Adabiyotshunoslik nazariyasi
Yüklə 390,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tuzuvchi: G.Ernazarova Kafedra mudiri Sh.Hasanov
|
245.“… muayyan bir predmet, hodisani aniq tasawur qilish uchun uni boshqa tanish bo'lgan predmet, hodisalarga solishtirishdir. O'xshatishlar «dek», «day», «larcha», «o'xshash», «xuddi», www.ziyouz.com kutubxonasi «simon», «deganda», «tahlit», «yang'lig'», «misli», «go‘yo» kabi qo‘shimchalar, leksik vositalar, ko‘makchilar yordamida yaraladi”. Bu fikr qaysi san’at haqida? 43
+O’xshatish -Sifatlash -Tazod
-Talmeh 246.“Bo‘ying sarvu sanubardek, beling qil, Vafo qilgan kishilarga vafo qil”. Bu yerda qaysi san’at qo’llanilgan? +Litota
-Sifatlash -O’xshatish -Tashbeh
247.“Aruziy barmoqni To‘pori, deydi. Sen pastsan, men sendan — Yuqori, deydi. Barmoq uni ko hna — Xarobasan, der, Arobasan, der, Parvozlar asrida”. She’r muallifini belgilang. +Erkin Vohidov -Abdulla Oripov -Muhammad Yusuf -Usmon Azim 248. B.Valixo’jayev, V.Abdulloyev, N.Mallayev kabi olimlarning qaysi sohadagi xizmatlari kattadir? O‘zbek adabiyoti tarixida. O‘zbek adabiy tanqidida. Adabiyot bibliografiyasini yaratishda. Tekstologiya fanida.
249.Bugungi o’zbek adabiyotida modernizm yo’nalishida ijod qilayotgan adiblarni belgilang. +N.Eshonqul, X.Do’stmuhammad
-Salomat Vafo, Sh.Xolmirzayev -N.Eshonqul, E.Vohidov -T.Rustamov, E.Vohidov
250. Badiiy asarning mazmuni deganda nimani tushunasiz? +Badiiy asarda aks ettirilgan hayot parchasi. -Badiiy asardagi til, syujet, kompozitsiya. -Ijtimoiy turmush muammolari. -Yozuvchining turmush tajribasi.
251.Badiiy asarning shakliga qaysi komponentlar kiradi? +Sujet, kompozitsiya, badiiy til, tur, janr va sh.k. 44
-Milliy kolorit, milliy joziba, o‘ziga xoslik -Badiiy asarning g’oyaviyligi -Hayot haqiqatini o‘zida ifodalagan mazmun
252.Badiiy аdabiyotning asosiy elementlarini sanab o’ting +Badiiy asardagi til, mavzu, syujet -Yozuvchining tur-mush tajribasi -Erk va baxt uchun kurashga chorlash -Ijtimoiy turmush muammolari
253.«Abadiy» deb nom olgan mavzularni toping? +O’lim, muhabbat, rashk, qasos -Kollektivlashtirish va gumanizm -Yuksak onglilik va ommaviy qahramonlik -Istiqlol va mustaqillik uchun kurash
254.Har qanday asarning ijtimoiy ahamiyati qaysi asosiy mezon bilan o’lchanadi? +G’oyaviylik bilan -Talant bilan -Tendensiya bilan -Xalqchillik bilan
255.Modernizm yo’nalishida hazirgi adabiy jarayonda ijod etayotgan ijodkorlarni toping? +Faxriyor, Go’zal begim, Bahrom Ro’zimuhammad. -Odil Yoqubov, Omon Muxtor, Oydiniso. -Sirojiddin Sayyid, Jumaniyoz Jabbarov, Rauf Parfi, -Usmon Azim, Shavkat Rahmon, Salim Ashur.
256.Modernizm atamasining lug’avy ma’nosini toping? +Fransuzcha so’zdan olingan bo’lib eng yangi, zamonaviy ma’nolarini beradi. -Inglizcha so’zdan olingan bo’lib eskilik ma’nosini beradi. -Lotincha so’zdan olingan bo’lib kurash ma’nosini beradi. -Rucha so’zdan olingan bo’lin golib bo’lish ma’nosini ifodalaydi.
257.Jahon adabiyotidagi modern ijodkorlar kimlar? +Z.Freyd, U.J.Joyes, A.Bergson. -U.Joyes, Kant, P.Qodirov. -U.Sheksper, Bakachcho, l.Tolistoy. 45
-A.P.Chexov, Aliksey Tolistoy, M.Gorkiy.
