Andijon Davlat Universiteti Tarix fakulteti 3-"v" guruh talabasi

Yagona mafkura hukumronligining jamiyat hayotida zararli oqibatlari: 

---

 

 

 

17 

Shaxs  erkinligi  va  fikrlar  xilma-xilligiga  murosasizlik,  millatning  o‘zligini  inkor 

etish, milliy va diniy qadriyatlarni rad etish, milliylikni cheklash, mutlaq haqiqatni 

bilishlikka  da’vo  qilish,  zo‘ravonlikka  asoslanganligi,  mutelik,  boqimandalik, 

loqaydlik,  milliy  mahdudlik,  siyosiy  sohada  tashabbussizlik,  o‘zga  g‘oyalarga 

yotqarash,  jamiyatning  ma’naviy  inqirozi,  tarixiy  xotirasizlik,  ona  tiliga 

pisandsizlik  bilan  qarashda  yaqqol  namoyon  bo‘ladi.  Hozirgi  paytda  ro‘y 

berayotgan  ayrim  salbiy  holatlar,  nojo‘ya  hatti-harakatlar,  yovuz  ishlar,  avvalo, 

mafkuraviy  bo‘shliqning  yuzaga  kelishi  uchun  yo‘l  qo‘yilgan  kamchilik  va 

e’tiborsizlik  tufayli  sodir  bo‘lmoqda.Xo‘sh,  aslida  g‘oyaviy  bo‘shliq  nima? 

G‘oyaviy bo‘shliq eski mustabid tuzumdan yangi tuzumga o‘tish jarayonida oldin 

hukmronlik qilib kelgan mafkura o‘z mavqeini yo‘qotgach, taraqqiyot talablariga 

mos  ravishda  uning  o‘rnini  bosadigan  ilg‘or  g‘oyaviy  tizimning  hali  to‘liq 

shakllanmagan holatidir. Bunday sharoitda turli xil mafkuralar ushbu hududga o‘z 

ta’sir  doirasini  o‘tkazishga urinadi.1990 yillarning  boshlarida  bunday  mafkuraviy 

bo‘shliq  O‘zbekiston  hududida  ham  namoyon  bo‘ldi.  Uning  o‘ziga  xos 

xususiyatlari quyidagilardan iborat. 

- Іukmron, kommunistik mafkura tanazzulga yuz tutdi va o‘rni bo‘shab qoldi; 

-  O‘zbekiston  mustaqil  davlat  sifatida  qaror  topgan,  mustaqillik  mafkurasi 

g‘oyalari  mamlakatimiz  fuqarolarining  ongi  va  dunyoqarashida  ma’lum  darajada 

aks  eta  boshlagan  bo‘lsada  ammo  u  hali  odamlarning  mustaqil  dunyoqarashiga, 

mustahkam  ishonch  va  e’tiqodiga  aylanmagan  edi;  o‘tish  davrida  ijtimoiy 

hayotning  turli  sohalarida  fikrlar  va  mafkuralar  xilma-xilligiga  jo‘shqin  ifoda 

bo‘ldi.  Milliy  madaniy  meros  va  qadriyatlarga,  milliy  istiqlol  g‘oyasiga  bo‘lgan 

ishonch  va  e’tiqodni  e’tirof  etilishi  vaziyatda  muhim  burilish  yasadi.  O‘tish 

davrida,  yangicha  qarashlar  odamlarning  mustahkam  e’tiqodiga  aylanib 

ulgurmagan  paytda  tashqi  mafkuraviy  ta’sirlarning  yaxshi  yoki  yomon,  foydali 

yoki 

zararli 

ekanini 

hamma 

ham 

farqlay 

ololmadi.                                                                                     

O‘zbekistondagi  mafkura  maydoniga  begona,  xalqimizning  orzu-intilishlariga 

mutlaqo  yot  g‘oyalarning  hujumi  ana  shu  bilan  bog‘liq  geosiyosiy,  mafkuraviy 

maqsadlar bilan ham izohlanadi. Masalan, mustaqil mamlakatimiz tinch-osoyishta 

yashayotgan  bir  paytda  Afg‘oniston  va  boshqa  yaqin  hududlaridagi  beqaror 

vaziyatdan  foydalanib,  ularning  hududiga  in  qurib  olgan  ba’zi  bir  ekstremistik 

kuchlar,  terrorchi  to‘dalar  o‘z  jinoyatkorona  maqsadlarini  amalga  oshirishga, 

---

 

 

 

18 

Markaziy  Osiyo  mintaqasini  mafkuraviy  kurashlar  maydoniga  aylantirishga  urina 

boshlagan edi. Inson va jamiyat hayotida g‘oya va mafkuralarning o‘rni.