Abu rayhon beruniy nom id ag I to sh k en t da vlat texn ika u n IV er site ti m. X. Aripova
-rasm Funksional sxemani loyihalash protsedurasi
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5.9-rasm Funksional sxemani loyihalash protsedurasi
ketma-ketligi. 110 Raqamli qurilmalami modellashtirishdan maqsad, ulami turli kirish ta’sirlarida vaqt bo‘yicha bajaradigan mantiqiy ishlarini tasvirlashdir. Radioelektron qurilmalarini loyihalashda qoMlani- ladigan raqamli qurilmalar modellarini ikkita asosiy, fizik va mantiqiy guruhlarga bo‘lish mumkin. RQ laming fizik modellari qurilmalarni vaqt bo‘yicha ishlashini, ularning ishlashidagi real ushlanishlami hisobga olgan holda to ‘liq tasvirlash imkoniyatini beradi. Lekin ulami loyihalash jarayonning oxirgi bosqichlarida qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Chunki modellashtirish uchun ko‘p vaqt talab qilinadi, undan tashqari modelda oddiy modellar yordamida olib bo‘lmaydigan qurilma haqidagi m a’lumotlar talab etiladi. Mantiqiy darajadagi modellarda raqamli qurilmalarning har bir elementi sodda shakllangan modelda, elementni ishlashini izohlovchi mantiqiy munosabatlar ko‘rinishida tasvirlanadi. Fizik modelga qaraganda mantiqiy modellarni tashkil qilishda amalga oshiriladigan ishlar kamroq detallashtiriladi, modellashtirish jarayoni ko‘p marotaba tezroq amalga oshiriladi va RQ lami loyihalashning boshlang‘ich bosqichlarida quyidagi muhim amaliy masalalami yechish imkoniyatini beradi: - RQ lami mantiqiy ishlashlarini to ‘g ‘riligini tekshirish; - sxemali yechimlarning turli xarakteristikalarini taqqoslash; - RQ ni testli nazorat qilish protsedurasini ishlab chiqish, ulami to‘g ‘riligini va to‘liqligini tekshirish; - RQ ni boshlang‘ich holatini o'm atish zanjirining ishlashini tekshirish. Hozirda RQ lami mantiqiy darajada modellashtirish uchun juda ko‘p algoritm lar, amaliy dastur paketlari, hatto modellashtirish uchun maxsus tillar ham yaratilgan. Raqamli qurilm alarni sinxron va asinxron modellashtirish. Raqamli REA funksional sxemalarini modellashtirish uchun quyidagilar talab qilinadi: - sxema elementlaming ahvoli, axborotlami uzatishni yoki saqlashni belgilovchi bir turdagi faza o ‘zgaruvchilari bilan xarakter lanadi. Bu faza elementining fizik kelib chiqishi aniqlashtirilmaydi; - elementning axborotli ahvolini tasvirlovchi faza o'/.garuv- chilarini diskret shakllarda ko‘rsatish maqsadga muvofiq bo'ludl, i l l chunki axborot raqamli shaklda b o ‘ladi. K o‘pincha raqamli qurilmalar {0,1} qiymatlami qabul qiladi, bunday holda ular ikki qiymatli yoki bulevali deyiladi. K o‘p hollarda funksional sxemalarni analiz qilishda uch-besh qiymatli o ‘zgaruvchilardan foydalanish qulay bo‘ladi; - funksional sxemani analiz qilish diskret vaqtlarda amalga oshiriladi. Vaqt o ‘qi T takt uzunliklariga b o ‘Iinadi. Bitta faza o ‘zgaruvchisi qiymatining o ‘zgarish hodisa deyiladi, ko‘pgina hollarda bunday o ‘zgarishlar qisqa vaqt ichida yuz beradi. Agar ba’zi hodisalar t+nT va t+ (n + l)T vaqt oralig‘ida yuz bersa, modelda bu hodisa t+ (n+l)T vaqtga tegishli bo‘ladi. RQ lardagi signal ushlanishlami hisobga olinishiga qarab ulaming modellari sinxron va asinxron modellarga boMinadi. Funksional sxemaning sinxron modellari asinxron modellar asosida yaratiladi. Sinxron sxemalarda registrlararo signal uzatish faqat maxsus sinxrosignallar bo‘lgan hollarda amalga oshiriladi. Bunday sxemalarda sinxron signal - Ts shunday tanlanadiki, o ‘tish jarayonlari shu signal tugashi bilan tugaydigan b o iish i kerak. Bu shart bajarilsa sxemaning ishlash jarayonini, qo‘yilgan rejimni analiz qilish bilan tekshirish mumkin b o ‘ladi. Shu maqsadda sxemaning iqtisodli sinxron modellaridan foydalaniladi. Bunday modellarda signal ushlanishlari 0 deb qaralib, V = V b o ‘ladi, u holda V= F (V,U) tenglama hosil bo‘ladi. Bu tenglama iteratsion uslub bilan yechiladi. Agar sinxron modellarda buleva o ‘zgaruvchilari ishtirok etsa, bu model ikkilik sistemasidagi model hisoblanadi. Bu modellar iqtisodli bo‘lib, ular