Anatomiya 2014. indd

gumoral immunitetni
ta’minlaydi. Odam hayo-

---

412
ti davomida orga nizmda turli kasallik chaqiruv chi agentlarga 
qarshi antitelalar ish lab chiqariladi. Ular ham asosiy rolni lim-
fositlar o‘ynagan gumoral immunitetni hosil qiladi.
Odamga tirik, kuchsizlantirilgan yoki o‘lik mikrob va virus-
lardan tayyorlangan maxsus antigenlari bo‘lgan vaksinalarni yu-
borish, unung organizmida shunga mos antitelalar ishlab chiqa-
radi va shu bilan birga ma’lum yuqumli kasalliklarga qarshilik – 
orttirilgan immunitet hosil bo‘ladi. 
Taloq
Taloq immun tizimining periferik a’zosi. Taloq qon shaklli 
elementlarini hosil qilishda va modda almashinuvida ishtirok 
etadi. U toq a’zo bo‘lib, qorin bo‘shlig‘ida chap IX–XI qo-
vurg‘a sohasida joylashadi. Uning uzunligi katta odamlarda 10–
14 sm, kengligi 6–10 sm, qalinligi 3–4 sm, og‘irligi o‘rtacha er-
kaklarda – 192 g, ayollarda – 153 g. U cho‘zinchoq oval shakli-
da bo‘lib, rangi to‘q qizil, ushlab ko‘rganda, yum shoq. Taloq-
da (178-rasm) ikki: yuqori va tashqi tomonga qaragan silliq dia-
fragmaga qaragan yuza,
 
oldinga va ichki tomonga qaragan a’zo-
larga qaragan yuza
 
tafovut qilinadi. A’zolarga qaragan yuzasi-
da taloq darvozasi
 
joylashgan. Uning a’zolarga qaragan yuzasi-
da qo‘shni ichki a’zolar tegib turadigan qismlari bor. Taloq dar-
vozasi oldida ko‘ringan osh qozonga qaragan yuza
 
osh qozonni 
tubiga tegib turadi. Taloq darvozasi orqasida joylashgan buyrak-
ka qaragan yuza
 
chap buyrakning yuqori uchi va chap buyrak 
usti beziga, taloq darvozasidan pastda uning oldingi uchiga yaqin 
joylash gan chambar ichakka qaragan yuza chambar ichakning 
chap bukilmasiga tegib turadi. Taloqning diafragmaga qaragan 
yuzasini oshqozon yuzasidan ajratadigan ustki cheti o‘tkir qirra-
li bo‘lib, unda 2–3 ta ko‘ndalang o‘ymalar bor. Pastki cheti esa 
to‘mtoqroq. Taloqning orqa uchi yuma loq, 
yuqoriga va orqaga qaragan. Oldingi uchi 
o‘tkir, oldinga yo‘nalib, ko‘ndalang cham-
bar ichakdan yuqorida yotadi. Taloq qo-