Oddiy va konsol balkalar tayanch reaksiyalari va ichki zo‘riqishlarining ta’sir chiziqlarini statik usulda qurish. Reja: 1. Oddiy balka tayanch reaksiyalarining ta’sir chizig‘ini qurish. 2. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida ko‘ndalang kuch Q ta’sir chizig‘ini qurish. 3. Oddiy balkaning ixtiyoriy kesimida eguvchi moment M ta’sir chizig‘ini qurish 4. Konsol balka tayanch reaksiyalari va ichki zo‘riqishlarining ta’sir chiziqlarini statik usulda qurish. 1. Oddiy balka tayanch reaksiyalarining ta’sir chizig‘ini qurish
tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘ini qurish. Buning uchun balka ustida harakatlanuvchi birlik yukni (P=1) chap tayanchdan x masofada joylashtiramiz va statika muvozanat tenglamasini tuzamiz (2.1-rasm, a):
(2.1)
Bu ifoda tayanch reaksiyasi ta’sir chizig‘i tenglamasi deyiladi. Demak, birlik kuch ( ) balka bo‘ylab harakatlansa, tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i to‘g‘ri chiziq qonuni bo‘yicha o‘zgarar ekan.
Tayanch reaksiyasi ning ta’sir chizig‘ini qurish uchun (2.1) tenglamadagi o‘zgaruvchi ga oraliqda qiymatlar beramiz.
bo‘lsa = 1;
bo‘lsa = 0 bo‘ladi.
Bu qiymatlarga asosan ning ta’sir chizig‘ini ifodalovchi grafikni chizamiz (2.1-rasm, b). Uni qisqacha ( t.ch.) deb belgilaymiz.
tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘ini qurish. Buning uchun balka ustida harakatlanuvchi birlik yukni ( ) chap tayanchdan masofada joylashtiramiz va statika muvozanat tenglamasini tuzamiz (2.1-rasm, a).
(2.2)
Bu tenglik tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘i tenglamasidir, bunda , bo‘lib bo‘lsa = 0, bo‘lsa = 1; bo‘ladi (2.1-rasm, v).
(2.1) va (2.2) ifodalarga ko‘ra, va tayanch reaksiyalari ta’sir chiziqlarining ordinatalari musbat ishorali bo‘lib, o‘lchamsiz miqdorlardan iboratdir.
Demak, qurilgan har bir ta’sir chiziq faqat ta’sir chizig‘i qurilgan zo‘riqishning kuchning holatiga qarab o‘zgarishini ifodalovchi grafik-dir. Masalan, ta’sir chizig‘i faqat tayanch reaksiyasini kuchning holatiga qarab o‘zgarishini ko‘rsatadi. Bu erdan harakatdagi tashqi yukning qanday holatida tayanch reaksiyasi maksimal qiymatga ega bo‘lishini aniqlash mumkin.
