Angren universiteti ijtimoiy-gumanitar fanlar kafedrasi

Еrkin sаvdо - dаvlаtning tаshqi sаvdо jаrауоnlаrigа аrаlаshuvi kаmауishi, уа'ni tаshqi sаvdоning еrkin bоzоr tаlаbi vа tаklifigа аsоsаn rivоjlаnishi.
Рrоtеktsiоnistik - tаrif vа nоtаrif usullаmi qо'llаsh оrqаli ichki bоzоrni chеt rаqоbаtchilаrdаn himоуа qilishgа qаrаtilgаn dаvlаt siуоsаti.

2. Xalqaro savdoni amalga oshirishda to’qnash bitimlar.
Xalqaro savdoni moliyalashtirish har doim ham yetkazib berilgan tovar yoki ko’rsatilgan xizmatlar uchun pulli hisob-kitob yordamida amalga oshirilavermaydi. Xalqaro savdoning bunday shakllari (kurinishlari) uchun tuknash bitimlar qo’llaniladi. Nazariya va amaliyotda «tuknash bitimlar» tushunchasi barcha bitimlar ko’rinishini o’z ichiga oladi, bunda tovarlar yoki xizmatlarni eksport qiluvchi, import qiluvchi (yoki import qiluvchi mamlakatning boshqa mol yetkazib beruvchisi)ning tovarlarni (yoki xizmatlarini) qabul qilib olish majburiyatini oladi. Shunday qilib, eksportga mol yetkazib berishlar, qisman yoki to’liq moliyalashtiriladi, yani kompensatsiyalanadi. Shu sababli «kompensatsiyalar» tushunchasi ko’pincha tuknash bitimlarning barcha ko’rinishlari uchun umumlashtiruvchi (jamlovchi) birlik sifatida ishlatiladi. Umuman to’qnash bitimlar 4 guruhga ajratiladi:

1. 
   barter - bu ikkita sherik, masalan, mol yetkazib beruvchi (eksport qiluvchi) va sotib oluvchi (import qiluvchi) o’rtasidagi to’g’ridan-to’g’ri (bevosita) tovar ayirboshlashdir.
   
2. 
   kompensatsiya - bu o’zi yetkazib bergan mol uchun, qisman yoki to’liq tovar (yoki xizmat) bilan to’lashga roziligidir (bu erda, uchinchi sherik yoki bir necha flrmalar qo’shilishi ham mumkin. Va ularga, kompensatsiya bo’yicha mol yetkazib berish majburiyati yuklatiladi):
   

• 
  to’liq;
  
• 
  qisman.
  

3. 
   to’qnash xaridlar (counterpurchase) (bir-biriga mol yetkazib berishlar, parallel, o`zaro bog’liq, majburiyat yuklaydigan, majburiyatli ikki tomonlama bir-birini takozo qiluvchi bitimlar). Bu yerda mol yetkazib beruvchi, eksport qiluvchi belgilangan muddatda o’zi yetkazib bergan tovarlar qiymatining muayyan foizi miqdoridan tovarlarni o’zi yoki uchinchi shaxsorqali sotib olish majburiyatini oladi.
   
4.