Aparan yol kimi

HƏYATDA  PULLA  ALINMASI  MÜMKÜN  OLMAYAN  ÜÇ 
DƏYƏR
Həyatda  pulla  alınması  mümkün  olmayan  üç  dəyər  vardır:  həqiqi 
məhəbbət, həqiqi dostluq və yüksək ruhi mədəniyyət.
178
E u.»d Mamtnadov
Kulturologiva cffektivll haval va faaliv vata aparan vol
Məhəbbət və dostluq müxtəlif təbiətə malik ola bilər:
Ф
 
“İnstinktiv”  məhəbbət  -   fiziki  ehtiyacdan  yaranan  məhəbbət, 
libidoya.
Ф  “Tamah”  məhəbbəti  -   maddi  maraq  və  digər 
mənfəət 
qazanmağa  əsaslanan məhəbbət.
Ф
 
“Həqiqi” məhəbbət  -  ürəkdən  gələn,  fədakar, qəlb ehtiyacından 
doğan  məhəbbət.
•
 
"Söz dostluğu " -  dildə olan dostluq
•  "Tamah " dostu -  mənfəət məqsədli dostluq
•  "Həqiqi" dost -  qəlbdən gələn dostluq 
Ф  Həqiqi məhəbbət
©  qəlbin xüsusi mənəvi  vəziyyətini əks etdirən və pulla alınmayan 
hiss
e  Allaha,  insana,  bəşəriyyətə,  təbiətə,  heyvanlara,  həyata, 
həqiqətə, mədəniyyətə,  vətənə vəs. ola bilər.
©  insanlar arasında  mənəviyyat və  düşüncə  yaxınlığını, maraq  və 
məqsəd ümumiliyini əks etdirən  münasibətlərdə ola bilər 
©  kişinin  qadına  məhəbbət  hissi  dostluq  və  simpatiya,  meyl,  təbii 
cəletmə, birgə olmaq  ehtiyacı,  yaxınlıq  və sevimli  insana yetişmək 
hissləri ilə şərtlənir
©  qadının  həqiqi  məhəbbətini  qazanmaq  üçün  kişi  yüksək 
mədəniyyətə,  müsbət  keyfiyyətlərə, 
kişi  xasiyyətinə, 
diqqət, 
duyğu,  hörmət,  nəzakət  mədəni  uyğunluq,  sədaqət  və  fədakarlıq 
kimi keyfiyyətlərə malik olmalıdır. 
ф  Həqiqi dostluq
©  qəlbin  xüsusi  mənəvi  vəziyyətini  əks  etdirən  elə  bir hissdir ki, 
pulla alınması mümkün deyil
©  insanlararası  münasibətdə  məqsəd və maraq ümumiliyi, mənəvi 
yaxınlığı əks etdirir
©  yüksək  mənəviyyat  -  müsbət  keyfiyyətlər,  alicənablıq,  mənfəət 
güdməmək,  sədaqət, 
mədəniyyət  eyniliyi,  psixoloji  yaxınlıq, 
mərdlik,  fədakarlıq,  duyğulu  olmaq,  maraqların  eyniliyi  ilə 
qazanılır.
ф  Yüksək ruhi mədəniyyət
179

