Amaliy mashg‘ulot №4 pa saqlandigan yer osti va chuqurlashtirilgan omborlar

2. PA omborlarini bosh yo‘nalishlar inshootlari, qiyaliklar, bremsberglar va ular yonidagi qatnovlar orasiga joylashtirishga ruxsat etilmaydi.

6.4. PA omborining barcha inshootlari yonmas tiraklar bilan mahkamlangan va ohaklangan bo‘lishi kerak.

Bardoshli jinslarda olib boruvchi inshootlarni mahkamlash shart emas.
6.5. Toza havo oqimi bilan omborni shamollatish zarur. Omborga uzatiladigan havoning miqdori barcha inshootlarda uni to‘rt soatlik almashinuvini ta’minlash kerak.
Ombordan chiqayotgan havo oqimini toza havo oqimi bo‘lgan inshootlarga yo‘naltirish man etiladi.
6.6. PA ombori yong‘in o‘chirishni birlamchi vositalari ( o‘to‘chirgich, qumli qutilar, suvli idishlar) bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Ishlar xavfsizligi bo‘yicha ekspert-tashkilot roziligi bilan avtomatlashtirilgan yong‘in o‘chirishni vositalari bilan ta’minlashga ruxsat etiladi. YOng‘in o‘chirishni vositalarini soni va joylashtirilishi HKQQ komandiri bilan kelishiladi.
Ombor kameralari yoki bo‘linmalariga olib boradigan inshootlarni boshlanish qismiga yong‘inga qarshi eshiklar o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
6.7. Gaz yoki chang bo‘yicha xavfli shaxtalarni (konlarni) olib boradigan inshootlari va PA ombolarida portlatishdan himoyalab tayyorlangan, boshqa shaxtalarda esa normal konga moslab tayyorlangan elektr jihozlardan foydalanish zarur. Omborlar va olib boradigan inshootlarni yoritish uchun elektr tarmoqni qo‘rg‘oshin yoki polivinilxlorid qobiqli bronlangan kabellar yoki yonmas izolyasiyali va qobiqli egiluvchan kabellar bilan o‘tkazishga ruxsat etiladi.
YOritish qurilmalarini energiya bilan ta’minlash uchun 220 V dan ortiq bo‘lmagan (liniyaviy) kuchlanishdan foydalanish kerak. YOritish tarmog‘ini tok qochishidan himoya qilish kerak.
Olib boradigan inshootlar, yordamchi kameralar inshoot tomiga osilgan yoritgichlar, PA saqlanadigan kamera (bo‘linma) esa eshik tepasiga joylashtirilgan karniz orqali olib boradigan inshootdan qiya chiroq bilan yoritiladi.
6.8. PA saqlanadigan erosti omborlarini avtomatik quriqlash signalizatsiyasi bilan jihozlashda signal korxona (kon, shaxta va shu kabilar) navbatchisini (dispetcherini) pultiga chiqishini ta’minlash kerak.
6.9. CHangi portlatishi bo‘yicha xavfli bo‘lgan qatlamlar qaziladigan ko‘mir va slanets shaxtalarida, PA ombori va tarqatish kameralariga olib boradigan inshootlarda ikki tomondan slanetsli yoki suvli to‘siq o‘rnatilgan bo‘lishi kerak, inshootlarni o‘zini esa davriy ravishda slanetslab yoki o‘tirib qolgan changlardan tozalab turish kerak.
6.10. Omborlarni chiqish eshiklari yoniga va PA tarqatish kameralariga telefon o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
6.11. Erosti tarqatish kameralarida PAni miqdori, saqlanishi va quriqlash tartibi PA saqlanadigan erosti omborlaridagi kabi bo‘lishi kerak. Bunda PM va TVni saqlash bir-biridan g‘isht, beton va shundayin kamida 25 sm qalinlikdagi devor bilan ajratilgan bo‘limlarda saqlanishi kerak. Tarqatish kameralarida portlatuvchi tomonidan PA tarqatadigan joy jihozlanishi kerak.
6.12. Tarqatish kameralari odamlarni passajir vagonga o‘tqazish va kon massasini yuklash-tushirish joyidan kamida 200 m uzoqda qurilgan bo‘lishi kerak.
