Academic Research in Educational Sciences Volume 3

 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Har qanday sinfda ishlatilishi mumkin bo„lgan formativ baholashning turli xil 
mexanizmlari mavjud. Ko„proq mashhur bo„lganlardan ba'zilari: 
1. Bevosita so„roq qilish yoki uyga berilgan vazifalar, 

---

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 3 | Issue 2 | 2022
ISSN: 2181-1385 
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-870-876 
SJIF: 5,7 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
 
873
 
February, 2022 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
2. O„qish jarayonidagi javob jurnallari yoki dars paytida beriladigan 
topshiriqlar, 
3. Dars paytida o„tkaziladigan nazorat ishlari, 
4. Grafik tashkilotchilik yoki o„quvchilarning darsdagi faolligini kuzatish, 
5. Qaytuvchan aloqani amalga oshirish, 
6. O„quvchilarning o„z-o„zini baholashi, 
7. Natijaga asoslanib ta‟lim jarayoniga o„zgartirish kiritish imkoni. 
Formativ baholash diagnostik, standartlashtirilgan testlar, viktorinalar, og‘zaki 
savollar yoki qoralama ish shaklida ham bo‘lishi mumkin. Formativ baholash 
ko„rsatmalar bilan bir vaqtda amalga oshiriladi.
Formativ baholashning keng tarqalgan shakli bu diagnostik baholash. 
Diagnostik baholash o„quvning tegishli dasturini aniqlash maqsadida o„quvchining 
hozirgi bilim va ko„nikmalarini o„lchaydi. O„z-o„zini baholash bu o„quvchilarning 
o„zlarini baholashni o„z ichiga olgan diagnostik baholash shakli. 
O„qituvchilar o„quvchilar uchun eng foydali va ta'lim faoliyati uchun zarur 
bo„lgan shakllantiruvchi baholash turlarini yaratish va ulardan foydalanishlari kerak. 
Formativ baholar yakuniy baholarga ta'sir qilmaydi va bu o„quvchilarda materialni 
dastlabki assimilyatsiya qilishda muqarrar bo„lgan xatolardan qo„rqishni olib 
tashlashga imkon beradi. Muhim shart: baholash haqiqatan ham shakllantiruvchi 
bo„lishi uchun uning natijalari o„qituvchini o„qitishni to„g„rilash uchun ishlatishi 
kerak. Ular o„quvchiga etkazilishi va rejalashtirish uchun ishlatilishi kerak. Nafaqat 
o„qituvchi, balki bola ham yaqin kelajakda nima ustida ishlashi kerakligini tasavvur 
qilishi kerak. 
Formativ baholash o„quvchilar summativ baholashni amalga oshirishdan oldin 
ko„rsatmalarni 
tushunib 
etishlarini 
aniqlashga 
qaratiladi. 
Summativ 
va 
shakllantiruvchi baho ko„pincha o„quv sharoitida shunday ataladi o‘rganishni 
baholash va o‘rganish uchun baholash. 
Summativ baholash. Summative Assessment deganda o„quvchilarni baholash 
tushuniladi; bu natijaga qaratilgan. Bu ishtirokchilarga vaqti-vaqti bilan, odatda kurs, 
muddat yoki bo„lim yakunlanganda beriladigan baholash jarayoning bir qismidir. 
Maqsad -o„quvchilarning bilimlarini tekshirish, yani ular o„zlari o„rgatgan materialni 
qay darajada o„rganganliklarini tekshirish. 
Summativ baholash dars yoki dastur samaradorligini baholashga intiladi, o„quv 
jarayonini tekshiradi va xokozo. O„quv dasturining sifatini 
ko„rsatadigan va maktablarda reyting uchun asos yaratadigan 
ko„rsatkichlar sifatida olingan ballar, ballar yoki foizlar. 

---