258.XX asr boshlarida qaysi ijodkor “bir xil, bir xil… ko’ngil yangilik qidiradur” mulohazalari qaysi ijodkorga tegishli. +A.Sulaymon o’g’li Cho’lponga. -A.Fitratga. -Usmon Nosirga. -Abdulla Qodiriyga
259.O’zbek adabiyatining qaysi davri “Yangi o’zbek adabiyoti” deb yuritildi? +XXasr adabiyoti -XXI asr adabiyoti -XIX asr adabiyoti. -XV asr adabiyoti.
260.Inson tafakkuridagi evrilishlarni, yangicha talqinlarni qaysi ijodkorlar yaratgan asarlarda ko’rish mumkin va bu asarlar modern asarlari deyiladimi? +Nazar Eshonqulning “Bahouddinning iti”, Isajon Sultonning “Suvdagi kosa”, Ulug’bek Hamdamning “Bir payola suv” asarlarini kiritish mumkin. -Nazar Eshonqulning “Maymun etaklagan odam”, Pirimqul Qodirovning “Ona lochin vidosi” asarlari. -Shukur Xolmirzayevning “Qishda bodom guladi”, Odil Yoqubovning “Ulug’bek xazinasi” asarlari. -Muhammad alining “Ulug’ saltanat”, Faxriyorning “Ayolg’u” sheriy to’plamini kiritish mumkin.
261.Qissa janri biografik elementlarni qamrab olishini o’zbek adabiyotida kimlarning ijodida ko’rish mumkin?{ +G’.G’ulom, Oybek, A.Qahhor -M.M.Do’st, P.Qodirov -O’.Hoshimov, X.Do’stmuhammad -B.Qobul, X.Sulton.
262.«Zulmat ichra nur» qissasi qanday mavzuda yaratilgan? +tarixiy -zamonaviy -fantastik -ilmiy
46
263.XX asrning 30-60-yillarida yaratilgan qissalar qanday nom bilan atalgan? +Povest
-Hikoya -Rivoya
-Masal
264.T.Murod qissalari keltirilgan qatorni belgilang? +«Yulduzlar mangu yonadi», «Ot kishnagan oqshom» -“Buxoroning jin ko’chalari”, “Befarzand Ochildiboy” -“Do’xtir Muhammadyor”, «Oydinda yurgan odamlar» -“Shum bola”. «Momo Yer qo’shig’i».
265.Quyidagi qaysi atama qissa atamasi bilan yonma-yon ishlatildi? +Povest -Hikoya
-Rivoya -Masal
266.Povest janri qaysi millat adabiyotiga tegishli? +rus adabiyotiga -turk adabiyotiga -ingliz adabiyotiga -o’zbek adabiyotiga
267.Realistik qissaning o’ziga xos xususiyatlari to’g’ri keltirilgan qatorni ko’rsating. +syujet rivojining bir tarmoqli bo’lishi, diqqat-e’tiborning eng asosiy va muhim masalaga qaratilishi -syujet chizig’ining ko’p tarmoqliligi -qistirma epizod va afsonalardan iboratligi -syujet rivojida tugunning yo’qligi.
268.“Povestvovaniye” so’zi nima ma’noni anglatadi? +hikoya qilib berish, aytib berish -so’ylash, bayon qilish -rivoyat o’qish, afsona aytish -javoblarning barchasi to’g’ri.
47
269.“Qissa” atamasi zamonaviy o’zbek adabiyotshunosligida qachondan muqimlashdi? +mustaqillikdan so’ng -XVII asrda -XX asrning 20-yillarida -XX asrning 50-yillarida.
270.Qissa janriga xos yetakchi xususiyat shuki… +u qahramonning sarguzashtlariga asoslanadi, qahramon hayotining muayyan davrlari tasvirlanadi -qahramon umri boshdan-oxir yoritiladi -bir nechta qahramon umri asos qilib olinadi -qissada qahramonning bo’lishi shart emas.
271.An’anaviy qissalarda nimalar romantik ideal miqyosida aks ettiriladi? +ko’proq sevgi sarguzashtlari,ishqiy mojarolar va mamlakat mudofaasi kabi mavzular -do’stlik va birodarlik tuyg’ulari -yaqin-qarindoshlik munosabatlari -romantik ideal bo’lishi shart emas.
272.O’zbek nasrida realistik qissalar qachon vujudga keldi? +XX asrning birinchi choragidan boshlab -XX asrning ikkinchi choragidan boshlab -XX asrning uchinchi choragidan boshlab -XXI asr boshlarida.
