Andijon Mashinasozlik Instituti ‘’Elektrotexnika’’ fakulteti etea yo’nalishi k 95 21 guruh talabasi yoqubov dilyorning gidravlika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Suyuqlikning katta bosimlarida prujinaning zo‘riqish kuchi oshirilishi zarur. Katta kuchli prujinalar erkin tebranish chastotasini kamaytirishdan qutulish uchun differensial klapanlarda qo‘llaniladi. Differensial klapanlarda plunjerga ta’sir qilayotgan suyuqlikning bosim kuchi ish yuzasi Qj - va plunjeming muvozanatlovchi yuzasi Q2 - hisobiga gidravlik muvozanatlashadi (3.39-rasm). Dempferlovchi qurilmalar qoMlanilishiga qaramay klapanning plunjeri tebranma harakat qilib, sistemadagi bosimning davriy o‘zgarishiga sabab bo‘ladi. Bu kamchilik barcha to‘g‘ri harakatli klapanlar qoMlaniladi. Ular sistemaga ma’lum bir tartibda ulanganida va prujina tegishlicha moslanganda quyuvchi bo‘lib ham, bosimni ta’minlovchi bo‘lib ham ishlatilishi mumkin. Bundan tashqari asosiy dempferli plunjerli klapan 2 bilan sharikli servoklapan 4 ning birgalikda ishlashiga asoslangan murakkab klapanlar ishlatiladi.

• Suyuqlikning katta bosimlarida prujinaning zo‘riqish kuchi oshirilishi zarur. Katta kuchli prujinalar erkin tebranish chastotasini kamaytirishdan qutulish uchun differensial klapanlarda qo‘llaniladi. Differensial klapanlarda plunjerga ta’sir qilayotgan suyuqlikning bosim kuchi ish yuzasi Qj - va plunjeming muvozanatlovchi yuzasi Q2 - hisobiga gidravlik muvozanatlashadi (3.39-rasm). Dempferlovchi qurilmalar qoMlanilishiga qaramay klapanning plunjeri tebranma harakat qilib, sistemadagi bosimning davriy o‘zgarishiga sabab bo‘ladi. Bu kamchilik barcha to‘g‘ri harakatli klapanlar qoMlaniladi. Ular sistemaga ma’lum bir tartibda ulanganida va prujina tegishlicha moslanganda quyuvchi bo‘lib ham, bosimni ta’minlovchi bo‘lib ham ishlatilishi mumkin. Bundan tashqari asosiy dempferli plunjerli klapan 2 bilan sharikli servoklapan 4 ning birgalikda ishlashiga asoslangan murakkab klapanlar ishlatiladi.

3.40 - rasmda G-52 turdagi servoklapanlamtuzilishi keltirilgan. Klapan quyidagi qismlardan 3.-10 - rasm. G-52 turdagi servoharakatli klapan iborat: korpus 1, plunjer 2, prujina 3,5, servoklapan 4 va qopqoq 6. Ish suyuqligi nasosdan a bo‘shliqqa orqali olib ketiladi. Plunjer 2 kuchsiz prujina 3 yordamida quyi holatda ushlab turiladi. Plunjer 2 ning markaziy teshigiga dempfer 8 (kishik dempferning kalibrlangan teshigi) buralgan bo‘Iib, uning yordamida bo‘lma b bo‘lma a bilan doim tutashgan boMadi. Bundan tashqari, bo'Ima a bo‘lma 2 bilan ham tutashgan. Markaziy teshik 9 orqali suyuqlik bo‘lma d dan bo‘lma b ga va sharik 4 ostiga keltiriladi. Sharik 4 egarga prujina 5 yordamida siqib qo‘yiladi. Prujinaning siqish kuchi vint 7 yordamida boshqariladi. Suyuqlikning sharik 4 ga ta’sir qiluvchi bosim kuchi prujina 5 moslangan zo‘riqish kuchidan ortib ketguncha sharik egarga siqilib turadi va bo‘lma b dagi bosim sistemadagi bosimga teng boMadi. Bunda bo‘shliq tomonidan plunjer 2 ga boMgan bosim kuchi d va g bo‘shliqlari tomonidan boMgan bosim kushi bilan muvozanatda boMgani uchun plunjer, prujina 3 ta’sirida quyi holatda saqlanadi. Plunjeming bu holatida a va v bo‘shliqlar ajratilganligi sababli suyuqlikning sistemadan bakka o‘tish yoMi berkilgan boMadi.

• 3.40 - rasmda G-52 turdagi servoklapanlamtuzilishi keltirilgan. Klapan quyidagi qismlardan 3.-10 - rasm. G-52 turdagi servoharakatli klapan iborat: korpus 1, plunjer 2, prujina 3,5, servoklapan 4 va qopqoq 6. Ish suyuqligi nasosdan a bo‘shliqqa orqali olib ketiladi. Plunjer 2 kuchsiz prujina 3 yordamida quyi holatda ushlab turiladi. Plunjer 2 ning markaziy teshigiga dempfer 8 (kishik dempferning kalibrlangan teshigi) buralgan bo‘Iib, uning yordamida bo‘lma b bo‘lma a bilan doim tutashgan boMadi. Bundan tashqari, bo'Ima a bo‘lma 2 bilan ham tutashgan. Markaziy teshik 9 orqali suyuqlik bo‘lma d dan bo‘lma b ga va sharik 4 ostiga keltiriladi. Sharik 4 egarga prujina 5 yordamida siqib qo‘yiladi. Prujinaning siqish kuchi vint 7 yordamida boshqariladi. Suyuqlikning sharik 4 ga ta’sir qiluvchi bosim kuchi prujina 5 moslangan zo‘riqish kuchidan ortib ketguncha sharik egarga siqilib turadi va bo‘lma b dagi bosim sistemadagi bosimga teng boMadi. Bunda bo‘shliq tomonidan plunjer 2 ga boMgan bosim kuchi d va g bo‘shliqlari tomonidan boMgan bosim kushi bilan muvozanatda boMgani uchun plunjer, prujina 3 ta’sirida quyi holatda saqlanadi. Plunjeming bu holatida a va v bo‘shliqlar ajratilganligi sababli suyuqlikning sistemadan bakka o‘tish yoMi berkilgan boMadi.