƏNMƏ OCAĞI
Bakterioloji (bioloji) silahın tətbiqi nəticəsində insanların, heyvanların və bitkilərin kütləvi şəkildə sıradan çıxdığı ərazi bakterioloji (bioloji) zədələnmə ocağı (BZO) adlanır.
BZO bakterioloji (bioloji) vəsaitin növü, xəstələnən (məhv olan) insanların, heyvanların və bitkilərin miqdarı, xəstəlik törədən mikrobların zərərverici xassələrini saxlama müddəti ilə xarakterizə olunur.
Yoluxucu xəstəliklərin qarşısını almaq məqsədilə karantin, yaxud observasiya təyin edilir.
Çox təhlükəli xəstəliklərin (taun, vəba, sibir yarası, yatalaq və s.) yayılmasında karantin təyin olunur. Karantin rejimi BZO-nun tam təcrid olunmasını nəzərdə tutur. Karantin təyin olunmuş rayonlardan əhalinin çıxmasına, heyvanların, kənd təsərrüfatı məhsullarının, əşyaların və s. çıxarılmasına qadağa qoyulur.
Karantin zonasının xarici sərhəddlərində silahlı mühafizə təşkil edilir.
Karantin zonasında «bölüşdürmə karantini» də tətbiq oluna bilər.
Observasiya bakterioloji zədələnmə ocağında epidemiyanın və epizootiyanın qarşısını almaq məqsədilə gücləndirilmiş tibbi nəzarətin həyata keçirilməsidir.
н гаршысыны алмаг мягсядиля эцжляндирилмиш тибби нязарятин щяйата кечирилмясидир.
YANDIRICI SILAH
Yandrıcı silah yandırıcı maddələr və onların tətbiq vasitələridir. Yandırıcı silah düşmənin canlı qüvvəsini, texnikasını, silahlarını, iqtisadi obyektlərini və digər material vəsaitlərini məhv etmək, sıradan çıxartmaq üçündür.
Yandırıcı silahın əsas zərərverici amilləri istilik amilləri və insan üçün toksiki olan yanma məhsullarıdır.
Yandirci maddələr və qarışıqlar – alışıb yana bilən və yandıqda böyük miqdarda istilik ayıran maddələr və ya maddələr qarışığıdır.
Yandırıcı maddələr və qarışıqlara aiddirlər:
neft məhsulları əsasında olan qarışıqlar (napalmlar);
metallaşdırılmış qarışıqlar (pirogellər);
termit və termitli tərkiblər;
elektron;
adi (ağ) və plastifikləşdirilmiş ağ fosfor;
qələvi metallar;
öz-özünə alovlanan yandırıcı qarışıqlar.
Neft məhsulları əsasında olan yandırıcı qarışıqlar qatılaşdırılmış və qatılaşdırılmamış olurlar.
Ən çox yayılmış qatılaşdırılmış yandırıcı qarışıq napalmdır.
YANDIRICI SILAH
Napalm qatı, yapışqan kütlə olub, qatılaşdırıcıdan asılı olaraq narıncı, sarı və ya qəhvəyi rəngli olur. Napalm sudan yüngüldür, su üzərində yanır. Yandıqda 1000-1200 0S temperaturlu istilik verir. Qatılaşdırıcıdan asılı olaraq yanma vaxtı 5-10 dəqiqə olur.
Metallaşdırılmış yandırıcı qarışıqlar toz, yaxud yonqar şəkilli maqnezium, alüminium, oksidləşdiricilər, maye asfalt və ağır yağlar əlavə edilmiş neft məhsullarıdırlar (pirogellər). Pirogel boz rəngli alışqan pastadır, yandıqda 1600–2000 0S temperatur yaradır.
Təmiz termit alüminiumun dəmir oksidi ilə qarışığıdır.
Termit qarışıqları (termitli tərkiblər) termitdən, oksidləşdiricilərdən və birləşdirici komponentlərdən ibarətdirlər. Termit və termitli tərkiblərdə olan bir metal oksidinin digər metalla qarşılıqlı təsiri nəticəsində 3000 0S temperaturlu istilik enerjisi ayrılır.
YANDIRICI SILAH
Elektron – maqniziumun (96%), alüminiumun (3%) və digər elementlərin (1%) qarışığıdır. 600 0S temperaturda alışır, göz qamaşdırıcı ağ yaxud mavi rəngli alovla yanır və 2800 0S–yə qədər istilik yaradır.
Ağ fosfor – bərk, mum şəkilli, zəhərli maddədir. Mədəyə düşdükdə 0,1mq ağ fosfor insan üçün öldürücü dozadır. Ağ fosfor havada öz-özünə alışır, yandıqda böyük miqdarda zəhərli ağ tüstü ayırır, 1000 0S temperatur yaradır.
Plastikləşdirilmiş ağ fosfor sintetik kauçukdan və ağ fosfor hissəciklərindən ibarət olan plastik kütlədir. Saxlanmağa davamlıdır.
Qələvi metal – natrium ağ rəngli plastik metaldır. Havada öz-özünə yanır və 1300 0S istilik verir.
Öz-özünə alovlanan yandırıcı qarışıqlara poliizobutilenlə qatılaşdırılmış üç-etilalüminium və digər metal-üzvi biləşmələr aiddirlər. Bu qarışıqlar havada öz-özünə alovlanırlar.
YANDIRICI SILAH
ODATANLAR
b – RPO reaktiv piyada odatanı; b – çanta tipli odatan
HƏCMİ PARTLAYIŞ SURSATI
Həcmi partlayış sursatı təyyarələrdən kasset şəklində atılır. Bir kassetdə hər birində maye şəklində 35 kq etilenoksid (diboran, sirkə turşusunun peroksidi, propilnitrat və s.) olan 3 ədəd həcmi partlayış sursatı yerləşdirilir. Sursatların ayrılması havada baş verir. Yerə dəydikdə partladıcı işə düşür, maye etilen oksid yayılıb 15 m diametri, 2,5 m hündürlüyü olan qaz buludunu yaradır. Əmələ gəlmiş qarışıq bir neçə yerdə xüsusi detanatorlarla partladılır. Bir saniyədən az bir müddətdə detonasiya zonasında 2500-3000 0S tempratur yaranır. Əmələ gələn hava zərbə dalğasının ön cəbhəsində təzyiq 2000-3000 kPa olur. Partlayış mərkəzindən 100 m məsafədə zərbə dalğasının izafi təzyiqinin qiyməti 100 kPa olur.
Partlayış nəticəsində əmələ gələn hava zərbə dalğasının gucu adi partlayıcı maddənin partlayışında əmələ gələn hava zərbə dalğasının gücündən (enerjisinə görə) 4-6 dəfə çox olur.