273.Mahmud Koshg’ariyning “Devonu lug’otit turk” asarida qissaning qadimiy nomi nima deb atalgan? +etuk
-otkunch -sov
-doston
274. Noshirlikning tijoriy tomoni bilan bog’liq holda yuzaga kelgan termin, katta tirajda chop etilgan va tez tarqalib ketgan, tijoriy nuqtai nazardan muvaffaqiyat qozongan kitob qanday nomlanadi? +Bestseller -Belletristika -Bibliografiya -Bahr
48
275. lirik kechinmani voqeaning ixcham tasviri asosida ifodalovchi she’rlar, zamonaviy she’riyatda keng tarqalgan janr qanday nomlanadi? +Voqeaband lirika -Sonet
-To’rtlik -Ballada
276.Giperbola nima? +tasvirlanayotgan narsa yoki hodisaning u yoki bu jihatini o‘ta bo‘rttirish, kattalashtirish asosiga qurilgan badiiy usul, stilistik figura. - qadimgi yunon adabiyotida ilohlarni ulug’lash, maqtash uchun kuylangan qo‘shiq. -ispan shoiri L.de Gongora-i-Argote (1561 – 1627) nomi bilan bog’liq holda ispan va portugal tillaridagi adabiyotlarda yuzaga kelgan barokko doirasidagi oqim. - To’g’ri javob berilmgan.
277. Kompozision jihatdan nisbiy mustaqillikka ega ikki asardan tashkil topgan asar qanday nomlanadi? + Dilogiya -Trilogiya -Tetrologiya -Pentologiya
278. Doston janri to’g’risidagi qaysi hukm to’g’ri? +Barcha hukmlar to’g’ri. -turkiy xalqlar og’zaki ijodidagi epik janr. -Xalq og’zaki ijodidagi dostonlarlar voqeaband syujet asosiga qurilgan yirik hajmli asarlar bo‘lib, ular baxshi (oqin, jirov, manaschi)lar tomonidan musiqa (do‘mbira, qo‘biz va b.) jo‘rligida ijro qilingan, og’izdan-og’izga o‘tib bizgacha etib kelgan. -mumtoz adabiyotimizdagi yirik hajmli, odatda, masnaviy shaklida va aruzning ma’lum bir vaznida yoziluvchi she’riy asar.
279. Muayyan ijtimoiy qatlam, kichik guruhga xos “sheva”, umumxalq tilidan farqlanib, asosan, shu “sheva” vakillariga tushunarli bo‘lgan so’zlar qanday nomlanadi? +jargonlar -varavarizmlar -vulgar so’zlar -to’g’ri javob berilmagan.
280. Ijroviy lirika to’g’risidagi qaysi fikr not’g’ri? 49
+noto’g’ri fikr berilmagan. -lirikaning sub’ektiv shakllantirilishiga ko‘ra farqlanuvchi ko‘rinishlaridan biri, lirik kechinma o‘zga shaxs tilidan ifoda etiluvchi she’r. -Ijroviy lirikada shoir go‘yo o‘zga shaxsga evriladi, uning “roli”ni ijro qiladi, natijada qahramon lirik kechinmaning yagona sub’ekti bo‘lib qoladi. - Ijroviy lirikaning ildizlari kurtak holida xalq og’zaki ijodida (mas., kelin tilidan, etim tilidan, ho‘kiz tilidan), mumtoz she’riyatimizda kuzatilsa-da, uning keng ommalashishi XX asrga to‘g’ri keladi.
281. Kolliziya terminini fanga kim kiritgan? + Gegel -Aristotel -Farobiy -Izzat Sulton
282.Badiiy asarda tasvirlangan voqea asosida yotuvchi personajlar orasidagi to‘qnashuvlar, ziddiyatlar qanday nomlanadi? +Kolliziya -Konflikt -Ilmga Gegel tomonidan kiritilgan K. termini adabiyotshunoslikda ba’zan konfliktning sinonimi sifatida qo‘llanadi. -To’g’ri javob berilmagan.
283. Lakonizm nima? +fikrni ixcham shaklda, lo‘nda va aniq ifodalash. -so‘zning odatiy ma’nosidan o‘zga ma’noda qo‘llanishi, muayyan badiiy-estetik maqsadni ko‘zlagan holda voqe bo‘luvchi semantik sathdagi normadan og’ish. - dramatik asarning eng kichik tarkibiy qismi. - XVII asrdan XIX asr boshlariga qadar Evropa san’atida kuzatilgan estetik hodisa, shu davr adabiy jarayonida etakchi mavqe tutgan adabiy yo‘nalish.