---

Kuad  Mammadov
Kulluroloeiva effektjvli  haval va faalivvata aparan  vnl
©  bilik  və  əxlaqın 
harmoniyasından  yaranan 
ibarət  insan 
keyfiyyəti
©  irsi keyfiyyətlər, təhsil və tərbiyə ilə şərtlənir 
©  dostluq,  məhəbbət  qazanmaq  və  insan  problemlərindən  bir 
çoxunun  həlli üçün açardır.
• 
Mədəniyyətin inkişaf amilləri
MƏDƏNİYYƏTİN İNKİŞAFININ 
OBYEKTİV-TARİXİ  AMİLLƏRİ
1.  Təbii-coğrafi şərait
2.  Genetik kod ^irsi mədəni keyfiyyətlər)
3.  Sosial mühit
4.  Tarixi şərait
5.  Mədəni mübadilə
* 
Sosial mühit üç səviyyədə formalaşır:
o  Ailə 
°  Kollektiv 
°  Cəmiyyət
Asılıdır :
°  Dövlətin siyasi sistemindən 
°  Sosial-mədəni siyasətin düzgünlüyündən 
°  Elm, təhsil və tərbiyənin inkişaf səviyyəsindən
Demokratik  quruluş  insan  və  cəmiyyətin  sosial-mədəni  inkişafı 
üçün  ən  əlverşli  şərait yaradaraq,  şəxsiyyətin  formalaşması məqsədi 
ilə  bərabər hüquq və imkanlar  yaradır.
CƏMİYYƏTİN  SOSİAL-MƏDƏNİ TƏRƏQQİSİNİ 
TƏMİN  EDƏN AMİLLƏR
t,  Mədəniyyət  sahəsində  intellektual,  etik,  idarəetmə,  hüquqi  və 
bədii mədəniyyəti  təmin edən dövlət siyasəti
180
F.4»d M ammadov
Kullurologjya effektitli havat ta faalivvaıa aparan yol
Ф  “Ruhi  istehsal”-ı  həyata  keçirən 
yaradıcı  şəxsiyyətlərin 
fəaliyyəti
Ф  Elm,  təhsil,  tərbiyə,  maarif 
və  informasiya  sistemlərinin 
effektivliyi
Ф  Kütlələrin  mədəni  nailiyyətləri  qavraması  və  mənimsəməsi 
səviyyəsi.
MƏDƏNİ MÜXTƏLİFLİK
Ф  insanın
>  müxtəlif  həyat  fəaliyyəti  sahələrində  mütəşəkkillik,  bacarıq, 
bilik,  vənəviyyət  səviyyəsi  ilə  bağlı  sosial  ölçülərif  təhsil,  elm, 
incəsənət, sənətkarlıq, etika, dilləri bilmək və s.)
Ф  Ölkələrin
*-  kənd,  region,  şəhər  və  fərdlərin  inkişafının 
sosial-mədəni 
səviyyəsinin  müxtəlifliyi ilə əlaqədar sosial-coğrafi ölçülər
Ф  Dünya birliyinin
> 
qitə,  region,  ölkə,  xalq,  millət  və  etnosların  sosial-mədəni 
inkişaf səviyyəsinin  müxtəlifliyi ilə əlaqədar  sosio-coğrafi ölçülər.
• 
İnsan fəaliyyətinin effektivliyi
İSTEHSALIN EFFEKTİVLİK FORMULU
Maddi  istehsalın  effektivliyinə  nail  olmaq  üçün  ruhi  mədəniyyət 
həlledici əhəmiyyət  daşıyır
İstehsalın  effektivliyinin  hansı  amillərlə  şərtləndiyini  anlamaq 
üçün, kulturoloji formula müraciət edək:
İstehsalın effektivliyi = 
^
xdrcldr
Ф  İstehsalın  keyfiyyətinin  artırılaraq  xərclərinin  azaldırlması 
aşağıdakıların hesabına əldə edilir:
181

---

Fuad  MamnuKİov
Ku|turok>gİY« cfTektivli hayat ta faalivvata aparan vol
*- 
elmin  inkişaf səviyyəsi  və  onunla  əlaqədar  olan  yüfsək 
texnologiyalar; 
o 
təhsil səviyyəsi 
o  peşəkarlıq mədəniyyəti 
e  ümumi mədəniyyət
©  istehsalla bağlı olan adamların  məsuliyyət mədəniyyətindən .
Keyfiyyətin  yüksəlməsi  ilə 
xərclərin  azalması 
istehsalın 
effektivliyinin  artmasım təmin edir.
• 
idarəetmənin effektivliyi