yordamida faqat bir doiradagi masalalami hal qilish mumkin bo‘ladi. RQ lami mantiqiy darajada sinxron modellashtirishda, RQ lami tashkil qiluvchi alohida elementlaridagi ushlanishlar hisobga olinmaydi. Bu esa modellashtirishni, RQ elementlarining chiqi- shidagi signallarini, modellashtirilayotgan har bir elementning kirish signallari qiymatlari bo‘yicha buleva tenglamalari yoki chinlik jadvallarini ketma-ket hisoblash orqali aniqlashga olib keladi. Bunda qurilmaning modelini ishlashini sinxronlovchi erkin o ‘zgaruvchi bo‘lib, ya’ni RQ kirishlaridagi signallam i o ‘zgarishi hodisasi hisoblanadi. Kirish signallarining navbatdagi o ‘zgarishida 112 RQ o ‘tadigan holat aniqlangandan so‘ng, vaqtning keyingi hodisa yuzaga kelguncha juda sekinlik bilan siljishi yuzaga keladi. Ikkita hodisa oralig‘ida RQning kirishlarida signallar almashishi yuz bermaydi, agar qurilma kirishida yangi signallar hosil bo‘lsa, ular keyingi modellashtirish taktiga taalluqli b o iad i. Hodisalar orasidagi vaqt intervalini nazorat qilish, RQning ishlashini o ‘tish jarayonlari nol bo‘lgan holatda to‘liq tasvirlovchi vaqt diagrammalarining modellarini yaratish uchun kerak hisoblanadi. Bunday modellarda RQning kirishiga faqat sinxrosignallar berilgan vaqtlardagina kirish signallari beriluvchi sinxron raqamli avtomatlarni ishlash jarayonlariga mos keladi. Boshqa vaqtlarda, y a’ni sinxrosignallar bo‘lmagan holatlarda RQning kirishiga berilgan signal uning holatini o ‘zgartira olmaydi. Qurilmadagi o ‘tish jarayonlari keyingi sinxrosignal kelguncha tugaydi. Sinxron modellashtirishning afzalligi yuqori tezkorlikka egaligi hisoblanadi, lekin bunday modellashtirishda har doim ham raqamli qurilmaning ishlashidagi signal ushlanishlari hisobiga yuzaga kela digan xatoliklami aniqlashning imkoni bo‘lmaydi. Undan tashqari sinxron modellashtirish qurilmalardagi o ‘tish jarayonlarining xarak- terini ko‘rsata olmaydi. Modellashtirishdagi bu kamchiliklar raqamli qurilmalaming real ishlashini tasvirlovchi, ularda yuzaga keluvchi signallar ushlanish- larini hisobga olgan holdagi asinxron modellarini yaratilishiga asos bo‘ldi. Mantiqiy darajadagi asinxron modellashtirish algoritmlari raqamli qurilmalaming ishlashini va ulardagi o ‘tish jarayonlarini to ‘liq izohlash imkoniyatini beradi. 5.5. Raqamli qurilm alar elem entlarini mantiqiy modellashtirishning algoritm ik tillari Mantiqiy darajada modellashtirishda RQ larda tarqaluvchi signallaming fizik tabiati (tok yoki kuchlanish) aniqlashtirilmaydi. Signallar belgilar orqali beriladi, bu belgilar to ‘plamlari RQ ni tashkil qiluvchi elementlarining holatlarini va ishlashini izohlaydi. Modellashtirishda qo‘llaniladigan turli belgilar to‘plamlarini mantiqiy modellashtirish alfaviti deyiladi. Real signallar bilan alfavit belgilari o ‘rtasida o ‘zaro munosabatlami o ‘matish mumkin. 113 RQlami mantiqiy darajada modellashtirish uchun foydalanila- digan alfavitlar ichida eng oddiysi bo‘lib ikkilik alfaviti, ya’ni 0 va 1 belgilaridan foydalaniladigan alfavit hisoblanadi. U maksimal tezkorlikda modeliashtirishni ta’minlaydi, lekin RQ larning bir xil boMmagan ishlarini va o ‘tish jarayonlari xarakterini ko‘rsatish imkoniyatini bermaydi. K o‘p sonli alfavitlar yordamida modellashtirishda RQlar haqida ju d a ko‘p axborotlami ko‘rsatish imkoniyati mavjuddir, lekin ular ju d a katta mashina vaqtini talab etadi. RQlar elementlarida signallar musobaqasini tahlil qilish uchun uchlik alfavitidan foydalaniladi. Bunday alfavitda 0 va 1 dan tashqari, aniqlanmagan holat uchun X belgisidan foydalaniladi. Unga 0 holatdan 1 holatga o ‘tish yoki aksincha holat mos keladi (5.10, a- rasm). RQ lar elementlaridagi holatlar o ‘zgarishi jarayonini xarakterini aniqlashtirish uchun beshlik alfavitidan foydalaniladi(5.10,b rasm). Bunday holda 0, 1 va X xuddi uchlik alfavitidagi m a’noga ega b o ‘ladi, Ё esa 0 signalini 1 signaliga yoki aksinchaga o‘zgar- ganligini izohlaydi. о i X a) О x JL2ZZ22ZZ2 b) d) Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|