PM sig‘imi 1000 kg gacha bo‘lgan tarqatish kameralari gorizontlar inshootlarini kengaytirish bilan jihozlanishi, umumshaxta depressiyasi hisobiga toza havo oqimi shamollatilishi mumkin va balandligi bo‘yicha butunlay g‘isht, beton va shundayin kamida 25 sm qalinlikdagi devor bilan to‘silishi kerak.
PM sig‘imi 1000 kg dan ortiq bo‘lgan tarqatish kamerasi odamlar doim o‘tishi uchun xizmat qiladigan inshootlardan kamida 25 m masofada maxsus ajratilgan PA omborlaridek shamollatiladigan inshootga joylashtirilishi zarur.
6.13. Tarqatish kameralari yonmas tiraklar bilan mahkamlangan va turg‘un yoritishga ega bo‘lishi kerak. SHuningdek olib boradigan inshootlar ham kamida 5 m masofaga yonmas tiraklar bilan mahkamlangan bo‘lishi kerak.
Tarqatish kamerasiga olib boradigan inshootlarda PAni tarqatish va qabul qilish uchun darchasi bo‘lgan yaxlit(yong‘inga qarshi) va panjali metall eshiklar bo‘lishi kerak. Eshiklar ishonchli zanjirlarga ega bo‘lishi kerak.
Tarqatish kameralariga PAni joylashtirish uchun stellajlar qurish, portlatish mashinkalari, simlar, nazorat-o‘lchash asboblari, gidrotiqinlash uchun polietilen xaltalar, ampulalar va shu kabilarni qutilarga qo‘yish kerak. Zavod o‘ramida bo‘lgan PMlar shtabellarda saqlanishi mumkin.
Havo oqimi keladigan tomondan tarqatish kamerasi yoniga telefon o‘rnatilgan va yong‘in o‘chirishni vositalari saqlanadigan punkt jihozlangan bo‘lishi kerak.
6.14. PA saqlanadigan uchastka punktlari panjarali devorlar (to‘siqlar) bilan to‘silgan inshoot yoki inshootning maxsus metall shkaflar (qutilar) yoki PAli qulflanadigan konteynerlar o‘rnatilgan qismi qo‘rinishida bo‘lishi kerak. Punkt eshigi ichiga botirilgan qulf bilan bekitilishi kerak.
6.15. Uchastka punktlarida PA saqlanadigan shkaflar (konteynerlar) sifatida qalinligi kamida 2 mm bo‘lgan metall listlardan tayyorlagan metall seyflar yoki qutilar, shuningdek metall qopqoqlar bilan jihozlangan shaxta vagonchalaridan foydalanish zarur. Ko‘rsatib o‘tilgan PA sig‘imlarini bevosita inshootga to‘siqlar bilan ajratib joylashtirish yoki chuqurlarga o‘rnatish kerak.
6.16. PAni birgalikda saqlaganda shkaf (quti) kamida uch bo‘limga bo‘linishi: PM va DSHni joylashtirish uchun, portlatish va nazorat-o‘lchash asboblari, simlar va shu kabilarni saqlash uchun, yoqish naychasi yoki elektrodetonatorli kassetalari (sumkalari) uchun mo‘ljallangan bo‘lishi kerak.Detonatorlar saqlanadigan bo‘limning barcha devorlari ichki tomonidan yumshoq materiallar bilan qoplangan bo‘lishi kerak.
6.17. Uchastka punktlaridagi PA saqlanadigan metall shkaflar zaminlangan bo‘lishi zarur. Bunda o‘tish qarshiligi 2 Om dan oshmasligi kerak. Solishtirma qarshiligi yuqori bo‘lgan jinslarda o‘tish qarshiligining qiymati mahalliy yo‘riqnomalar bilan belgilanadi.
6.18. Portlatish ishlari bajariladigan joylar yaqinida PA saqlashga mo‘ljallangan alohida metall quti va konteynerlar (seyflar) Yo‘riqnomaning 6.16 va 6.17 bandlari talablariga javob berishi va ichiga botirilgan qulfga ega bo‘lishi kerak.
6.19. PM (TV) mavjud bo‘lgan PA ombori, PA saqlanadigan tarqatish kameralari yoki uchastka punktlariga 30 m dan yaqin masofada portlatish ishlarini bajarish man etiladi.