284. Tradisiya nima? +adabiy an’ana -ko’chim -yangilik - varaq, sahifa
285.Genetik yondashish… +badiiy asarning yuzaga kelish jarayoni, variantlari, asarning yozilishiga turtki bo‘lgan sabab, aynan yoxud bu badiiy shaklga solinganining boisi singari holatlar yoritilishiga e’tibor ko‘proq qaratiladi.
50
-tahlil qilinayotgan asar muallifi bilan o‘zga adiblar orasidagi ijodiy vorislik, mazkur adib ijodiga ta’sir ko‘rsatgan yozuvchilar ijodidagi tipologik umumiylikka diqqatni qaratish. -o‘rganilayotgan badiiy asar yaratilgan davr kishilar ongiga qanday ta’sir ko‘rsatdi, badiiy tafakkurda qanday yangilik yuz berdi kabi masalalarga e’tiborning kuchayishi. -adabiy tanqid, tanqidchilik - adabiy faoliyat turi, badiiy asarni, shuningdek, bu asarda aks ettirilgan hayot hodisalarini taqlil va talqin etish.
286. “... adabiy meros namunalarining teatr, kino, musiqa va tasviriy san’atdagi yangi talqini masalalari bilan ham qiziqib, o’z e’tiborini ko’pincha shu asarlarning hozirgi zamon uchun ahamiyatli tomonlariga qaratadi”. Nuqtalar o’rniga mos so’zni belgilang. +Tanqid -Adabiyot -Tahlil -Talqin
287.«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» asari kimning qalamiga mansub? +Murod Abdullayevning -Sherali Turdiyevning -Umarali Normatovning -Jumaniyoz Meliqulovning
288.“Istiqlol davri o‘zbek publisistikasi karvonboshlaridan biri … hisoblanadi. Uning rang-barang mavzudagi publisistik maqolalari janr ravnaqiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. Uning «Dehqonboy boy bo’lsa...» (2006 yil, 17 noyabr. 2-bet, 46-son // O’zAS) maqolasida Zangiota tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi xitoylik mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi issiqxonalarda yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan nok, olma daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan”. Ushbu fikrlar kim haqida ekanligini toping. +Murod Abdullayevning -Sherali Turdiyevning -Umarali Normatovning -Jumaniyoz Meliqulovning
289.Jurnalist Jumaniyoz Meliqulov o‘zining «Importlashayotgan ong yoxud globallashayotgan dunyo muammolari» nomli maqolasida nimani yoritadi? 51
+respublikamizga xilma-xil vositalar orqali dunyo madaniyatining kirib kelayotganligini yoritgan. Muallif ilg‘or ilm-fan, zamonaviy texnologiyalar, g‘oyalar va qarashlar bilan birga jamiyatimizga milliy zamindan uzoq bo‘lgan zararli axloq «eksport» qilinayotganligidan kuyunib fikr yuritadi. -respublikamiz viloyatlari va poytaxtimizdagi yo’llarning ravonligini ta’minlash uchun olib borilayotgan bunyodkorlik ishlari haqida to’xtalib, zamonaviy shaharlarni tutashtiruvchi zamonaviy yo‘llar yo‘l madaniyatini egallagan zamonaviy qiyofadagi aholi uchun ekanligini ta’kidlaydi. -ta’qib va quvg’inlar ostida yashagan urgutlik ulamo va olim Qutbiddin domla Muhiddinovning hayoti va faoliyatiga oid qiziqarli mulohazalar, faktik ma’lumotlar beradi.
-Zangiota tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi xitoylik mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi issiqxonalarda yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan nok, olma daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan bo’lib, ilg’or texnologiyalar asosida unumdorlikka intilgan xo‘jalik a’zolarining samarali mehnati, izlanishlari ostida ezgu niyat: dehqoni boy yurtning xalqini farovon etish maqsadi yotganligi ochib berilgan.
