Algoritmik tillar va dasturlash. Ma’ruza mashg’ulotlari uchun o’quv qo’llanma. X. E. Xolmirzayev, M. N. Ikromova, M. M. Bahromova Annotatsiya

6-Ma`ruza: Shart operatorlari.

Reja:

1. 
   if-else konstruksiyasi(if operatori).
   
2. 
   switch-case konstruksiyasi
   
3. 
   Qisqa shartli(ternar) operator.
   

Tayanch so’z va iboralar: shart, if operatori, if-else konstruksiyasi, switch-case konstruksiyasi, ternar operator
6.1. if-else konstruksiyasi(if operatori).
Tarmoqlanuvchi jarayonlar hisoblash jarayonini biror shartga ko‘ra ikki tomonga tarmoqlanishini ta’minlaydi. Tarmoqlanuvchi jarayonning strukturali sxemasi bizlarga blok-sxemalardan tanish (6.1-rasm).

6.1-rasm. Tarmoqlanuvchi jarayonning strukturali sxemasi
Tarmoqlanuvchi jarayonlarni hisoblash operatorlaridan biri bu if-operatoridir.
Sintaksisi:
If(shart)
{1-blok. agar shart bajarilsa bajariluvchi operator(lar);}
[else]
{2-blok. agar shart bajarilmasa bajariluvchi operator(lar);}
Bunda birinchi navbatda shart o‘rnida qo‘llaniluvchi mantiqiy ifoda tekshiriladi. Agar ushbu shart bajarilsa, 1 blokdagi operator(lar) bajariladi, aks holda 2 blokdagi operatorlar bajariladi. If operatorining o‘zi yetarli bo‘lsa, else – qismi yozilmasligi ham mumkin.
Agar shart bajarilganda yoki bajarilmaganda bajariluvchi opertor bitta bo‘lsa, blok qavslari{}ni ishlatmasa ham bo‘ladi.
Masalan:
...
int i=16;//
if (i>10) // Agar i 10 dan katta bo‘lsa
--i; //i=i-1
else //Aks xolda
i++ // i=i+1
...

Agar shart tekshirilayotgan o‘zgaruvchi(yoki o‘zgarmas) sonli tip bo‘lsa, va uni 0 dan farqliligi tekshirilsa, u xolda quyidagicha yozish mumkin.
...
if (i) // Agar i<>0 bo‘lsa
i++; //i=i+1
else //Aks xolda
i-- // i=i-1
...
Agar tekshiriluvchi shartning inkori bajarilish lozim bo‘lsa, quyidagicha yoziladi:
...
if !(i>10) // Agar i 10 dan katta bo‘lmasa
i--; //i=i-1
else //Aks xolda
i++ // i=i+1
...
Agar tekshiriluvchi shartlar bir nechta bo‘lsa, ularni mantiqiy shartli amallar bilan bir-biriga bog‘lash lozim. Masalan:
...
if(a && (a>d || a==0))
b++;
else{ b*=a; a=0; }
...

Nishonga otilgan o‘qlar bo‘yicha to‘plangan ochkolarni ularning kordinatasiga nisbatan hisoblash dasturini ko‘rib chiqaylik(6.1.2-rasm).

6.2-rasm. Nishon

//X – Nishonga tekkan o‘qning x kordinatasi

//Y - Nishonga tekkan o‘qning y kordinatasi
using System;
namespace ConsoleApplication1
{ class Class1
{ static void Main()
{
Console.WriteLine("X – Nishonga tekkan o‘qning x kordinatasi");
Console.WriteLine("Y – Nishonga tekkan o‘qning y kordinatasi");
Console.WriteLine( " x ni kiriting:" );
double x = Convert.ToDouble(Console.ReadLine() );

Console.WriteLine( " y ni kiriting:" );

double y = double.Parse( Console.ReadLine() );

int kol = 0;

if ( x * x + y * y < 1 ) kol = 2;
else if ( x * x + y * y < 4 ) kol = 1;
Console.WriteLine( "Rezultat = {0} ochko", kol );
}
}
}