Algoritmik tillar va dasturlash. Ma’ruza mashg’ulotlari uchun o’quv qo’llanma. X. E. Xolmirzayev, M. N. Ikromova, M. M. Bahromova Annotatsiya

Listing 8.4. Ikki o'lchovli massivda bir hil bolgan nechta elementlari bolsa sonini toping va ularni massiv tarkibida yoq bolgan sonlar bilan almashtirish.
O’zlashtirish uchun savollar

1. 
   Massiv deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Massivning qanday turlari bor?
   
3. 
   Pog`onasimon massiv deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Pog`onasimon massivni ikki o`lchamli massiv deyish mumkin?
   
5. 
   Tasodifiy sonlar generatori deganda nimani tushunasiz?
   

9-Ma`ruza: Satrlar.

Reja:

1. 
   Belgili kattaliklar bilan ishlash
   
2. 
   Satrli kattalik(matn)lar bilan ishlash.
   
3. 
   System.String bazaviy sinfi
   

Tayanch so’z va iboralar: Belgili kattalik, satrli kattalik, System.Char sinfi, System.String sinfi, IsDigit metodi, IsLetter metodi


9.1. Belgili kattaliklar bilan ishlash
Matnli ma’lumotlarni qayta ishlash zamonaviy dasturlashda eng keng tarqalgan masalalardan biri hisoblanib, C# da bunday masalalarni hal etish uchun keng qamrovli vositalarni taqdim etadi: alohida belgilar, belgili massivlar, o‘zgaruvchi va o‘zgarmas qatorlar hamda regulyar ifodalar.
Belgili ma’lumotlarning tiplari C# da char tipi orqali e’lon qilinadi. char tipi Unicode kodirovkasidagi belgilarni saqlash uchun xizmat qiladi. Belgili ma’lumotlarni qayta ishlash uchun System nomlar makonida joylashgan Char sinfi elementlaridan foydalaniladi. Ushbu sinfda bir qator belgili kattaliklar bilan ishlash uchun mo‘ljallangan uslublar mavjud bo‘lib ulardan dasturlashda ko‘p qo‘llaniladiganlari 9.1 – jadvalda keltirilgan.
9.1-jadval.
System.Char sinfining ayrim uslublari

Uslub	Tavsifi
GetNumericValue	Agar belgi son bo‘lsa uni sonli qiymatini qaytaradi, aksincha bo‘lsa -1 qiymat qaytaradi.
IsControl	Agar belgi boshqaruv belgisi bo‘lsa true qiymat, aks holda false qiymat qaytaradi.
IsDigit	Agar belgi 10 lik sanoq sistemasidagi raqam bo‘lsa true qiymat qaytaradi, aks holda false qiymat qaytaradi.
IsLetter	Agar belgi harf bo‘lsa true qiymat qaytaradi, aks holda false qiymat qaytaradi.
IsLower	Agar belgi ostki registrdagi(kichik) harf bo‘lsa true qiymat qaytaradi, aks holda false qiymat qaytaradi.
IsUpper	Agar belgi ustki registrdagi(katta) harf bo‘lsa true qiymat qaytaradi, aks holda false qiymat qaytaradi.
IsWhiteSpace	Agar belgi probel, yangi satrga o‘tish yoki karetkani qaytaruvchi belgi bo‘lsa true qiymat qaytaradi, aks holda false qiymat qaytaradi.
Parse	Matnli qatorni agar u 1 ta belgidan iborat bo‘lsa belgiga o‘zgartirish
ToLower	Belgini ostki registr(kichik harf)ga o‘tkazish
ToUpper	Belgini ustki registr(katta harf)ga o‘tkazish
MaxValue, MinValue	Ko‘rinmas xolda ifodalanuvchi belgilarni maksimal va minimal kodlarini qaytaradi

9.1-listingda ushbu uslublardan foydalanishga misol tariqasidagi dastur keltirilgan.

using System;
namespace ConsoleApplication1
{ class Class1
{ static void Main() {
try {
char b = 'B', c = '\x63', d = '\u0032'; // 1
Console.WriteLine( "{0} {1} {2}", b, c, d );
Console.WriteLine( "{0} {1} {2}",
char.ToLower(b), char.ToUpper(c), char.GetNumericValue(d) );
char a;
do // 2
{
Console.Write( "Belgi kiriting: " );
a = char.Parse( Console.ReadLine() );
Console.WriteLine( " {0} belgisi kiritildi, uning kodi – {1}", a, (int)a );
if (char.IsLetter(a)) Console.WriteLine("Harf");
if (char.IsUpper(a)) Console.WriteLine("Katta registrda");
if (char.IsLower(a)) Console.WriteLine("Kichik registrda");
if (char.IsControl(a)) Console.WriteLine("Boshqaruv belgisi");
if (char.IsNumber(a)) Console.WriteLine("Son");
if (char.IsPunctuation(a)) Console.WriteLine("Ajratgich");
} while (a != 'q');
}
catch
{
Console.WriteLine( "Istisnoli xolat qayd etildi!" );
return;
}
}
}
}