11
tamamilə doğru qənaətə gəlir ki, “müxtəlif janrlarda ədəbiyyatın
müxtəlif funksiyaları aparıcı olur”
2
.
Aristotelin sözləri ilə desək o ədəbi növləri və janrları
“Təqlidetmənin vasitələrinə görə” fərqləndirir. Başqa sözlə, janr
sənətkarın həyata münasibət tərzi, onu bədii təcəssüm imkanları
ilə hüdudlanan bədii formadır. Bədii forma kimi o mənsub
olduğu dövrə, aid olduğu ədəbi cərəyana, yaradıldığı bədii dilin
poetik vasitələrinə və üsluba görə müəyyənlik əldə edir. Şübhəsiz
ki, burada sənətkarın həyata münasibətinin başında dayanan
estetik idealın mühüm rolu vardır.
1935-ci ildə “Bizdə bu mümkün deyil” romanı ədəbi
mühitdə olduğu kimi, ictimai həyatda da bir “partlayış” kimi
meydana çıxaraq çox geniş oxucu auditoriyası qazanmaqla
bərabər, ilk faşizm əleyhinə Amerika ədəbiyyatında yazılmış
əsərdir. Amerika cəmiyyətinin mikrokosmosu kimi kiçik əyalət
şəhərin timsalında Fort Byul adlı faşistlərin tərəfkeşləri olan
siyasətçiləri ifşa edib onların əməllərini başa salmağa çalışırdı.
Faşizmi aydın və inandırıcı şəkildə əks etdirən ədib
zamanın ideya istiqamətinə tamamilə uyğun olmaqla, böyük təsir
gücünə malik idi. Roman-utopiya “Bizdə bu mümkün deyil”
əsərində də antifaşist mövzu, ümidsiz gələcəyin təsviri əsas
götürülür.
Lyuisin
realizmini
“fotoqrafik”
dokumental
adlandırırdılar. Çünki özü də amerika əyalətinin sakini olaraq öz
qəhrəmanları ilə eyniləşmiş, müəllif-qəhrəman arasında tələb
olunan məsafəni saxlaya bilməsinə görə günahlandırılırdı. Yeni
kəşflərin insanın xeyrindənsə, ziyanına yönəlməsi, elmin insan
nəzarətindən çıxıb nəticədə məhvə aparması Xirosimadan altı il
əvvəl “Qalileyin həyatı” adlı əsəri ilə əsrin ilk öncəgörmə
hadisəsini təsvir etmişdir.
Tədqiqat işinin ikinci paraqrafı
Dostları ilə paylaş: