Amerika Qo’shma Shtatlarida ta`lim tizimi Reja

Amerika Qo’shma Shtatlarida ta`lim tizimi


Reja:

1. 
   Amerika ta`lim tizimining tarkibi
   
2. 
   AQShda maktabgasha va boshlang’ish ta`lim.
   
3. 
   O’rta va oliy ta`limning o’ziga xosligi.
   
4. 
   O’qituvshilar tayyorlash va malaka oshirish
   
5. 
   Tushuncha va bilimlarning shakllanishi. Mustaqil fikrlashga o’rgatish
   

Amerika Qo’shma Shtatlari (AQSH) — 50 ta shtat va bitta federativ okrugdan iborat federativ respublikadir. Bundan tashqari AQSH tarkibiga Tinch okeanidagi bir qator orollar kiradi.

Maydoni 9.36 mln.km bo’lib, dunyoning eng katta davlatlaridan biri hisoblanadi. Aholisi 261.7 mln kishi atrofida bo’lib, 75 % shahar aholisiga to’g’ri keladi. Poytaxti — Vashington. Rasmiy tili — ingliz tili.
Amerika Qo’shma Shtatlari Shimoliy Amerika qit’asida joylashgan bo’lib, g’arbdan Tinch okeani va sharqdan Atlantic okeanlari bilan yuviladi. Shimolda Kanada , janubda esa Meksika bilan chegaradosh.
AQSH da oliy ta’lim
AQSH — bu har bir kishi uchun cheklanmagan imkoniyatlar taklif etadigan davlatdir. AQSH o’zining barqaror iqtisodiyotiga ega bo’lib, Amerika ta’lim tizimi esa dunyoda eng yaxshi ta’lim tizimlaridan biri bo’lib hisoblanadi. AQSH ning ta’lim muassalarini tugatgan har bir horijiy talaba u erda qolish hamda ishlash huquqini qo’lga kiritadi. AQSH da ta’lim olish davrida siz ta’lim tizimining yuqori sifatiga amin bo’lib , tibbiy yordam va ijtimoiy himoyaga ega bo’lasiz.
Amerika oliy ta’lim yurtiga qabul qilishingizda, davlatning oliy ta’lim tizimi haqida ma’lumotga ega bo’lish tavsiya qilinadi. Bu o’z o’rinda ta’lim jarayoni, qanday bosqichlardan iborat ekanligi va natijalar haqida ko’proq ma’lumotga ega bo’lish imkoniyatini beradi.
Ta’lim yili o’rtacha 4 yil davom etadi va talaba bakalvr diplomiga ega bo’ladi. Agar talaba bakalavr diplomiga ega bo’lsa, magistratura 1.5-2 yil davom etadi. Doktorantura 2-4 yil.
AQSHning ta’lim muassasalari talabalarga ko’plab mutaxassisliklarni taklif qiladi. Odatda ko’pchilik xorijiy talabalar biznes, menejment, injeneriya va matematika kabi yo’nalishlarni tanlashadi. Amerika oliy ta’lim yurtlarining asosiy hislatlaridan biri bo’lib, birdaniga mutaxassislikni tanlamasdan, bir yoki ikki yillik umumiy ta’lim kurslaridan keyin tanlash imkoniyatining mavjudligidir. O’qishga hujjat topshirish talablari talabalarning qayerga: universitet, tayyorlov kursi yoki kollejga topshirishiga qarab farqlanadi. Shu bilan birga har bir xorijiy talaba ingliz tilini bilish darajasini tasdiqlovchi IELTS yoki TOEFL sertifikatlariga ega bo’lishi kerak.
AQSH da yashash imkoniyatlari
Kampus va yotoqxonalar – bu yashash va ta’lim olish uchun eng qulay va optimal sharoitlargaega isjoylari hisoblanadi. Odatda kampuslar ta’lim yurtlari qoshida yoki ularning hududida joylashgan bo’lib, narxi bo’yicha hususiy sektorlardan ancha arzon hisoblandi.
