Adabiyoti universiteti

3-mavzu. Badiiy asar. Badiiy asar mavzusi 
 
Badiiy asar va ilmiy asar. Ijtimoiy hayot va badiiy asar. Xalq og‘zaki ijodi – 
badiiy adabiyot ibtidosi. Folklor namunalari va yozma adabiyot. Matn – asar asosi. 
Badiiy asar tarkibiy qismlari. Epik turga mansub asarlarning tuzilishi. Lirik (she’riy) 
turga oid asarlar tarkibining o‘ziga xosliklari. Drama turidagi asarlarning tarkibi. 
Mavzu – badiiy asarda e’tibor qaratilgan muayyan voqelik. Hayot voqeligi – badiiy 
asarlar uchun asosiy mavzu. Adabiyotdagi abadiy va davriy mavzular. Mavzuning 
yoritilishi. Badiiy asar uchun tarixiy voqelik va zamonaviy hayot muammolarining 
mavzu qilib olinishi.
 
 
4-mavzu. Badiiy asar kompozitsiyasi. Badiiy asar syujeti 

 
Badiiy asarda shakl va mazmun. Kompozitsiya – badiiy asar tarkibiy 
qismlarining o‘zaro bog‘liq joylashishi. Badiiy asar kompozitsiyasi va 
Лойиҳа

---

arxitektonikasi. Adabiy qahramon portreti. Peyzaj. She’riy asarlar kompozitsiyasi. 
Epik asarlar kompozitsiyasi. Sharq va G‘arb she’riyatining o‘ziga xos xususiyatlari. 
An’anaviy va modern asarlar kompozitsiyasi. Mumtoz drama, tragediya, 
komediyalar kompozitsiyasi. 
Syujet – qahramonlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni ifodalovchi, asar 
mazmunini tashkil etuvchi voqealarning muayyan tartibda joylashtirilishi. Fabula – 
biri-biri bilan uzviy bog‘liq hayotiy voqealar jamlamasi. Badiiy asarda syujetning 
o‘rni va ahamiyati. Hayot voqeligi – syujet asosi. Syujet tarkibiy qismlari: voqealar 
tuguni, voqealar rivoji, voqealar avj nuqtasi, voqealar echimi. Syujetda badiiy 
to‘qima. Sayyor syujetlar. Xronikal syujetli asarlar. Ko‘p tarmoqli syujetli asarlar. 
Epik, lirik asarlarda syujet. Drama turiga mansub asarlarda syujet.
 
5-mavzu. Badiiylik – adabiyotning asosiy xususiyati. Badiiy asar tili
 
Badiiylik – san’at asosi. Tabiatdagi go‘zallik va san’atdagi go‘zallik. Badiiy 
adabiyotda hayot voqeligi va inson obrazi so‘z orqali nafis tasvirlanishi. Badiiylik 
– asar mazmuni va shaklining mutanosibligi, uslubining ravonligi, 
komponentlarining o‘zaro uyg‘un kelishi, tilining jozibadorligi kabi omillar 
jamlamasi. So‘z – adabiyotning asosiy quroli. Badiiy asar matnida so‘z. Badiiylik 
– obrazlilik. Obraz, obrazlilik, ramz, majoz. Badiiylik – ijodkor mahorati mezoni. 
Badiiylikning epik, lirik asarlarda namoyon bo‘lishi. Drama turidagi asarlarda 
badiiylikning aks etishi. Badiiy asar tili va ilmiy asar tili. Obrazlilik – badiiy asar 
tili asosi. Badiiy san’atlar: ma’naviy, lafziy san’atlar. Muallif nutqi. Qahramon 
nutqi: dialog va monolog. Personajlar portreti tasviri.