Anar İsayev Ramil Rəhimov

1055-ci il
 
Sultan  I  Toğrul  Bağdada  yürüş  etdi.  Abbasilər  xilafəti  səlcuq  türklərindən  asılı 
vəziyyətə düşdü. 
1063-1072-ci illər
 
 
Alp Arslanın hakimiyyəti. 
1071-ci il  26 avqust
 
Səlcuqlarla Bizans arasında Malazgird döyüşü baş verdi. 
1072-1092-ci illər
 
I Məlikşahın hakimiyyəti. 
1118-1157-ci illər
 
Sonuncu Səlcuq hökmdarı Sultan Səncərin hakimiyyəti. 
1157-ci il
 
Səlcuq imperiyası süqut etdi.  
*** 
IV əsr
   
 
 
Hindistanda Qupta sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 
IV-V əsrlər
 
Hindistanda Qupta sülaləsinin hakimiyyəti dövrü «Hindistanın qızıl əsri». 
V əsrin sonları
 
Qupta hökmdarları Ağ hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə  düşdülər. Qupta 
dövləti parçalandı. Hindistanda Xarşa dövləti yarandı. 
VI-XIII əsrlər
 
Hindistanda feodal dağınıqlığı dövrü. 
VIII əsrin əvvəllləri
 
 Ərəblər  Hindistana  yürüş  etdilər.  Hindistanda    Mənsurə  və  Multan  əmirlikləri 
yarandı. 
XI əsrin əvvəlləri
 
Qəznəvi  hökmdarı  Sultan  Mahmud  Hindistana  yürüş  etdi.  Hindistanın  Kəşmir, 
Pəncab və Qucarat əyalətlərini Qəznəvilər dövlətinin tərkibinə qatıldı. 
1206-cı il
 
Qütbəddin Aybək tərəfindən Hindistanda Dehli sultanlığının əsasını qoydu. 
1206-1526-cı illər
 
Dehli sultanlığının mövcud olması dövrü. 
1211-ci il
 
Dehli sultanlığında Şəmsiyyə sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 
1211-1236-cı illər
 
Eltutmuş xanın hakimiyyəti dövrü. 
1236-1240-cı illər
 
Raziyyə sultanın hakimiyyəti dövrü. 
1526-cı il
 
Babur şahla Dehli sultanı arasında döyüş baş verdi. Babur şah qalib gələrək Aqra 
şəhərini tutdu və Dehli sultanlığının varlığına son qoyaraq onun yerində Böyük 
Moğol imperatorluğunu yaratdı. 
1526-1858-ci illər
 
Böyük Moğol imperatorluğunun mövcud olması dövrü. 
1556-1605-cı illər
 
Əkbər şahın  hakimiyyəti dövrü. 
*** 
XII əsr
 
Monqol  tayfaları  arasında  qəbilə  münasibətləri  dağılmağa  başladı  və  feodal 
münasibətləri, hərbi təşkilatlar olan ordular - birləşmələr yarandı. 
1206-cı il
 
Onon qurultayı çağırıldı. Monqol dövləti yaradıldı, Temuçin böyük xan - xaqan 
seçildi və Çingiz adlandırıldı. 
1207-ci il
 
 
Çingiz xan qalibiyyətli hərbi yürüşlərə başladı. 
1207-1211-ci illər
 
 
Çingiz xan qırğız, merkit, uyğur və buynak tayfalarını tabe etdi. 
1211-ci il
 
 
Çingiz xan Şimali Çinə yürüş etdii. 
1215-ci il
 
Çingiz xan Pekin şəhəri  tutdu və bütün Şimali Çinin işğalını başa çatdırdı. 
1219-1221-ci illər
 
Çingiz xan  Otrar, Buxara, Səmərqənd, Üzgənc və Mərv şəhərlərini ələ keçirdi. 
Mərkəzi Asiya monqollar tərəfindən işğal olundu. 
1220-1222-ci illər
 
 
Şimali İran və Cənubi Qafqazı monqol işğalına məruz qaldı. 
1227-ci il
 
 
Çingiz xan vəfat etdi. Ugedey böyük xaqan oldu. 
XIII əsrin 40-cı illəri
 
Monqollar  Şərqi  Avropaya  yürüş  etdilər.  Rus  knyazları  monqollardan  vassal 
asılılığına  salındı.  Şərqi  Avropada  Batı  xan    tərəfindən  Qızıl  Ordu  dövlətinin 
əsası qoyuldu. 
1256-cı il
 
 
Hülakü xan Azərbaycan və İranı ələ keçirdi. 
1258-ci il
 
Hülakü  xan  Bağdadı  ələ  keçirdi.  Abbasilər  xilafətinin  varlığına  son  qoyuldu. 
Beşinci monqol ulusu - Hülakü dövləti yarandı. 
1258-1357-ci illər
 
Hülakülər dövlətinin mövcud olması dövrü. 
XIII əsrin ikinci yarısı
   
Monqol dövlətində mərkəzi hakimiyyətə tabe olmamaq meylləri gücləndi. 
1264-cü il
 
 
Monqol dövlətinin paytaxtı Qaraqorumdan Pekinə köçürüldü. 
XIII əsrin sonları
 
 
Qızıl Ordu dövləti ilə Monqol imperatorluğu arasında əlaqələr tamalilə kəsildi. 
XIV əsrin əvvəlləri
 
 
Monqol dövləti  parçalandı və ərazisində ayrı-ayrı dövlətlər yarandı. 

 
241 
 
1357-ci il
 
Qızıl Ordu xanı Canı bəy Azərbaycana yürüş etdi. Hülakülər dövləti süqut etdi. 
1370-ci il
 
Teymurilər dövlətinin əsası qoyuldu. 
1370-1405-ci illər
 
Əmir Teymurun hakimiyyəti. 
1380-ci il
 
Moskva Knyazlığı ilə Qızıl Ordu arasında Kulikova döyüşü baş verdi. 
1382-ci il
 
 
Toxtamış xan  Moskvanı tutaraq yandırdı. 
1387-1395-ci illər
 
Əmir Teymurla Toxtamış xanı arasında müharibə baş verdi. 
1395-ci il
 
Əmir  Teymur    ilə  Qızıl  Ordu  arasında  Terek  çayı  sahilində  döyüş  baş  verdi. 
Əmir Teymur Qızıl Ordunun şərq vilayətlərini ələ keçirdi. 
1405-ci il
 
Əmir Teymur Otrar şəhərində vəfat etdi. 
XV əsr
 
Qızıl  Ordu  müstəqil  dövlətlərə  parçalandı.  Qazan,  Həştərxan  Krım  və  Sibir 
xanlıqları  yarandı. Rus knyazlıqlarının Qızıl Ordudan asılılığa son qoyuldu. 
1507-ci il
 
 
Şeybani xan Xorasanı tutdu. Teymurilər dövləti süqut etdi. 
XVI əsrin əvvəlləri
 
 
Qızıl Ordu dövləti süqut etdi. 
*** 
1299-cu il
 
 
 
Osmanlı dövləti yarandı. 
1299-1326 
Osman qazinin hakimiyyəti
 
1326-1399-cu illər
 
Orxan qazinin hakimiyyəti. 
1359-1389-cu illər
 
Sultan I Muradın hakimiyyəti. 
1361-ci il
 
 
Osmanlı dövlətinin paytaxtı Ədirnə şəhərinə köçürüldü. 
1371-ci il
 
Çirmən  döyüşündə  Osmanlılar  Serbiya  dövlətini    məğlub  etdi.  Serbiya 
osmanlılardan asılılığı qəbul etdi. 
1389-1402-ci illər
 
I İldırım Bəyazidin hakimiyyəti. 
1402-ci il
 
Bəyazidlə Teymur arasında Ankara döyüşü baş verdi. 
1421-1451-ci illər
 
Sultan II Muradın hakimiyyəti. 
1453-cü il 29 may
 
II  Mehmet  Konstantinopolu  fəth  etdi.  Bizans  imperiyasının  varlığına  son 
qoyuldu,  Konstantinopol    şəhəri  İstanbul  adlanaraq  Osmanlı  dövlətinin 
paytaxtına çevrildi. 
1520-1566-cı illər
 
Sultan I Süleyman Qanuninin hakimiyyəti. 
1514-cü il
 
 
Çaldıran düzündə Osmanlılar  Səfəviləri  məğlub etdilər. 
1521-1526-cı illər
 
 
Sultan I Süleyman Belqradı, Cənubi və Mərkəzi Macarıstanı tutdu. 
***
 
V əsrin sonları
 
German  tayfalarının  işğalları  nəticəsində  Qərbi  Avropada  quldarlıq  quruluşu 
dağıldı və feodalizm quruluşu meydana gəldi. 
V-VI əsrlər
 
 
Alman tayfalarında nəsil icması qonşuluq icması ilə əvəz oludu. 
V əsrin sonları
 
 
Frank tayfa başçısı Xlodviqin Qalliyaya hücum etdi. 
486-cı il
 
Suasson  döyüşü  nəticəsində  Xlodviq  romalılar  üzərində  qələbə  qazanaraq 
Qalliyanın bir hissəsini ələ keçirdi. 
500-cü il
 
Qərbi Avropada ilkin feodal dövləti olan Frank dövləti yarandı. 
500-843-cü illər
 
Frank dövlətinin mövcud olması dövrü. 
768-814-cü illər
 
Böyük Karlın hakimiyyəti.
 
800-cü il
 
 
Frank imperiyası  yarandı. 
843-cü il
 
Verden  müqaviləsinə  əsasən  Frank  imperiyası  üç  hissəyə  parçalandı,  Frank 
imperiyası  süqut  etdi,  onun  yerində  Fransa,  Almaniya  və  İtaliya  krallıqları 
yarandı. 
IX-X əsrlər
 
İtaliya   
Müqəddəs  Roma  imperiyasının  tərkibində  qatıldı.  İtaliya  şəhərlərinin 
çoxu 
kommuna  hüququ  qazandı.  İtaliya  müstəqil  dövlətlərə  parçalandı  və 
müstəqil Genuya, Piza, Venesiya şəhər respublikaları yarandı.
 
IX-XIV əsrlər
 
 
Fransada Kapetinqlər sülaləsinin hakimiyyəti. 
IX
 
əsrin
 
sonları
 
 
Almaniya vilayətləri vahid dövlətdə birləşdirildi və
 vahid dövlət yaradıldı.
 
IX-XI əsrlər
 
Qərbi Avropada feodal dağınıqlığı dövrü. 

 
242 
 
X-XI əsrlər
 
Fransa
da  feodal  münasibətlərinin  formalaşması  başa  çatdı.
  Fransa    iri  feodal 
mülklərinə parçalandı. 
X– XI əsrlər
 
 
Almaniya işğalçılıq siyasətinə başladı. 
962-ci il
 
Almaniya  kralı  I  Otto  Romanı  işğal  edərək  özünü  Roma  imperatoru  elan  etdi. 
Müqəddəs Roma imperiyası (962-1806) yarandı. Papa vilayəti Müqəddəs Roma 
imperiyasının  tərkibinə qatıldı. İtaliyaya sahib olmaq uğrunda Roma papaları ilə 
alman  kralları arasında mübarizə başladı. 
XI əsrin sonları
 
Almaniyada  feodal  münasibətləri inkişaf etməyə  başladı və  ərazisində  müstəqil 
knyazlıqlar yarandı. 
*** 
395-1453-cü illər
 
 
Bizans imperiyasının mövcud olması dövrü. 
VI əsr
 
Slavyanlar  Bizansın  tabeçiliyində  olan  Balkan  yarımadasının  şimalını, 
Makedoniya və Yunanıstanı işğal etdilər. 
VI əsrin ortaları
 
«Xalqların böyük  köçü»  slavyanların Bizans ərazisində  məskunlaşması ilə başa  
çatdı. Bizansda quldarlıq quruluşu dağıldı. 
VII əsr
 
 
Bizansda feodalizm münasibətləri yaranmağa başladı. 
VII əsr
 
Bizans  imperiyası    zəifləməyə  başladı.  Ərəblər  Bizans  imperiyasının  mülkləri 
olan Suriya və Misiri tutdu. 
XI əsr
 
 
Bizans Səlcuq türklərinin yürüşlərinə məruz qaldı. 
*** 
VII-VIII əsrlər
 
Slavyanlarda qəbilə quruluşu qonşuluq icması ilə əvəz olundu. 
IX əsr
 
 
Slavyanlarda  ilk dövlətlər meydana gəldi. 
IX əsrin ikinci yarısı 
 
Şərq slavyanlarının ilk dövləti olan Kiyev dövləti yarandı. 
X əsrin əvvəlləri
 
Qərb slavyanların ilk dövləti olan Çexiya dövləti yarandı. 
X əsrin ortaları
 
Polşa  dövləti  yarandı.  Knyaz  İgid  Beloslav  (I  Beloslav)  tərəfindən  bütün  Polşa 
torpaqları vahid dövlətdə birləşdirildi. 
XI əsr
 
 
Kiyev dövləti müstəqil knyazlıqlara parçalandı. 
XIII əsr (1237-1240)  
 
Monqollar  rus  torpaqlarına  hücum  etdilər.  Hücum  nəticəsində  rus  knyazlıqları 
Qızıl Ordu dövlətinin vassal asılılığına (1240-1480) düşdülər. 
XIV əsr
 
Rus  torpaqlarının  vahid  mərkəzləşmiş  dövlətdə  birləşdirilməsi  prosesinə 
başlanıldı. 
XIV əsrin ikinci  yarısı
 
Qızıl Ordu xanlarının rus torpaqlarına hücumları tamamilə kəsildi. 
XIV əsrin ikinci yarısı
 
 
Moskva knyazlığı Rus torpaqlarını birləşdirilmək uğrunda mübarizəyə başladı. 
1380-cı il
 
Kulikova döyüşü. Dmitri Donskoyun başçılığı ilə ruslar Qızıl Ordu xanı Mamay 
xanı məğlub etdilər. 
1382-ci il
 
Toxtamış  xan    Moskvanı  tutaraq  yandırdı.  Moskva  knyazlığı  yenidən  Qızıl 
Ordunun vassal asılılığına düşərək ona xərac verməyə başladı. 
1497-ci il
 
Rusiyada  təhkimçilik  hüququnun  təsdiq  edilməsi  haqqında  III  İvan  tərəfindən 
fərman verildi. 
XV əsr
 
 
Mərkəzləşmiş Rus dövləti yarandı. 
XVI əsrin 50-ci illəri
 
 
Qazan və Həştərxan xanlıqları Rusiya tərəfindən işğal edildi. 
XVI əsrin sonları
 
 
Qərbi Sibir torpaqları Rusiyaya birləşdirildi. 
*** 
XI əsr
 
 
İtaliya və Fransanın cənubunda yeni şəhərlər yarandı. 
XI-XIII əsrlər
 
 
Qərbi və Mərkəzi Avropa şəhərlərində sənətkar ittifaqları yarandı. 
XII-XIII əsrlər
 
 
Avropa ölkələrində şəhərlər senyorlara qarşı mübariz apardı. 
XIII əsr
 
 
Şərq ölkələri ilə ticarət Bizansdan Venesiya və Genuya tacirlərinin əlinə keçdi. 
XIII əsr
 
 
Fransanın Şampan yarmarkası Avropada ən böyük yarmarkaya çevirildi. 
XIII-XIV əsrlər
 
 
Qərbi Avropa tacirləri gildiyalar (ticarət birlikləri) yaratdı. 
*** 

 
243 
 
1054-cü il
 
Xristian kilsəsi iki hissəyə parçalandı. 
1095-ci il
 
Roma papası II Urbanın xristianları Şərq ölkələrinə yürüş etməyə çağırdı. 
1906-cı il, yaz
 
 
Qərbi Avropa kəndliləri birinci səlib yürüşünə başladı. 
1096-cı il,  payız
 
 
Fransa, Almaniya və İtaliya cəngavərləri birinci səlib yürüşünü davam etdirdi. 
1096-1099-cu illər
 
Birinci  səlib  yürüşü.  Səlibçilər  Qüdsü  tutaraq    burada  müsəlman  qırğını 
törətdilər, Suriya və Fələstinin aralıq dənizi sahillərində Qüds krallığı yaradıldı. 
XI-XIII əsrlər
 
 
Katolik kilsəsi bidətçilərə qarşı inkvizisiya məhkəməsi təşkil etdi 
1147-ci il
 
İkinci  səlib  yürüşü.  Misir  hökmdarı  Səlahəddin  Əyyubi  səlibçi  qoşunlarını 
məğlub edərək onları Qüdsdən qovdu. 
1190-cı il
 
Üçüncü səlib yürüşü baş verdi. 
1199-cu il
 
Səlibçilər  Roma  Papası  III  İnnokentinin  başçılığı  ilə  dördüncü  səlib  yürüşünə 
başladılar. 
1204-cü il
 
Səlibçilər  Bizansın  paytaxtı  Konstantinopolu  tutdular.  Müqəddəs  Sofiya  kilsəsi  
qarət olundu. 
1261-ci il
 
 
Səlibçilər Konstantinopoldan qovuldular. 
XIII əsrin sonları
 
Səkkizinci səlib yürüşü. Səlibçilər Şərq ölkələrindən tamamilə qovulub çıxarıldı. 
XIII əsr
 
İngiltərə,  Polşa,  İsveç  və  Danimarka  dövlətləri  Roma  papasının  vassalına 
çevrildi.  
*** 
VIII əsr 
 
 
 
Pireney yarımadasında ərəblər tərəfindən Kordova xilafətinin əsası qoyuldu. 
XI-XV əsrlər
 
İspaniyada müsəlmanlara qarşı səlib yürüşləri həyata keçirildi. 
1479-ci il
 
Kastiliya və Araqon krallıqlarının birləşməsi nəticəsində  mərkəzləşmiş İspaniya 
dövləti yarandı. Navarra krallığı İspaniya və Fransa arasında bölüşdürüldü. 
1492-ci il
 
İspaniya  Qranada  müsəlman  əmirliyini  tutdu.  Portuqaliyadan  başqa,  bütün 
Pireney yarımadası İspaniyanın əlinə keçdi.
 
*** 
IX-X əsrlər
 
İtaliyada müstəqil Piza, Venesiya və Genuya şəhər respublikaları yarandı. İtaliya 
şəhərləri  senyorlara  qarşı  mübarizəyə  başladı.  Lukka,  Milan,  Boloniya  və  Piza 
şəhərləri kommuna hüququ əldə etdilər. 
XII əsr
 
 
Venesiyada şüşə, bədii şüşə və güzgü istehsalı genişləndi. 
XII əsr
 
 
Venesiyada veksel və çek sistemi tətbiq olunmağa başlandı. 
1156-cı il
 
 
Venesiyada Avropanın ilk dövlət bankı yaradıldı. 
XIV əsr
 
 
Venesiya respublikası Şərqlə ticarətdə vasitəçilikdən Genuyanı sıxışdırıb çıxardı. 
XV əsr
 
İtaliyanın  bir  sıra  şəhərlərində  varlı  ailələr  hakimiyyəti  ələ  keçirdi.  Milan, 
Boloniya və Florensiya şəhərlərində tiranlıq idarə üsulu yaradıldı.  
XV əsr
  
Florensiyada Mediçilər ailəsi  hakimiyyəti ələ keçirdilər. 
*** 
843-cü il
 
 
Fransa krallığı yarandı. 
843-1792-ci illər
 
 
Fransa krallığının mövcud olması dövrü. 
XI əsr
 
Fransada şəhərlər meydana gəldi. 
XI əsr
 
 
Fransanın birləşdirilməsi uğrunda mübarizə başladı. 
XI-XIII əsrlər
 
 
Fransa torpaqlarının çox hissəsi İngiltərə kralları tərəfindən tutuldu. 
XIII əsr
 
Normandiya və Tuluza qraflığı Fransaya birləşdirildi. 
XIV əsrin əvvəlləri
 
 
IV Gözəl Fillip ilə Roma papası arasında münaqişə baş verdi. 
1302-ci il
 
 
Fransada ilk dəfə Baş Ştatlar çağırıldı. 
1337-1453-cü illər
 
İngiltərə ilə Fransa arasında yüzillik müharibə baş verdi. 
1358-ci il
 
Fransada ―Jaklar‖ üsyanı baş verdi. 
1429-cu il
 
Janna D`Ark Orlean şəhərini mühasirədən azad etdi. 
1453-cü il
 
Fransa ilə İngiltərə arasında sülh bağlandı və yüzillik müharibə başa çatdı. 
XV əsrin ikinci yarısı
 
 
XI Lüdoviqlə  Burqundiya hersoqu İgid Karl arasında münaqişə baş verdi.  

 
244 
 
XV əsrin sonları
 
 
Burqundiya, Marsel və Bretan qraflığı Fransaya birləşdirildi. 
XVI əsrin əvvəlləri
 
 
Fransada manufakturalar meydana gəldi. 
XVI əsr
 
 
Fransanın qərb sahillərindəki limanların əhəmiyyəti artdı. 
*** 
IV-VI əsrlər
 
 
Anqlo-sak tayfaları Britaniya adalarında məskunlaşdı. İngilis xalqı yarandı. 
VII əsr
 
 
İngiltərədə feodal münasibətləri meydana gəldi. 
1066-cı il
 
Qastinqs  döyüşü.  İngiltərədə    Fateh  Vilhelm  tərəfindən  mərkəzləşmiş  dövlətin 
əsası qoyuldu. İngiltərədə Vilhelmlər sülaləsinin hakimiyyəti dövrü başladı. 
1066-1087-ci illər
 
İngiltərədə Vilhelmlər sülaləsinin hakimiyyəti  dövü. 
1265-ci il
 
İlk dəfə İngiltərədə parlament çağırıldı. 
XIV əsr
 
İngiltərə parlamenti lordlar və nümayəndələr palatasına bölündü. 
1381-ci il
 
İngiltərədə Uot Tayler üsyanı baş verdi. 
1455-1485-ci illər
 
İngiltərədə al qızılgül və ağ qızılgül müharibələri baş verdi. 
1485-1603-cü illər
 
 
İngiltərədə Tüdorlar sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. 
XVI əsrin əvvəlləri
 
 
İngiltərədə ilk kapitalist müəssisəsi olan manufakturalar meydana gəldi. 
XVI əsr
 
İngiltərədə ―çəpərləmələr‖ başladı. 
1588-ci il
 
 La-Manş döyüşü.  İngilislər Məğlubedilməz armadanı məhv etdilər. 
1558-1603-cü illər
 
İngiltərə  tarixinin  «qızıl  dövrü».  Tüdorlar  sülaləsinin  sonuncu  nümayəndəsi  I 
Yelizavetanın hakimiyyəti dövrü. 
*** 
XVI əsrin əvvəlləri
 
 
Almaniyada ilk manufakturalar meydana gəldi. 
1517-ci il
 
Martin Lüter katolik kilsəsinin ―cənnət qəbzi‖ alverinə qarşı çıxış etdi. 
1524-1525-ci illər
 
Almaniyada  kəndli müharibəsi baş verdi. 
1555-ci il
 
Almaniyada katoliklərlə protestantlar arasında Auqsbruq sazişi imzalandı. 
1572-ci il,  23 avqust
 
―Varfolomey  gecəsi‖  hadisəsi  baş  verdi.  Fransada  katoliklər  protestant  qırğını 
törətdilər. 
XVI əsr
 
İsveç, İngiltərə və Danimarka kralları kilsə islahatı keçirərək öz ölkələrində kilsə 
başçıları oldular. 
XVI əsr
 
 
Avropada reformasiya nəticəsində katolik kilsəsi başqa kilsələrə parçalandı. 
*** 
XVI əsrin birinci yarısı
   
İspaniya kralı II Filipp  Niderlandda inkvizisya tətbiq etdi. 
1566-cı il
 
Niderlandda katolik kilsəsi və ispan zülmünə qarşı burjua inqilabı başladı. 
1572-ci il
 
 
Dəniz gözləri  Brill limanını tutdu. Hollandiyanın şimalında üsyan başladı.
 
1576-cı il
 
İspan  əsgərləri  Antverpen  şəhərini  tutaraq  dağıtdı.  Hollandiyanın  cənub 
əyalələrinin əhalisi üsyana qoşuldu. 
1579-cu il
 
 
Cənubi Niderlandda üsyan yatırıldı və İspaniyanın hakimiyyəti altında qaldı. 
1579-cu il
 
Niderlandın  yeddi  şimal  əyaləti  birləşərək  vahid  dövlət  -  Hollandiya 
respublikasını yaratdı. 
1609-cu il
 
İspaniya  Hollandiyanın  dövlət  müstəqilliyini  tanıdı.  Niderland  burjua  inqilabı 
başa çatdı. 
*** 
XV-XVI əsrlər
 
Qərbi  Avropada  su  mühərrikləri    təkmilləşdirildi,  yuxarıdan  fırlanan  çarx 
karavellalar - yelkənli gəmilər və kompas, domna peçləri  ixtira olundu. 
XVI əsr
 
 
Qərbi Avropada ağır və yüngül  toplar, tapançalar və müşkeklər ixtira olundu. 
XV əsrin əvvəlləri
 
Portuqaliya  kralları  Atlantik  okeanına  və  Afrikanın  qərb  sahillərinə 
ekspedisiyalar göndərməyə başladı. 
XV əsr
 
Avropa dənizçiləri qədim alimlərin yerin kürə şəklində olması haqqında fikirləri 
ilə maraqlanmağa və uzaq ölkələrə səfərə çıxmağa başladılar. 
1487-1488-ci illər
 
 
Bartalomey Diaş  Ümid burnunu kəşf etdi. 

 
245 
 
1492-ci il
 
 
Xristofor Kolumb Amerikanı, Kuba və Haiti adalarını kəşf etdi. 
1498-ci il
 
 
Vasko da Qama Hindistana gedən dəniz yolunu kəşf etdi. 
1499-1504-cü illər
 
Ameriqo Vespuçi Amerikanın yeni qitə olduğunu sübut etdi.