«Adabiyot» 5-sinflar uchun 20 yil Mavzu: adabiyot so‘z san’ati
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b)
Yüklə 1,83 Mb.
|
|
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: Yurtim, senga she’r bitdim bu kun, Qiyosingni topmadim aslo. Shoirlar bor, o‘z yurtin butun — Olam aro atagan tanho. Ular she’ri uchdi ko‘p yiroq, Qanotida kumush diyori. Bir o‘lka bor dunyoda biroq, Bitilmagan dostondir bori: Faqat ojiz qalamim manim, O‘zbekiston, Vatanim manim. Yurmasman hech behishtni izlab, Topolmasam chekmasman alam. O‘tirmasman ertaklar so‘zlab, Musallo deb yo‘nmasman qalam. Ko‘klamingdan olib sururni, Dovrug‘ soldi ustoz Olimjon, G‘afur G‘ulom tuygan g‘ururni Qilmoq mumkin dunyoga doston. Olis tarix qadamim manim, O‘zbekiston, Vatanim manim. Kechmishing bor chindan ham uzoq, Ilg‘ay olmas barchasin ko‘zim. Maqtamasman moziyni biroq, O‘tmishingni o‘ylayman bir zum. Zabtga olib keng Osiyoni, Bir zot chiqdi mag‘rur, davongir, Ikki asr yarim dunyoni Zir qaqshatdi ulug‘ jahongir. Deyman bu kun, u manim, manim, O‘zbekiston, Vatanim manim. Bobolardan so‘z ketsa zinhor, Bir kalom bor gap avvalida. Osmon ilmi tug‘ilgan ilk bor Ko‘ragoniy jadvallarida. Qotil qo‘li qilich soldi mast, Quyosh bo‘lib uchdi tilla bosh. Do‘stlar, ko‘kda yulduzlar emas, U Ulug‘bek ko‘zidagi yosh. Yerda qolgan, o, tanim manim, O‘zbekiston, vatanim manim Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Uyga vazifa. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv-tarbiya bo’yicha direktor o’rinbosari: ________________ «Adabiyot» 5-sinflar uchun «________»___________________20___ yil Mavzu: “O‘ZBEKISTON” QASIDASI HAQIDA Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) Yangi mavzu: Qasida hajman salmoqli, har biri 10 satrlik 14 banddan iborat. Jami – 140 satr. Banddagi toq va juft satrlar o‘zaro qofiyalanib keladi. Har bandning so‘nggi bayti bir-biri bilan qofiyalanadi. She’r g‘oyat muhim mavzuga – ona-Vatanimiz sha’niga bag‘ishlangan. Xo‘sh shoir Vatandek muqaddas mavzuni qanday yoritadi? Uning bu haqda aytadigan yangi gapi bormi? Birgalikda ko‘raylik. Mana, shoir yurti haqida she’r bitmoqchi. Uni dunyoning eng go‘zal maskanlariga qiyoslab ko‘rsatmoqchi. Yo‘q, unday joy yo‘q ekan. Hatto behishtni ham unga o‘xshatib bo‘lmaydi. Bu yurt – beqiyos. U – bitilmagan doston. Uni ta’rif qilmoqqa qalam ojizlik qiladi. Har bir band “O‘zbekiston, Vatanim manim!” degan g‘ururbaxsh satr bilan yakunlanadi. Shuni aytish kerakki, bu fikrlar 1968-yilda aytilgan edi. U paytlari “SSSR – bizning Vatanimiz!” degan soxta shior million-million insonlar ongiga singdirilgan edi. Abdulla Oripov shunday bir sharoitda “O‘zbekiston – Vatanim manim!” deb chiqdi. Bu jasorat edi. She’rni tahlil qilishda davom etamiz. Ha, bu yurtning o‘xshashi yo‘q. Ustoz Hamid Olimjon bu yurtning ko‘klamini qalamga olgan edi – dovrug‘I olamga yoyildi. Uning yurti shunchalar go‘zal, shunchalar sehrli. Tarixi-chi?! Tarixi ham sharaflarga burkangan tarixdir. Shoir yurtining kechmishiga nazar tashlaydi. Olis tarix qa’ridagi buyuk ajdodlarni ko‘radi. Ana, yarim dunyoni zabt etib, ulug‘ saltanat o‘rnatgan sohibqiron. Beriroqda, 1018 yulduzni aniqlab bergan, “osmon ilmi”ni yaratib ketgan nabirasi – Ulug‘bek. Shoir xayolidan asrlar “nuqs-u chiroyini ko‘z-ko‘z etib” o‘tadilar. Ana, muallif bir zot ustida to‘xtab qoldi. U – Beruniy! Ming yil oldingi kashfiyotlari bilan hali-hanuz dunyoni hayratga solib kelayotgan buyuk ajdodimiz. U Xristofor Kolumbdan salkam besh yuz yil oldin Amerika qit’asini bashorat qilgan edi. Hind okeani sohillarida uzoq tekshirishlar olib borib, bu suvlarning olis bir materikdan qaytishini taxmin etgan edi. Va bu Amerika bo‘lib chiqdi. Uning kashf etilishi shuhrati esa Kolumbga o‘tib ketdi. Shoirning Kolumbda alami borligi shundan. Vatan tarixida yana bir porloq siymo borki, uni chetlab o‘tib bo‘lmaydi. Bu – Navoiy. Bu ko‘hna dunyo juda ko‘p jahongirlarni ko‘rdi. Lekin so‘z mulkining jahongirlari kam keldilar. Alisher Navoiy dunyoni o‘z qalami bilan zabt etgan va dunyoni chamanzorga aylantirgan siymo edi. Bular bilan faxrlanmaslik mumkinmi?! Bu buyuk shaxsiyatlarning yaratuvchisi “baridan buyuk”, “baridan suyuk” xalqdir. Shoir keyingi bandlarda mana shu buyuk va suyuk ona xalqining timsolini yaratadi. Bunday buyuk farzandlarni jahonga yetkazib bergan, ularning shon-sharafini asrlardan asrlarga olib o‘tgan mana shu xalqdir. Uning birinchi fazilati farzandlariga bo‘lgan cheksiz mehridir. Shoir xalq tarixiga shu jihatdan bir nazar tashlaydi. Ko‘z oldimizda xalqimizning o‘tda kuymas, suvda cho‘kmas timsoli paydo bo‘ladi. Kimlar uning tepasiga ot o‘ynatib kelmadilar. Dovrug‘ingga hasad qilib Chingiz keldi. Seni dunyodan yo‘qotmoq qasdi bilan keldi. Jaloliddin samani bo‘lib, daryodan sakrab o‘tding, omon qolding. So‘ng inqilob keldi. U ham ofat edi. Chora istab faryod qilding. Shahidlarning qirmiz qonidan qora tunlaring alvon bo‘ldi. So‘ng fashist keldi. Yana qonlaring oqdi. Lekin sen o‘lmading, o‘chmading. Seni hech qanday dushman yo‘qota olmadi. Yondirib kultepaga aylantirilgan Vatan xarobalari ostidan har gal afsonaviy samandardek chiqib kelaverding. Shu tariqa Vatan va Millat tushunchasi bir-biriga o‘tib, bir-birini to‘ldirib boraveradi. Darhaqiqat, o‘zbek degani bu O‘zbekistondir, O‘zbekiston deganda esa o‘zbek ko‘z oldimizga keladi.