Amerikaning ko’plab universitetlari talabalarni birinchi ikki yil davomida universitetning talabalar shaharchasida istiqomat qilishlarini ta’kidlashadi .
Amerika yotoqxonalari bu — bu aralash holdagi korpuslardan iborat bino bo’lib, hamma talabalar bitta binoda, lekin har xil qavat yoki korpuslarda istiqomat qilishadi. Oshxona va vanna xonalari odatda qavatda umumiy bo’ladi. Albatta, ya boshqa yashash turi bir necha xonadan iboraat talabalar apartamenti ham mabjud. Xonalar kerakli mebel, televizor, internet bilan jihozlangan.
Yotoqxonada yashashning afzalliklaridan biri bu «ijtimoiy hududlar»ning mavjudligidir. Bu yerda talabalar bir birlari bilan uchrashib, turli xil o’yinlar tashkil etishlari, televizor tomosha qilishlari va suhbatlashishlari mumkin.
Yashash xarajatlari oyiga o’rtacha 600 $ atrofida bo’lib, qo’shimcha harajatlar esa ovqatlanish, elektr energiya, ichimlik suvi, xona yig’ishtirish kabi xarajatlarni o’z ichiga oladi. To’lov semestrga bir marta amalga oshiriladi.
DIQQAT! Xona uchun cheklangan muddatlarda — ta’lim boshlanishidan oldin 6 oy muddatda kechikmasdan arizalar beriladi. Bundan tashqari arizalar talabalar ta’lim yurtiga qabul qilingandan keyin ko’rib chiqiladi
Ijaraga xona. Yashashning bunday turi mustaqil yashashni istaganlar uchun qulay hisoblanadi. Ko’plab universitetlarda e’lonlarda yoki maxsus web sahifalarda, ta’lim muassasidan uzoq bo’lmagan masofada qidirib topish imkoniyati mavjud.
Talabalarga ijara shartlari tushuntirilib, xona bilan bo’lishish uchun boshqa talabalarni izlashga yordam beriladi. Hususiy sektorda ijaraga yashash narxlari xona uchun joylashgan shahar va shoritlaridan kelib chiqgan holda, $ 800 dan $2000 gacha bo’ladi. Biroq shuni ham hisobga olish kerakki ushbu summaga kommunal to’lovlar qo’shilmagan.
Oilada istiqomat qilish. Kampusdan tashqarida yashovchilar uchun ajoyib yashash turi hisoblanadi. Bu talabalarga mahalliy aholiga tez moslashib, ingliz tili ko’nikmalarini mukammallashtirish imkoniyatini beradi. Deyarli har bir universitetda oilada yashash turlari taklif qilinadi. Bundan tashqari ko’plab universitetlarda 18 ga kirmagan talabalar uchun oilalarda yashash asosiy talab hisoblanadi.
Oilalar har xil bo’lib, ayrimlari bitta talabani, ayrimlari esa 2-3 talabani qabul qilishadi.Lekin har bir talaba o’zining alohida xonasiga ega bo’ladi. Yana bir asosiy afzalliklaridan biri bo’lib, bu talaba uchun uy taomlarini tayyorlash hisoblanadi.
Bundan tashqari asosiy talab joylashuvi bo’lib, ular kampusdan 20-45 daqiqalik masofadan uzoq bo’lmasligi kerak. Oilalarda istiqomat qilishning narxlari joylashgan shtat va universitet bilan kelishuv shrtnomalariga bo’liq bo’ladi. Odatda yotoqxonalarga nisbatan qimmat va alohida ijaraga olingan uylarga nisbatan arzonroq bo’ladi.

AQSh da ta`lim tizimining tuzilishi quyidagisha:

- bolalar 3 yoshdan 5 yoshgasha tarbiyalanadigan maktabgasha tarbiya muassasalari;
- 1-8-sinflargasha bo’lgan boshlang’ish maktablar (bunday maktablarda bolalar 6-yoshdan 13- yoshgasha o’qiydilar);
- 9-12-sinflardan iborat o’rta maktablar (bu maktablarda 14-17) yoshgasha bo’lgan bolalar ta`lim oladilar).U quyi va yuqori bosqishdan iborat.
Amerika Qo’shma Shtatlarida navbatdagi ta`lim bosqishi oliy ta`lim bulib, u 2 yoki 4 yil o’qitiladigan kollejlar hamda dorilfununlarda amaga oshiriladi.
Sunggi bosqish dorilfununlar va boshka oliy o’quv yurtlari tarkibida tashkil etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir.
AQSHda majburiy ta`lim 16 yoshgasha amal qiladi. Bu mamlakatdagi o’quv yurtlarida davlat jamoa, xususiy tasaruflarida va diniy muassasalar ixtiyorida bo’lishi mumkin.
SHunisi diqqatga sazovorki, AQSH maktablarining bitiruvshi sinf o’quvshilaridan tashqari barsha o’quvshilar ta`tillar paytida asosan ishbilan band bo’ladilar. AQSh maktablarida o’quv yili 180 kun. Bir soat dars 45-50 minut.
Amerika konstitutsiyasiga muvofiq ta`lim tizimi tasarufidagi shtatlar boshqaruv muassasalari ixtiyoridadir. 1979 yilgasha ta`limni mablag’ bilan ta`milash, ta`limda davlat siyosatini amalga oshirish, o’quv yurtlarida faoliyatini muvofiqlashtirib borishini Sog’liqni saqlashi, Ijtimoiy ta`minot va ta`lim ishlari vazirlari olib borar edi. 1979 yilda Ta`lim vazirligi mustaqil bo’lib ajralib shiqdi.
Ta`lim tizimlariga mablag’ ajratish bo’yisha AQSh dune mamlakatlari o’rtasida yetakshi o’rinlardan birini egallaydi. AQSh ta`lim tizimining rivojlanish sur`ati ansha yuqori bo’lib, uning boshlang’ish ta`lim bosqishida o’qishi lozim bo’lgan bolalarning 99,9 foizi, o’rta bo’g’ini 94,5 foizi ta`lim oladi. O’quvshilar umumiy sonining 46 foizi o’rta maktabning tamomlangash, kollej va universitetlariga kiradilar. Barsha toifadagi ta`lim maskanlarida 58 million yosh, shu jumladan ta`limning oliy bosqishida 12 million yigit qiz tahsil oladi. AQShda har 10 ming aholiga 307 talaba to’g’ri keladi. Bu jaxonda yuksak ko’rsatkishlardan biridir.
Bulardan tashqari AQShda har yili 33 million kishi uzluksiz ta`lim malaka oshirish tizimlarida bilim oladilar. Mamlakatda 3 million o’qituvshi mehnat qiladi. ar yili o’rta maktabni 3 million o’quvshi, bakalavr darajasidagi esa 300 ming kishi tugallaydi, yiliga 30 ming kishi doktorlik ilmiy darajasini oladi.
Ta'lim tizimining tuzilishi: boshlang'ich va o'rta maktablar
Kollejga kirishdan oldin, amerikalik talabalar 12 yil davomida boshlang'ich va o'rta maktablarga boradilar. Bu yillarga XNUMX dan XNUMX gacha sinflar deyiladi.
Taxminan olti yoshida, amerikalik bolalar boshlang'ich maktabga borishni boshlaydilar - AQShda u boshlang'ich maktab deb nomlanadi. O'qish 5-6 yil davom etadi, shundan so'ng ular o'rta maktabga boradilar.
O'rta maktab ikkita dasturdan iborat: "o'rta maktab" (o'rta maktab yoki o'rta maktab) va "o'rta maktab", ya'ni o'rta maktabning yuqori sinflari. O'rta ma'lumotni tugatgandan so'ng, talaba diplom yoki sertifikat oladi. 12-sinfdan keyin amerikaliklar kollej va universitetlarga borishlari mumkin. Ulardagi ta'lim "oliy ma'lumot" deb nomlanadi.
Baholash tizimi
Amerikaliklar singari, universitet yoki kollejga kirishda chet ellik abituriyentlar hisobot varaqasini taqdim etishlari shart. Vaqt varaqasi - bu o'quv varaqangizdan ko'chirmaning rasmiy nusxasi. AQShda bu talabalar muvaffaqiyatini belgilaydigan baholar va o'rtacha ball (GPA) ni o'z ichiga oladi. Odatda, narsalar foiz sifatida baholanadi, keyinchalik ular harflar darajasiga o'tkaziladi.
Baholash tizimi va GPAni chet ellik talabalar tushunishi qiyin bo'lishi mumkin. Baholarni sharhlash ko'plab variantlarga ega bo'lishi mumkin. Masalan, turli maktablardan ikki talaba vaqt jadvalini bitta universitetga topshiradilar. Ikkalasida ham o'rtacha 3,5 ball bor, ammo bitta talaba odatdagi o'rta maktabga, ikkinchisi o'qish qiyin bo'lgan nufuzli maktabga bordi. Universitet ularning o'rtacha ko'rsatkichlarini boshqacha baholay oladi, chunki ular o'qigan maktablar umuman boshqa standartlarga ega.
