Agrokimyo kirish


I I bob. O’SIMLIKLARNING KIMYOVIY



Yüklə 0,73 Mb.
səhifə4/123
tarix27.12.2023
ölçüsü0,73 Mb.
#199744
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   123
Agrokimyo kirish-fayllar.org

I I bob. O’SIMLIKLARNING KIMYOVIY

TARKIBI VA OZIQLANISHI


    1. O’SIMLIKLARNING MINERAL KIMYOVIY


TARKIBI

  1. O’simliklarning quruq moddasi deganda, ular tarkibidagi mineral va organik moddalar yig’indisi tushuniladi.




Ayrim ekinlar tarkibidagi suv va quruq moddalarning

nisbati, % (A.V. Peterburgskiy) (2.1.1– jadval)


Ekin va uning tana qismi


Suv


Quruq modda

Zig’ir va kungaboqar urug’i


G’alla enkinlarining doni
Qand lavlagining ildizi, mevasi va
kartoshka tuganaklari
Ekinlarning ko’kmassasi
Sabzi, osh lavlagi, piyozboshi
Karam, sholg’om, lurneps
Pomidor va bodring


7─10
12─15


75─80
80─85
86─91

90─93
94─96


90─93
85─88

20─25
15─20

9─14
7─10

4─6



  1. Suvdagi yuqori solishtirma issiqlik sig’imi va har qanday haroratda ham bug’lanish xususiyati o’simliklarning qizib (kuyib) ketishidan saqlaydi.




  2. Quruq moddalar. O’simliklar tanasida quruq moddalarning to’planishi atmosferadan karbonat angidrid gazining yutilishi va ildiz tizimi tomonidan tuproqdagi mineral tuzlarning o’zlashtirilishi hisobiga sodir bo’ladi.
  3. Qishloq xo’jalik ekinlari tarkibidagi quruq moddaning 42—45% i uglerod, 40—42% i kislorod, 6—7% i vodorod hissasiga to’g’ri kelib, ularning yig’indisi 90—94% ga tengdir. Azot va boshqa elementlarning yig’indisi atigi 6—10% ni tashkil qiladi.


  4. Uglevodlar, yog’lar va boshqa azotsiz organik birikmalar uchta elementdan — uglerod, kislorod va vodoroddan tuzilgan, oqsil hamda boshqa azotli organik birikmalar tarkibida esa azot ham uchraydi. Mazkur to’rtta element — organogen elementlar deb ataladi va o’simliklar quruq moddasining taxminan 95% ga yaqini ular hissasiga to’g’ri keladi.


  5. O’simliklar tanasida uchraydigan barcha elementlar o’simlik hayotida tutgan o’rni va miqdoriga ko’ra uchta guruhga ajratiladi. Uglerod, kislorod, vodorod, azot, fosfor, kaliy, kalsiy, magniy, oltingugurt va temir kabi elementlar o’simliklarning me’yorida o’sibrivojlanishi uchun o’ta zamr hisoblanadi. Ularning miqdori, odatda, o’simlik tanasining 0,01% idan toki bir necha o’n foizini tashkil qiladi va makroelementlar deb yuritiladi. Marganes, bor, molibden, mis, rux, kobalt, yod, vannadiy kabi elementlar o’simliklar tarkibida ancha kam (10─3─10─6%) miqdorda uchraydi, o’simliklar tanasida sodir bo’ladigan asosiy biokimyoviy va fiziologik jarayonlar uchun muhim ahamiyatga egadir. Bu elementlar mikroelement deb nomlanadi. O’simlik tanasining juda ham kichik qismini (10-6—10 -12 %) tashkil etadigan rubidiy, seziy, selen, kadmiy, kumush, simob va boshqa elementlar ham o’ziga yarasha ahamiyat kasb etadi va ular ultramikroelementlar deyiladi.


  6. O’simliklar yondirilganda natriy, magniy, fosfor, oltingugurt, kaliy, kalsiy, temir, bor, marganes va boshqa elementlar kul tarkibida qolishi sababli ular kul elementlar degan nomni olgan.






Yüklə 0,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   123




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin