Amaliy mashg’ulot 3 Reja

Amaliy mashg’ulot 3

Reja:
1. Shartnoma nima, u qanday vazifalarni bajaradi?
2. Qanday tartibda shartnoma tuzilgani ma’qul?
3. Shartnomaning qanday turlari mavjud?
4. Oddiy xo‘jalik shartnomalarining zaruriy qismlari nimalardan iboratbo‘lgani maqsadga muvofiq?
5. Yetkazib berish, ijara va mehnat bitimi shartnomalari qanday tuziladi?
6. To‘liq moddiy javobgarlik haqida va mulkni hadya qilish shartnomalariqanday tartibda tuziladi?
7. Shartnoma kimlar tomonidan imzolanadi?

1.
Ikki yoki undan ortik tomonning fukarolik xukuklari va majburiyatlarini
belgilash, uzgartirish yoki tuxtatish yulidagi kelishuv shartnoma xisoblanadi.
Boshkacha kilib aytganda, shartnoma tomonlarningbiron bir munosabatlar urnatish
haqidagi kelishuvini qayd etuvchi va bu munosabatlarni tartibga soluvchi xujjatdir.
Shartnoma fuqarolik xukukiy bitimlarning turlaridan biri hisoblanadi. Uni farq
qiluvchi xususiyati shuki, u ikkita yoki kup tomonlama bitimdan iborat buladi.
Shartnoma davlat, kooperativ va jamoat tashkilotlari, korxonalar,
muassasalar, shuningdek fukarolar urtasida tuzilishi mumkin. SHartnoma
munosabatlari muassasa bilan ayrim shaxs yoki shaxslar urtasida urnatilayotgan
bulsa, bunda tuzilajak xujjat aksariyat xollarda mexnat bitimi deb ataladi.

2.
Shartnomalar uz mazmuniga kura juda xilma xil kurinishga ega:
Shartnomalar yozma, og’zaki, notarial idoralar tomonidan tasdiklanishi lozim.
Shartnomalar korxonalarga tegishli bulganida tomonlar imzolagunga kadar
korxona xisobchisi yoki adliya maslaxatchilarining rozilik belgichi bulishi lozim.
Shundan so’ng tomonlar shartnomaga imzo qo’yadi. Shartnomalar 2 nusxadan kam
tuzilmasligi lozim. To\lik moddiy javobgarlik xakidagi shartnomada pul mblaglari
va moddiy tovar boyliklarini saklash uchun ma’sul bulgan shaxslar bilan tulik
shaxsiy moddiy javobgarlik xakida yozma shartnoma tuziladi.

4.
Oddiy xo’jalik shartnomalarining zaruriy qismlari qo’yidagilar:
1. Shartnomaning nomi.
2. Shartnoma tuzilgan sana.
3. Shartnoma tuzilgan joy.
4. Shartnoma tuzayotgan tomonlarning aniq va to’liq nomi.
5. Shartnoma matni.
6. Tomonlarning xukukiy adreslari.
7. Tomonlarning imzolari va muxrlari.

5.
1. Yetkazib berish shartnomasi. Reja topshiriklariga muvofiq. Moddiy
boyliklar va imkoniyatlarga ega bo’lishi uchun yetkazib beruvchi korxona
iste’molchi korxonaga maxsulot etkazib berish buyicha uzaro munosabatlar
urnatadilar. Bu munosabatlar mamlakat xujalik xayotida ulkan axamiyatga ega
bulgan etkazib berish shartnomasi orkali rasmiylashtiriladi.
Mahsulot etkazib berish shartnomasi ikki tomonning kelishuvi bulib, unga
kura etkazib beruvchi korxona muayyan maxsulotni belgilangan muddatlarda
iste’molchi tashkilotga mol-mulk sifatida yoki amaliy boshkarish uchun etkazib
berish majburiyatini oladi; iste’molchi tashkilot esa maxsulotni kabul kilib olish va
uning kiymatini belgilangan narxlar buyicha tulash majburiyatini oladi.
Etkazib beruvchi korxona va iste’molchi tashkilot xujalik shartnomalarini
tuzishda Uzbekiston Respublikasi Vazirlar maxkamasi tomonidan tasdiklangan.
Ishlab chikarish - texnika maxsulotlarini etkazib berish xakidagi Nizomga va
xalk iste’moli tovarlarini etkazib berish xakidagi nizomga amal kilishlari kerak.
Barcha etkazib berish shartnomalariga etkazib beruvchi va iste’molchi
korxonalarning mas’ul xodimlari (moddiy texnika ta’minoti va sotish
bulimlarining xodimlari, bosh yoki katta xisobchilar, adliya maslaxatchilari)
oldindan ruxsat belgilarini kuyishi kerak. SHartnoma tegishli ravishda
rasmiylashtirilgandan keyin maxsus daftarda ruyxatga olinadi. Bu shartnoma
loyihasi yetkazib beruvchi korxona tomonidan ikki nusxada tuziladi, imzolanadi va
kelishishi xamda imzolash uchun iste’molni korxonaga yuboriladi. Iste’molchi
korxona shartnoma loyixasini olgach, 1- kun ichida imzolash va uning bir
nusxasini yetkazib beruvchi tashkilotga qaytarish kerak.

Bu shartnoma tomonlarning undagi xar bir bob, xar bir band buyicha tula

kelinginidan keyin tuzilgan deb xisoblanadi.
2. Ijara shartnomasi. Omborxonalar va turar joylar asbob uskunalar va
boshkalarni ijaraga olishda bir tomonga karashli mol-mulkdan, ikkinchi tomonning
vaktincha foydalanilishi yuzasidan kelishuv va uzaro majburiyatlar ijara
shartnomasi bilan rasmiylashtiriladi.
Ijara shartnomalari ikki korxona, tashkilot urtasida, shuningdek, korxona
tashkilot bir tomon va xukukiy shaxs ikkinchi tomon bulib xam tuzilishi mumkin.
Ijara shartnomasi mazmuniga kuyidagi zaruriy kismlar kiradi:
1. SHartnoma mazmuni va ijaraga olinayotgan mol-mulkning tavsifi;
2. Ijara muddati;
3. Ijara muddatlari;
4. Ijara va xisob-kitob tarkibi.
Bulardan tashkari shartnomalar uchun xos bulgan zaruriy kismlar
(tomonlarning adreslari, imzo, muxrlari kushimcha shartlar) aks ettiriladi.

6.
Tulik moddiy jaobgarlik xakida shartnoma. Pul mablaglari va moddiy -
tovar boyliklarini saklash uchun ma’sul bulgan shaxslar bilan tulik shaxsiy modiy
javobgarlik xakida yozma shartnoma tuziladi. Tulik moddiy javobgarlik xakidagi
yozma shartnomalar korxona bilan 8 yoshga tulgan va bevosita moddiy
boyliklarni saklash, kabul kilish va tarkatish, tashish bilan boglik ishlarni
bajaruvchi yoki shunday lavozimni egallab turgan shaxslar urtaida tuziladi. Bu
shartnomaga kura, moddiy javobgar shaxs uzi kabul kilib olgan moddiy boyliklar
uchun tulik moddiy javobgarlikni uz zimmasiga oladi va ularni kabul kilish,
saklash, tarkatish va xisobga utkazish yuzasidan belgilangan koidalarga rioya
kilish majburiyatini oladi. Korxona esa moddiy javobgar shaxslarga unga ishonib
topshirilgan kimmatbaxo buyumlarning saklanishini ta’minlovchi kulay sharoitlar
yaratib berishni zimmasiga oladi. Zaruriy kismlar 10 ta.