Mana bir nechta muhim jihatlar:
Siz davlatingizda olgan ta'lim darajasiga Amerika ekvivalentini topishingiz kerak.
Har bir universitet, kollej abituriyentlariga qo'yiladigan talablarga, shuningdek individual o'quv dasturlariga e'tibor bering, chunki ular universitet miqyosidagi talablardan farq qilishi mumkin.
O'zingizning muvaffaqiyatingizni kuzatish uchun universitet maslahatchisi bilan muntazam ravishda uchrashib turing.
Sizning maslahatchingiz universitetga kirishga tayyorgarlik ko'rish uchun Amerikada qo'shimcha yil yoki ikki yil sarflash kerakligini aniqlashga yordam beradi. Agar chet ellik talaba Amerika kollejiga o'qishga kirmasa, u o'z mamlakatida ariza beruvchiga aylanishi mumkin, ehtimol uning mamlakati bunday talabaning Amerika diplomini tan olmagan bo'lishi mumkin.
O'quv yili
O'quv yili odatda avgust yoki sentyabrda boshlanadi va may yoki iyungacha davom etadi. O'quv yilining boshlanishi odatda band bo'ladi - bu davrda do'stlik boshlanadi, chunki yoshlar birgalikda yangi hayotga moslashadi. Ko'p kurslar kuzda boshlanadi va keyin o'quv yilida davom etadi.
Ko'pgina universitetlarda o'quv yili ikki semestrdan iborat (ba'zilarida). Yilni to'rt davrga ajratadiganlar bor, ular orasida ixtiyoriy yoz trimestri ham bor. Agar siz yozda o'qimaslikni tanlasangiz, unda yilingiz ikki semestr yoki uch trimestrdan iborat bo'ladi.
Ta'lim darajalari: birinchi bosqich - asosiy oliy ma'lumot
Hali bakalavr unvonini olmagan kollej yoki universitet talabasi asosiy oliy ma'lumot darajasida (talaba / talaba). Odatda bakalavr darajasini olish uchun 4 yil talab qilinadi. Buni jamoat kollejida yoki 4 yillik universitet kollejida qilish mumkin.
Dastlabki ikki yil ichida siz umumiy fanlarni o'rganishingiz kerak bo'ladi, ular asosiy deb ham ataladi: adabiyot, fan, ijtimoiy fanlar, san'at, tarix va boshqalar. Bu tor ixtisoslikka e'tibor berishdan oldin umumiy bilimlarni, poydevorni egallashdir.
Ko'pgina o'quvchilar dastlabki ikki yillik asosiy kurslarda o'qish uchun jamoat kollejida o'qishni boshlaydilar. Ular San'atshunoslik ilmiy darajasiga (AA) ega bo'ladilar va keyin 4 yillik universitetga yoki kollejga o'tkaziladilar.
Siz o'rganayotgan asosiy mutaxassislik mutaxassislik deb nomlanadi. Masalan, jurnalistika ixtisosligi bo'yicha talaba jurnalistika bakalavr darajasini oladi. Muayyan mutaxassislik bo'yicha diplom olish uchun siz ushbu "mutaxassislik" bo'yicha ma'lum miqdordagi kurslarni tinglashingiz kerak. Asosiy mutaxassislik universitetda o'qishning uchinchi yilining boshida tanlanadi.
Amerika oliy ta'lim tizimining o'ziga xos xususiyati shundaki, talabaning o'qish davomida uning "asosiy" yo'nalishini bir necha marta o'zgartirish qobiliyati. Amerikaliklar ko'pincha bu imkoniyatdan foydalanishadi. Bu shuni anglatadiki, oliy ma'lumot olish jarayonida talaba boshqa mutaxassislikni yoqtira boshlaydi va bu borada Amerika universitetlari juda moslashuvchan. Shuni yodda tuting - mutaxassislikni o'zgartirish ko'proq kurslarni olishni anglatadi - va bu vaqt va pul.
Ikkinchi daraja - magistr
Magistraturaga faqat bakalavr diplomi bilan kirish mumkin. Agar siz kutubxonachilik, muhandislik, sog'liqni saqlash, ta'lim va boshqa sohalarda yuqori lavozimlarda ishlashni istasangiz, bu majburiydir.
Ba'zi davlatlar o'z fuqarolariga chet elda faqat magistraturada o'qishga ruxsat berishadi. AQShga murojaat qilishdan oldin, davlatingizda ta'lim olish uchun talablarni bilib oling.
Magistrlik dasturlari odatda universitetlar yoki kollejlarning bo'linmalari sifatida ishlaydi. Buning uchun siz GRE (bitiruvchilarning yozuv imtihoni) testini topshirishingiz kerak. Ba'zi magistrlik dasturlari ko'proq ixtisoslashgan testlarni talab qiladi - masalan, huquqshunoslik maktabiga LSAT, biznes maktabiga GRE yoki GMAT, tibbiy maktab uchun MCAT.
Magistr darajalari odatda bir yoki ikki yilni oladi. Masalan, mashhur biznes boshqaruvi dasturi bo'lgan MBA ikki yillik o'qishni talab qiladi. Boshqalar, masalan, jurnalistika, bir yilni ajratadi.