290.Zangiota tumanidagi «Turkiston» jamoa xo’jaligi hududidagi xitoylik mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan uch gektar maydondagi issiqxonalarda yetishtirilgan bodring, pomidorlardan tashqari Xitoydan keltirilgan nok, olma daraxtlar ham o‘stirilayotganligi haqidagi kuzatishlari yoritilgan bo’lib, ilg’or texnologiyalar asosida unumdorlikka intilgan xo‘jalik a’zolarining samarali mehnati, izlanishlari ostida ezgu niyat: dehqoni boy yurtning xalqini farovon etish maqsadi yotganligi qaysi maqolada ochib berilgan? +«Dehqonboy boy bo’lsa...» -«Yo’l madaniyati» -«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» -«Qutbiddin domla qismati»
291.«Ulug‘ Temurga alla aytgan yurt» maqolasi qanda munosabat bilan yoziladi? +Nasaf shahrining 27 yillik to‘yi munosabati bilan -Mustaqilligiomzning 25 yilligi munosabati bilan -Amir Temur 660 yillik yubileysi munosabati bilan -Hech qanday munosabat bilan yozilmagan
292.Keyingi yillar she’riyatidagi tasvir usullari nimalardan iborat? +Sof badiiylik, ramiz, majoz, turfa xil tasvir usullarining etakchilik qilishi va she’riyatdagi rang-baranglik. 52
-An’analarga sodiq qolish va ma’lum tizimni madh etish jarayoni etakchilik qilmoqda. -Barcha ijodkorlar hayotni bezamasdan borlig’isha talqin etish an’anasini izchillik bilan davom ettirish kuzatiladi. -Metaforalardan foydalanmaslik an’anasini o’z ifodasini topmoqdaki, bu esa shal bir xilligini yuksaltirdi.
293.Keyingi yillar she’riyatida olamni yangicha his etish deganda nimalar nazarda tutilmoqda. +Insoni, uning botiniy olamidagi ziddiyatlar, munosabatlarning turli noan’anaviy talqinda ifodalsh, biror shoirninina emas, hatto o’zini ham takkrorlamaslik talqini. -Majud an’analar qobig’ida yangicha qarashlarni talqin etish jarayoni. -Tarixiy-an’analarning etakchilik qilish tamoyillarini tushunish mumkin. -Faqat modernistik talqinlar ifodasini namoyon etishga bo’lgan harakatninmg etakchilik qilishini tushnish mumkin.
294.Keyingi yillar she’riyatidagi mavjud etakchi tamoyillarning o’ziga xosligini izohlang? +Yangicha obrazlar, kutilmagan ramziy obrazlar, qochirmalar, parodokslar, serma’no talqin xususiyatlarining tasvirdagi mavjudligi. -Qiyosiy-tipologik usulda she’rlarni yaratishga bo’lgan urinishlarni tushinish mumkin. -Hayotni borlig’icha tqlqin etish emas, balki shifirlar asosida asar yratmaslikni. -Jamiyat va insonni anglab-anglamasdan tuyg’ularni tasvirlash jarayonini.
295.“Arvohning dastxatini ko’rdim, Qoqilib yiqildim bir bo’lak tushga” – misralarida ijodkor nima demoqchi? +Hayotning o’tkinchiligini, bashafqatsizligini, tush esa o’limning haqligini ifodalashga intilib, o’zlikni, borliqni teranroq anglashni. -Ramzlar hayotni maroqli ekanligini, yasha doimiyligini. -Shoir ramz orqali nimalarnidir bayon etishga intilgan/ -Mavjudlik qonuniyati doimiy ekanligini.
296.B.Ro’zimuhammad “Soyalar suhbati” she’rida qanday tasvirlarndan unumli foydalangan? +badiy detal va ramzlardan unumli foydalangan. -Raellikdan unumli foydalangan. -Ramz mavjudmaslikni anglatishga intilgan -Hayotni teranroq anglshga chaqirganligini kuzatish mumkin.
297.Badiiy psixologizimning qanday prinsiplari mavjud? 53
=Barcha javoblar to’g’ri. ~Dinamik, analitik. ~Tipologik. ~Sintetik.
298.Obrazlar olamini qanday M.Alining "Sarbadorlar", B.Ahmedovning "Amir Temur", M.Karimning "Mohlaroyim", M.Qoriyevning "Ibn Sino" singari asarlari qabda roman hisoblanadi? +Tarixiy -Ishqiy
-Zamonaviy -To’g’ri javob yo’q
299.Yozuvchi tarixiy roman yozish uchun... +qalamga olinayotgan davrni chuqur o‘rganishi, tarixiy haqiqatga to’la amal qilishi, ayni paytda tarixiy shaxslar hamda voqealarning zamonaviy ruhini aniqlab olishi va haqqoniy tasvirlashi lozim. -roman janri rivojida yuz bergan jiddiy yangilanish belgilariga amal qilishi lozim -voqealarning tinishi, saragi sarakka, puchagi puchakka ajralishi, voqelik ustida jiddiy mulohaza yuritish kerak -tarixni bilishi shart emas.
300."Amir Temur" nomli tarixiy-xronologik romanining muallifi. +B.Ahmedov -M.Ali -M.Qorayev -P.Qodirov
Tuzuvchi: G.Ernazarova Kafedra mudiri Sh.Hasanov 54
55
56
Yüklə 390,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|