Aparan yol kimi

effektivlik formulu, səadət,  uğur və digərin formullarıdır.
Bəşəriyyətin  mədəni  inkişafının  əsasını  həyatın  qorunması,  ona 
yardım  edilməsi,  daha  da  yaxşılaşdınlması  və  artmaqda  olan  insan 
ehtiyaclannın  ödənməsidir. 
Bu  zaman  sosial-mədəni  tərəqqinin 
sürət  və  keyfiyyəti  mədəniyyətin  effektivliyi  ilə  müəyyənləşir. 
Cəmiyyətin 
mədəni  effektliyi  artdıqca,  iqtisadi  inkişaf səviyyəsini 
səciyyələndirən  ümumi  ictimai  məhsul  göstəriciləri,  insan  inkişafı 
indeksi,  rifah və həyat keyfiyyəti  səviyyəsi daha yüksək olur.
221

---

Kuad Mammadov
Kulturolociva cffektivli həyal  ta faalivvata aparan  vol
Mədəniyyətin effektivliyi(F)
Иду at.fdaliyydl .keyfiyydti (Q) 
Xdrcldr(N) x Vaxt(T)
F  =  -Q —
N x T
Q  =f(X)
X   =
cəmiyyətin mədəni səviyyəsi
•   Həyat  fəaliyyətinin  keyfiyyəti  -   həyat  fəaliyyətinin  əlamət, 
xüsusiyyət  və  faydalılıq  toplusunun  ölçüsü  olaraq,  onun  fərdi  və 
ictimai ehtiyacları ödəmək qabiliyyətinin səviyyəsidir.
•   Cəmiyyətin  mədəni səviyyəsi  -  elm,  təhsil,  etika,  idarəetmə, 
hüquq,  texnologiya,  istehsal,  istehlakm 
səviyyəsi  ilə  müəyyən 
olunur.
•   İnsanın  mədəni  səviyyəsi  -  onun  bilik,  bacarıq,  mütəşəkkillik, 
mənəviyyatlılıq  və  yaradıcı  fəaliyyətinin  səviyyəsi  ilə  müəyyən 
olunur.
•   Xərclər  -   təhsil,  tərbiyə,  elm,  idarəetmə,  texnologiyalar, 
istehsalat,  incəsənət,  səhiyyə,  ekologiya  və  s.  maliyyə  və  əmək 
xərcləri.
•   Zaman  -   yeni  keyfiyyətli  həyat  fəaliyyətini  təmin  edən  ruhi  və 
maddi dəyər və normaların istehsalına  sərf olunan vaxtdır.
Həyat fəaliyyətinin  keyfiyyət artımı,  inkişaf üçün  xərc  və zamanın 
azaldırlması aşağıdakılarla müəyyənləşir:
t   Elm və yüksək texnologiyaların səviyyəsi;
&  Şəxsiyyətin mədəniyyəti və onun yaxşı işləmək  istəyi;
&  Əmək və paylama münasibətləri mədəniyyəti;
&  Milli gəlir və  ümumi ictimai məhsulun səviyyəsi;
Ф  İntensiv  (yəni,  işçilərin  sayını  və  xərclərin  həcmini  artırmadan) 
səbəblər  hesabına 
əmək  məhsuldarlığının  (effektivliyinin) 
inkişafı;
&  İqtisadiyyatın struktur  təkmilləşdirilməsi;
Ф  İctimai əmətin  təşkili və stimullaşdınlması; 
ф  Səhiyyə, ekologiya, fiziki tərbiyə və idmanın inkişaf səviyyəsi; 
ф  İstehlak mədəniyyəti;
Ф  
Dövlətin hüquqi və etik  sistemlərinin effektivliyi.
2 2 2
Eua.d_M.?rnmadov
Kulturnlngiva cffektivli haval ta faalivvata aparan vol
Müasir 
dövlət 
və 
cəmiyyətlərin 
inkişaf 
səviyyəsi 
və 
mədəniyyətlərinin  effektivliyi  barədə  mühakimə  yürütməyə  imkan 
verən  ən  mühüm  göstərici  rifah  -   əhalinin  zəruri  ruhi  və  maddi 
nemətlərlə  -  insani  həyati  tələbatları  ödəyən  əşya,  xidmət,  şəraitlə 
təmin  olunmasıdır.  Rifah  müəyyən  dövrdə yaradılmış  ruhi  və  maddi 
nemətlərin,  predmet  və  xidmətlərin  dəyərinin  qiymətləndirilməsi  ilə 
müəyyən olunur.
Mədəniyyətin  inkişaf və  effektivlik  səviyyəsinin  göstəricisi  olan 
rifah  əməyin  məhsuldarlığı  və  mədəniyyətin  entropiya səviyyəsindən 
daha çox asılıdır.
Fəaliyyət 
texnologiyasının 
effektivliyini 
səciyyələndirən 
mədəniyyətin  faydalı  iş  əmsalı 
(  dövri  prosesdə  işə  çevrilən  ) 
enerjinin dəyişməsinə münasibətdə fayda ilə istifadə edilmiş enerjinin, 
fəaliyyət  prosesində  istifadə  olunan 
ümumi  enerjiyə 
nisbəti  ilə 
müəyyən olunur.