INVERSIYA (lot. inversion - agʻdarish, oʻrnini almashtirish) - gap boʻlaklarining odatdagi tartibini oʻzgartirish asosida yuzaga keluvchi sintaktik usul, stilistik figura. I. gapdagi biron bir soʻz yoki soʻz birikmasi (gapning bir qismi)ni emfatik yoki mantiyqan ajratish, she’riy nutqni ritmik-intonasion jihatdan tashkil etish (qofiyalanuvchi soʻzni kerak oʻringa oʻtkazish) kabi maqsadlarda qoʻllanadi. I. she’riy nutqda eng koʻp qoʻllanuvchi, deyarli barcha she’rlarda uchraydigan sintaktik usuldir.
33. INTOQ (ar. - soʻzlatish, gapirtirish) - mumtoz adabiyotdagi she’riy san’at, badiiy asarda hayvonlar, qushlar va jonsiz narsalarni xuddi insonlar kabi soʻzlatish. I. shoirga oʻzining kechinmalari, borliqqa munosabati, hayot haqidagi falsafiy mushohadalarini bilvosita ifodalash imkonini beradi. I. san’atining ildizlari qadimgi asotir va afsonalar, ertak va dostonlarga borib taqaladi. Keyinchalik ushbu usul yozma adabiyotda ham keng qoʻllanilgan.
34. ISHTIQOQ (ar. - yorish, boʻlish, soʻzdan soʻzni ajratmoq) - mumtoz adabiyotdagi she’riy san’at, she’r yoki nasrda bir oʻzakdan tashkil topgan soʻzlarni ishlatish.
Figʻonkim, koʻnglim olgʻon dilbarim dildorligʻ bilmas,
Bilur oshisni gʻamgʻin silmoqu gʻamxorlik bilmas,-
35. KATARSIS (yun. katharsis - halos boʻlish, poklanish) - adabiyotshunoslikka Arastu tomonidan kiritilgan termin. Arastuga koʻra, tomoshabin tragediyani koʻrish asnosida hamdardlik.
36. KATASTROFA (yun. katastrophe - burilish, toʻntarish) - tragediya yoki drama qaxramoni hayotida keskin burilish yuz beruvchi holat, tashqi harakat dinamikasiga asoslangan syujetlarda peripetiya oʻtkir namoyon boʻluvchi nuata, aksar hollarda yechim bilan ham mos tushadi. M: M.Shayxzodaning “Mirzo Ulugbek” tragediyasida Ulugʻbekning taxtdan kechishi va oxirgi farmonni berishi.
37. KIRITMA HiKOYA - voqeaband syujetli asar tarkibiga kiritilgan mustaqil hikoya, odatda, asar syujeti bilan bevosita bogʻlanmaydi, oʻzining mustaqil syujetiga ega boʻlib, asar butunligiga mazmuniy jihatdan bogʻlanadi va badiiy konsepsiyani ifodalashga xizmat qiladiki, shu jihatlari bilan u mohiyatan gap tarkibidagi kiritma konstruksiyalarga oʻxshashdir. M: “Oʻtgan kunlar”dagi usta Olim hikoyasi roman asosiy syujetiga bevosita bogʻliq emas: u bosh qaxramon bilan tasodifan uchrashib qolgan
38.
Dostları ilə paylaş: |