BAXS-MUNOZARA. “BIZ BAXTIYOR AVLODMIZ” Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi MATN YOZISH Uyga vazifa she’r yodlash Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. Ilmiy bo’lim mudiri: ________________ «Adabiyot» 5-sinflar uchun «________»___________________20___ yil IFODALI O’QISH MASHQI Darsning texnologik haritasi
Darsning texnik chizmasi:
Darsning borishi (reja): 1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi Darsning maqsadi: a) ta’limiy: Adabiyot fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish. b) tarbiyaviy: Adabiyot fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish. Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin) Dars jihozi: She’riy kitoblar, Foydalaniladigan adabiyotlar: A.Oripovning va “Saylanma”. E.Vohidovning “Saylanma” asarlari I. Darsning borishi: a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish Darsning rejasi: a) She’riy kitoblar bilan tanishtirish b) She’rlardan ifodali tarzda o’qish c) Baxru-bayt o’tkazish She’rlardan namunalar Yana bahor keldi. Yana olamda Ajib bir go‘zallik, ajib bir bayot. Men seni qutlayman shu ulug‘ damda, Ulug‘ yelkadoshim, muzaffar hayot! Tashbih axtarmangiz ushbu g‘azaldan, Naqd joyda nasiya ne kerak asli? Ayon bir xislating bordir azaldan, Seni atamishlar uyg‘onish fasli! Yellar ham uyg‘ondi ishqalab kaftin, Oftob ham yuksaldi — tik kelar quyosh. Togiar ham yuk tashlab ko‘tardi kiftin, Bezavol maysa ham silkitadi bosh. Tarnovlar bo‘g‘zida lola ham ko‘rkam, Terak uchlarida izg‘ir mavjudot. Hattoki tuyg‘usiz, chirik xazon ham Yashil po‘panakdan bog‘labdi qanot. Hovliqma jilg‘alar chopar beega, Qushlar qiy-chuviga to‘lmish dala, bog‘. Sening visolingdan quvonmay nega, Bahor, sog‘intirding axir ko‘p uzoq! Yaldo kechasiday rutubatli qish Soldi ruhimizga og‘ir bir surur. Sen kelding, uyg‘ondi yana sho‘x olqish, Yig‘lagan ko‘zlarga tushgan kabi nur. Ha, mangu zavollik bo‘lmas olamda To suyin socharkan abri naysonlar. Men sizni eslayman ammo shu damda, Manguga ko‘z yumgan aziz insonlar. Azaliy hukmini o‘qidi hayot, Necha bor samo ham ko‘mdi quyoshin. Iqboli sajdagoh bo‘lganlar, hayhot, O‘zlari tuproqqa qo‘ydilar boshin O‘n oykim, so‘nmishdir u tanish na’ra. Hamon firog‘ida fig‘on chekar Shosh. Bahor kelayotir, bosh ko‘tar, qara, O, surur kuychisi, dongdor zamondosh. Hamsuhbat bo‘lmadim (kim edim zotan), Tavob ham qilmadim gulshan makoning. Lekin she’r bahosi muxlisgadir tan, Qanday cheksiz edi ruhiy poyoning! Bugun-chi, ne kezar o‘tli qoningda! Evoh, unda na she’r, na may, na safo. Bu qanday muloqot? Ne hol? Yoningda Joy olmish o‘zga bir suyukli daho. Beqiyos edi u she’r lochini! Xayoli bamisli Ko‘ragoniydek. Gar tarix evrilsa, shuhrat tojini Unga kiygizardi Sulton Ulug‘bek.
Endi to‘lg‘azgandi cho‘kkan dovotin. Ketdi bir pok siymo, teran bir xayol, Qoldirib dunyoda hech o‘chmas otin. Baqo-yu bebaqo ayon buyuklik O‘tdi so‘nggi damda bosh egib quyi. Faqat bilganidan qolmas tiriklik, Mana, gulga cho‘mmish Chig‘atoy bo‘yi Bu sokin elda ham ivirsir bahor, O‘chgan xotiralar chirog‘in yoqib. Qarayman, qabrlar yastanmish qator, Ma’sum binafshadan sirg‘alar taqib Uyga vazifa She’rlardan yod olish Yüklə 1,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|