Al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

NAZARIY QISM

1. Budilnik dasturi haqida umumiy ma’lumot

Ushbu kurs ishi Budilnik dasturini yaratishga qaratilgan bo`lib, bu dasturning vazifasi vaqtni belgilash yoki biror narsani eslatishni amalga oshirish hisoblanadi.
Ushbu dasturiy vositani ishlab chiqishda o’ziga hos talablar mavjud. Bu talablar quyida sanab o’tiladi.
Dasturiy vositani ishlab chiqish uchun masalaning qo’yilishi haqida yoritib beramiz.
Dastur kompleksi quyidagi vazifalarni bajarishi talab etiladi.

• 
  Eslatmalarni amalga oshirish;
  
• 
  Vaqtni soat bo’yicha to’g’rilash
  
• 
  Vaqtni sekund, minut, soatlarda belgilash;
  

Budilnik qadim zamonlardan beri keng foydalanib kelinayotgan dastur hisoblanadi. Budilnik dasturini bir necha xil vazifada ishlatish mumkin:
1.Uyg’otgich 2.Eslatma
Biz asosan bundan uyg’otgich sifatida foydalanamiz. Qadim zamonlarda ham vaqtni belgilash uchun qum soatlardan foydalanishgan. Bu qum soatlari turli xil bo’lgan. Masalan, bir daqiqalik, ikki daqiqalik, bir soatlik va shunga o’xshagan turlari bo’lgan. U paytlarda hozirgidek budilniklar bo’lmaganligi tufayli shunga o’xshash soatlardan foydalanishganlar. Ilm-fan, texnika rivojlangani sayin zamonaviy soatlar ishlab chiqarila boshladi. Bu zamonaviy soatlarning deyarli hammasida budilnik mavjud. Chunki hozirgi ishlab chiqarilayotgan soatlarning budilniklari foydalanishga judayam qulay va oson hisoblanadi. Shuning uchun ham bunaqangi soatlarga hozirda talab tobora oshib bormoqda. Budilnik qadimgi
Xitoyda quyosh va linza va sekin yonuvchan tayoqchadan foydalanib qo’llanilgan.

Qadimgi Yunonistonda qurilmaga o’xshash suv soatlardan foydalanilgan.Mexanik soatlar sanoat inqilobi davrida 1787-yilda Amerikalik Levi Xatchins tomonidan qurilgan mexanizm faqat soat 4:00 da jiringlar edi.1847-yili esa Fransiyalik olim Antonie Radek tomonidan yaratilgan qurilma har qanday vaqtda ham jiringlar edi va u budilnik loyihasi uchun patent oldi.1908-yilda esa bu qurilmadan Londondagi Big Ben soatida qo’llash taklifi bilan chiqdilar. Bundan keyin esa elektron budilniklar ixtiro qilana boshlandi bu esa mexanik soatlarni butkul sindirish arafasida edi. Elektron budilniklarning afzal jihatlari mexanik soatlargidek

12 soatdan jiringlamay 24 soat ichida xohlagan soatda minut sekundigacha to’g’rilash mumkin edi. Bu esa insonlarda qulaylik tug’dirdi. Qiziqarli ma’lumot: Sensorwake dasturchilari uyqudan uyg’otishning noodatiy yo’lini taklif qildi. Ularning taklifiga ko’ra, endilikda ertalablari uyg’onish uchun qattiq tovush
talab etilmaydi. Yangi budilnik okeanlar, jungli o’rmonlari, kofe, shokolad, yalpiz yoki hatto dollarning o’tkir hidini taratish orqali uyg’otadi.
Budilnikdagi kukunlar hidi hech qanday kimyoviy reaksiyaga olib kelmaydi. Agar hid 3 daqiqa ichida uyg’ota olmasa, budilnik ovoz chiqara boshlaydi. Bunday budilnik kartrij orqali ishlaydi.
Leonardo da Vinchi ixtiro qilgan budilnik uxlayotgan odamning oyoqlarini qitiqlab uyg’otgan ekan.

2.